|
بخش اول را اینجا مطالعه می‌توانید کرد
استاد جلیل ځلاند هنرمند اصیل و بی بدیل موسیقی افغانستان پس از سالها ناله شیدایی و ترنم روح افزای موسیقی از جهان رفت.
استاد که با جاذبه نوای سیگل هنرمندمحبوب هندبه دنیای موسیقی وارد شده و از محضر استادان بزرگی چون استاد فرخ افندی و استاد غلام حسین اساسات موسیقی را فراگرفت. با استعداد بزرگی که داشت در ایجاد ارکستر بزرگ رادیو افغانستان با استاد سلیم سرمست و استاد ننگیالی همت گماشت و به هدایت و رهنمایی استاد عبدالغفور برشنا ومحتر م داکترعبداللیف جلالی که درآن زمان مسوولیت رادیوافغانستان را به عهده داشتندبه جمع
آوری آهنگ های فلکلوریک افغانستان پرداخت. آوازه و شهرت استاد از مرز های کشور فراتر رفته در کشور های همسایه هنگامه برپا کرد.
پرسش:درمورددست آوردهای استاددرساحه یی این هنر والاصحبت نمایید؟
پاسخ:استادجلیل ځلاند از نخستین آوازخوانان آماتور بود که در دهه پنجاه میلادی، سمت مدیریت موسیقی رادیو افغانستان وقت را به عهده داشتند. او با همکاری سایر هنرمندان آماتور چون: ظاهرهویدا، کبیرهویدا، عزیزآشنا،
رحیم جهانی، صابرشیرزوی، ببرک وسا، قاری حسیب و دگران موسیقی پاپ یا مدرن راهسته گذاری نمودند که آن ترکیبی است از موسیقی شرقی، موسیقی محلی و آهنگ های فولکلورافغانی به
زبان های ملی کشور. ایشان در جمع آوری و تدوین آهنگ های فولکلوریک زیر نظر استادعبدالغفور برشنا، فعالیت های مثمری رادرساحه موسیقی کشورانجام دادند. برای اولین بار در زمان سلطنت اعلیحضرت رضا شاه پهلوی سفری هنری به کشورایران داشتتند. در آنجاموسیقی افغانی رابه نمایش قرارداه، باصدای دل انگیزش آهنگهای زیبای
(ای ساربان آهسته ران،من آمده ام) و وچند آهنگ زیبای دگرراسروده،موسیقی افغانیرادرآن سرزمین هنرپرورپخش ودر میان شنوندگان ایرانی موسیقی وطن رامعرفی
داشتند.برای نخسین بار باهمکاری هنرمندان چیره دست استادسلیم سرمست واستاد ننگیالی آرکستر بزرگ موسیقی آماتور را در رادیو افغانستان ایجاد، که سبب رشدموسیقی درکشورگردید.ازطریق این ارکستر جوان یک تعداد از هنرمندان جوان آهنگهای زیبایی راتحت زیگنال(موسیقی آماتور) ثبت،وتوجه زیادی رابه آن موسیقی معطوف ساخته،که تاکنون این آهنگها طراوت و تازگی خود را دارند. استاد به عنوان "هنرمند حنجره طلایی" شهرت یافت و مکتبی رابرای هنرمندان جوان تهداب
گذاری نموده،که رهروان آن کنون هنرمندان بزرگ کشورومنطقه میباشند. طورمثال میتوانیم ازهنرمندگرامی احمدولی نام بریم. استاد در آواز خوانی و آهنگسازی، استعدادخارق العادیه یی داشته، ترانه هایش دایماماندگارونامش در تاریخ موسیقی معاصر افغانستان زنده وجاویداست. آهنگ های (ای زهره، ای شعله حزین، ای نگار من، من آمده ام و دلبرکم بیا به کابل بریم) )همچنان آهنگهای میهنی ورزمی(ای غزنه،ای جلال آبادآباد،ای بامیاناز
آهنگ های ماندگار و همه پسند استاد میباشد.استادعلاقمندنظام جمهوری درکشوربوده،چنانچه به استقبال اولین نظام جمهوری مردمی کشورآهنگ حماسی(به همه نسل جوان،به همه قوم غیور،نظم جمهوری افغان مبارک باشد- تاجهان است خدایابه سلامت باشد)سرودند.بانشراین آهنگ استادموردتقدیرتفقدسردارمحمدداودخان رییس جمهوروقت کشورواقع شدند.به اشعار فروغ علاقمندی زیادداشتند.باانتخاب اشعاراین شاعرگرانمایه آهنگ هایی زیبایی رابرای هنرمندقلبهاخانم گوگوش
ساختند.بنابه درخواست خانم هایده آواز خوان معروف ایران آهنگ زیبای (وقتی عاشق شوی)راکه قبلامن آنراسروده بودم دراختیارشان گذاشت که نشرآهنگ دربین علاقمندانش غوغابرپانمود. در سال(۱۳۵۵)خورشیدی دردیداریکه با مادر فروغ فرخ زاد داشتند بااستفاده ازکتاب اشعارشاعرکه توسط برادرش به استاد طورتحفه اهداگردیده بود،
در کمتر ازیکساعت روی شعر (دختر کنار پنجره تنها نشست و گفت) آهنگ نهایت جذاب و شنیدنی
راکمپوزنمودندکه نهایت زیباوجذاب بود.یکی ازکارهای برجسته یی استاد
تهیه سرود ملی کشور در زمان نظام شاهی، و جمهوری سردارمحمد داود خان میباشد. درزمان سلطه جمهوری حزب دموکراتیک خلق دراثرفشاردولت وقت موظف گردیدند تاسرودملی آن نظام ازطریق استاد آماده گردد. باآنکه آن سرودازطریق چندتن ازهنرمندان سرشناس نیزترتیب گردیده بود.ولی آنچه راپدربزرگوارم تهیه نموده بودندموردقبول واقع گردید.ترانه
های حماسی راکه استادسروده اند،نشاندهنده عشق واقعی پدرعزیزم دربرابروطنش میباشد.استادبه یک خانواده هنری تعلق داشت.مادربزرگوارم ساراځلانداززنان پیشکسوت جامعه هنری کشوربوده که سال ها در رادیو افغانستان باصدای گیرای خودمردمش رانوازش داده است.خواهرم شهلا ځلاند از چهره های ممتاز آوازخوانی به شمار می آیند وبرادران عزیزم فرید ځلاند و وحید ځلاند آواز خوانان و آهنگسازان محبوب وموفق اند.
پرسش:هنرمندعزیزسهیلاځلاندشماکه پرستاری و مواظبت استادرا تا آخرین لحظات حیات به عهده داشتید،درآخرین لحظات حیات استادچه آرزوداشتند؟
پاسخ:جای نهایت مسرت است که خوشبختانه درخانواده ماچنان تربیت یافته بودیم که آن مهرومحبت واحترام بزرگان درآن هویدابود.به عرض رسانم که درتداوی وپاسداری ازپدرگرانقدرعلاوه برمن تمام فرزندان استاد سهیم بوده،همه مانندمردمک چشم ازایشان دلجویی
داشته ودرکنارشان بودند. استادمیهن و هم میهنانش رانهایت دوست داشتند .هیچگاه آرزونداشت دورازمادروطن زندگی نماید.میخواست دایمادر کشورش باشد و همانجا آرام بگیرد، وهمانجابمیرد.اوانسان نهایت دلسوزوبرده باربود.به مقام هنرارج بزرگ قایل، ودایمادرین اندیشه بودکه هنرمندشدن کارسهل وآسان نبوده،بناارزش آن درجامعه برازنده وقابل درک
بایدباشد.اوازبیکاری گریزان بود.زمانیکه مهاجرگردیدنددرصددآن شدندتابیکارننشسته وکاری رادرآنجابرای خودتدارک نماید.همان بودخوراکه فروشی کوچکی راآماده،مشغول فعالیت گردیدوازطریق آن زندگی خانوادگی اش راپیش میبرد.اوهیچگاه آرزونداشت تامصارف زندگی اش ازطریق معاش سوسیال تامین گرددبناتااخیرعمرکارنمود.درسال(۲۰۰۴)تصیم
گرفت تاپاسپورت اخذوبه کشوررفته دوباره ازطریق موسیقی وطن ووطندارانش رایاری رساند.متاسفانه مریضی وناتوانی که برایش پیداشده بودمانع آن گردید.وبااین ارمان درلحظات اخیرزندگی این حرف را به زبان داشت:
وطن قربانت شوم،مرابه وطنم ببریدتاخاکش راسرمه یی چشمانم گردانم.
خانواده اش را عاشقانه دوست داشت، اوانسان نهایت مهربان وصمیمی بود باآنکه مردم تصورمیکردندکه او انسان پرغروراست ولی برعکس آن بود.آدم دلسوزغریب نوازومردمی بود. با دخترانش نزدیک ورفیق بود.
پدرگرامی ام در جمع آوری و تدوین مجمع آهنگ های فولکلوریک تلاش زیادنمودوتوانست بایاری عده یی ازهم نظرانش ازچهارگوشه وطن این داشته های ملی راجمع آوری وبه صدای گیرای هنرمندان محبوب ثبت وآرشیف موسیقی افغانی گرداند.میتوان ازآهنگهای(زبیده، نصرونصروجان، لیلالیلالیلا، بی بی
رادو جان،)وغیره نام برد.
پرسش:استادازچه سالی به موسیقی روآوردند؟
پاسخ:ازبدوتولداستاداین هنرشریف درتاروپودش لانه نموده بود.درآنزمان برای اولین بارکورس موسیقی دررادیوافغانستان بکارآغازنموده بود. دراثرتشویق داکترکریم برادربزرگ شان،پدرگرامی ام درحالیکه هفت سال بیش نداشتندشامل آن کورس شده موسیقی راعلمانزدمحترم استادبرشناکه موسیقیدان،نقاش و رییس مطابع دولتی بودندوپدربزرگم رامانندفرزنشان دوست داشتند آموخته،بعدااستادغلامحسین واستادفقیرحسن درین راه یاری اش
رسانیده اند. باآمدن استادبزرگواربرشنادرعرصه یی موسیقی کشورتغیراتی بزرگی رونماگریده،خانواده های که مخالف هنرموسیقی درآنزمان بودند، وفرزندان شانرامانع میگردیدند علاقمندآن گردیده روزتاروزتعدادی ازجوانان پابه دنیای موسیقی گذاشتند
پرسش:میگوینداستادنوت موسیقی رابزبان دری تهیه نموده بودند.آیاواقعیت دارد؟
پاسخ:اومردنهایت بزرگ وعاشق موسیقی بود.تمام اوقات زندگی اش راوقف موسیقی نموده،چنانچه تصمیم داشت تانوت موسیقی غربی راکه(دو،ری می،فا،سا،لا،سی)وشرقی راکه(سا،ری، گه،مه،په،ده،نی)بوددرکشوربه زبان دری درآورده، عیارنماید.آنراچنین ترتیب نموده بود(زن،ده،باد،اف،غا،نس،تان)یعنی(زنده بادافغانستان).ازآهنگهای کاپی خوش شان نیامده دایماجوانان وهنرمندان رابه کارهای تازه موسیقی تشویق مینمودند.متاسفانه
دراثرحوادث اخیرمانندسایرآرزوهایش بدان موفق نگردید.
پرسش:سالهای قبل استادکنسرتی داشتندبه کشور هندوستان،لطف نموده خاطره یی پدرگرامی تانرا ازین کنسرت باماشریک سازید؟
پاسخ:پدرعزیزوجنت مکانم علاوه ازوطن ومردم وموسیقی عاشق زن وفرزندانش بود.خاطره های زیادی هنری خودرابه ماحکایه نموده اند.خوشبختانه این خاطره استادعزیزراکه علاقمنانشان مطالبه داشته به خاطرداشته،آنرا پیشکش میدارم:دراواخرسالهاي(۱۳۴۰)واوایل سالهای(۱۳۵۰)بنابه دعوت رسمی کشور هندوستان، هنرمندان افغانستان چون استاد سرآهنگ، آقای خیال، میرمن پروین، خانم
ناهید، استادهاشم و شمارچندتن دگربه شمول پدرگرامی ام غرض اجرای کنسرت راهی آن دیارگردیدند. فردای آن در تالاربزرگی کنسرت هنرمندان افغان برگزارگردید زمانیکه استاددربالای استیژقرارگرفتنددرگوشه یی ازاستیژمتوجه گردیدندکه پنج نفرقلم به دست دورمیزها قرارگرفته اند. استاد از مهماندارش در مورد
پرسیده، اوگفت که اینهاهیاتهای ژوری هنری میباشند. استادکنسرت راباآهنگ زیبایی درراگ(درباری)آغازنمود. فردای آن زمانیکه استادوسایرهنرمندان غرض صرف صبحانه به هوتل رفتند، مهماندارشان که به لسان دری بلدیت داشت، اخباری دردست به طرف استادآمده به اوعرض تبریک وگفتدکه هیات ژوری شب گذشته ازمیان هنرمندان لقب(صدای طلایی)رابه شما اعطا داشته واینک ایمطلب درشماره امروز(اخباردهلی نیوز) انتشار یافته
است.دربازگشت به وطن مجله وزین ژوندون ازافتخاربزرگ پدرگرامی ام استقبال نموده،باخط درشت لقب (هنرمندحنجره طلایی)راکه استاددرمیان هنرمندانبزرگ درکشورهندوستان بدست آورده بودندبه مردم هنرپرورافغانستان تبریک گفته،آنرابه نشررسانیدند.
پرسش:هنرمندگرانمایه سهیلاجان ځلاند پدرگرامی تان به صدای کدام یک ازهنرمندان کشور علاقه داشتند؟
پاسخ:اوتمام صداهای خوب و دلنشین راکه بازیور اصیل موسیقی آراسته بود میپسندیدند. به صدای خوب و گیرای محترم احمدولی علایق شدید داشتند.دایما از ا وبه نیکویی یاد وسپاسگزاربوده، علاوه ازاینکه او را هنرمند شایسته پذیرفته بود آدم باسپاس وشاگرد خوب خودمیدانست. همچنان صدای صادق فطرت را نیزدوستداشت هنرپدرگرانقدرم متعلق به خانواده اونبوده به همه مردم هنرپرورماتعلق داشته، بنادرین اواخرتصمیم داریم تاداشته های جدیداستاد را ازطریق رسانه های مختلف تصویری درانظار علاقمندان هنر استاد قرار دهیم.آنچنانکه استاد دایما درخدمت وطندارانش بودوهیچگاهی
هنرخودرادرمقابل مادیات تبدیل نکرده،خانواده هنرمندشان راه پدرراتعقیب داشته،دایمادرخدمت وطنداران عزیزخودقرارداریم.
هنرمندان گرانمایه وباارزش خانم سهیلاځلاندوخانم شهلاځلاند،خانم میناځلاند
ازاینکه باحوصله مندی وعشق به موسیقی و پدرعالی مقام تان به پرسشهای علاقمندان هنر والای استاد و خانواده هنرمندش پاسخهای همه جانبه ابراز داشتید جهان سپاس
هموطنان گرانقدر!
خوشی، سعادت وزندگی پرازمهرومحبت رابرای فردفردتان ازدرگاه سبحان تمناداشته، همه عزیزان رابه الله یگانه بی نهایت مهربان وبانهایت رحیم میسپارم.امانیار
|
