|
هنرتیاتردرکشورعزیزما،پیشینه یی درازی نداشته و طی چنددهه یی که ازعمرش میگذرددوران سخت وپرماجرایی راپشت سرنهاده وعوامل مختلفی رادرپیش روی خودداشته است.گاهی دستمایه اهداف سیاستماران بوده وگاهی درزیرتازیانه یی تاریک سنتها وتعصبات ورسوم عقب مانده،ودربی سروسامانی ووضع ناگواری به سربرده است.هنرتیاترمقارن حصول استقلال سیاسی کشوردر عهدسلطنت شاه امان الله خان غازی،به تشویق شخص شاه یکدسته ازمشتاقان این هنربه رهنمایی(جبارسام) معروف به رنگمال به عمل پیوست واین هنرمندان داستانهای
عشقی وکارنامه های جنگی رادرچندپرده روی استیژآورده وهمان بودکه نام ومفکوره تیاتر ونمایش دربین مردم شناخته شد.برای اولین باردر پنجمین سالگردجشن استقلال بعضی ازدرامه هاتوسط معلمان ومتعلمان وبرخی ازروشن اندیشان علاقمن به این هنربه شکل نسبتامدرن تری روی استیژآورده شد.ولی ترتیبات درست وآمادگی بهتردرهفتمین سالگردجشن استقلال گرفته شده وبنای اساسی این هنروالا در(پغمان)اعمار وعملادرامه های زیادی درآنجابه نمایش گذاشته شد. اولین نمایشنامه(فتح اندلس) نام داشت که در سراج
العماره جلال آبادبه نمایش گذاشته شد ولی عده یی به این نظرمیباشندکه اولین نمایشنامه(شهزاده وگدا)نام داشته است.درسال(۱۳۲۲)خ اولین اداره تیاتردرچوکات مطبوعات بنام(پوهنی ننداری)تاسیس گردیدکه درراس آن استاد رشیدلطیفی قرارداشت،واولین نمایشنامه یی که در روی استیژبه نمایش گذاشته شد(میراث)نام داشت که نویسنده آن لطیفی وتوسط استادغوث الدین خان کار گردانی شده بود.درسه دهه
اخیراین هنرشریف مانندسایرهنرها،صدمات کوبنده یی دیده،درمانده وناتوان شد ودیگرصحنه واستیژی نداشت. علاقمندان وشیفتگان این هنروالاتلاش دارندتااین عزیزشانراازنابودی نجات، وزنده نگهدارند.یکی ازین چهره های تابناک،که بیرق هنردلخواه اش رابرفراز قلعه یی تیاتربازهم برافراشت،هنرمندمحبوب قلبها (زبیرپاداش)ست که باکاکردهای شایسته خود،دریچه یی امیدعلاقمندان هنرتیاتررابه آینده بازنموده است. هنردوستان گرانقدرهنرتیاترپرسشهای
راازهنرمند دلخواه شان که درکشورآلمان مهاجرمیباشدازطریق تیلفون مطرح ساخته که اینک پاسخ آنراباهم یکجامطالعه میکنیم:
پرسش:درنمایش سریال(ازسلمان تاسلطان)چنان درخشیدید،که از تصوربالابود،علت موفقیت تانراگفته میتوانید؟
پاسخ:بااحساس مردمی ومردم دوستی ازآوان طفولیت رابطه برقرارکرده بودم.تهی دستان وطبقات مختلف جامعه راخوب درک، وهمه رامیشناختم.کرکتر راکه درین سریال نقش آفرینی نمودم،همه وهمه درد های جامعه ام بودومن همه رابه گوش وپوستم قبلااحساس کرده،ومیدانستم که آنها درجامعه من چطورزندگی داشته برای بدست آوردن لقمه یی نانی،چه زحماتی رامتقبل که نمیشدند،باآنکه این طبقه ازپاکترین،خوبترین ووطن دوست ترین اقشارجامعه مابوده،مگردایماموردستم اربابان زر وزورقرارگرفته،زندگی رقت باری دارند.درسریال خواستم
ازدیدوزبان آنهااوضاع راانعکاس داده و تیکه داران سیاست ودلالان سیاسی راکه حقوق این طبقه رازیرپاقرارداده،بانقش آفرینی ام دررخ شان بکشم.علت موفقیتم درسریال درقدم نخست لطف ومهربانی الله بیکران،درقدم دوم محبت بی حدواندازه مردم شریف ونجیبم ودرقدم سوم درک واقعی واحساس ملی وپاکم درمقابل مردم مظلوم وبی نوایم میباشد هرسه بعدیکجاشده ومن درآن موفقیت بدست آوردم. چیزیراکه درینجایادآورمیشوم این استکه برای فرا گرفتن نقش سلمان،چندروزی کارعملی انجام دادم تا اینکه خودرادرآن نقش یافتم.درینجاازمشوره هاوهمکاریهای دوستان عزیزم
داکترشمس عبادی،همایون جان مروت ودیگران نهایت سپاسگزارم.
پرسش:آیاغیرازشاخه تیاترتیاتربه سایرشاخه های هنردسترسی دارید؟
پاسخ:قبل ازآنکه تلویزیون ملی درافغانستان به نشراتش آغازکند،درپروگرام های رادیوافغانستان دربرنامه اطفال اشتراک وبه هنرموسیقی علاقه فراوان ودایماباشعروموسیقی سروکارداشتم. درآغازفعالیتهای هنری دلبندموسیقی بوده، آرمونیه راآموختم.درین راه برادان عزیزم مرایاری میرسانیدند.
درسال(۱۳۵۷)خ مدت شش برج نزدمحترم استادهاشم موسیقی آموخته وبعداچندآهنگی رادررادیو،ثبت ونشرگردید. موقع فراگرفتن تحصیلات ،ازساحه یی هنر، دورشده فاصله گرفتم تااینکه درسال(۱۳۶۰)خ دوباره روبه هنرآورده، مدت چهارسال رادرتیاترمرکزی تحت رهنمایی شادروان استادحمیدجلیاهنرپیشکی وتمثیل راآموختم.درسالهای اخیردرحدودیکنیم سال
درعرصه یی گفتاروبیان درهنرپیشگی در مکسیکوسیتی تدریس نمودم.
پرسش:تاجاییکه مامیدانیم وزارت اطلاعات وفرهنگ درکشوربه هنروالای تیاترتوجه نداشته،درموردچه نظر ویشنهادی دارید؟
پاسخ:بعدازکودتای ثورسال(۱۳۵۷)خ متاسفانه هنرتیاترمانندسایرعرصه های فرهنگی اجتماعی واقتصادی،آهسته آهسته به نابودی کشانیده شده،تیاتریکه بازحمات نهایت بزرگ نسلهای مختلف بدست آمده بودخاموش گردید.مادر گذشته تیاترآبرومندی داشتیم که دایمادرخدمت مردم قرارداشت،ولی بعدازکودتای ثوراین هنرقوس نزولی راپیموده وروزتاروزتماشاچیانش راازدست داد دردوران حکومت داکترنجیب الله تاحدودی به هنرتیاترتوجه صورت گرفته بود.من درآنزمان درتیاترکودک کارمیکردم.متاسفانه بعدازسالهای(۱۳۷۱)خ
تیاتر بکلی نابودشده وحتی محلی که هنرمندان تیاتردرآن گردهم جمع میشدندمانندهنرمندان آن ازهم پاشیده وبه ویرانه یی مبدل گردید.اکثریت گلدسته های این هنربخاطرزنده ماندنشان رایی کشورهای بیگانه شده،عده دراثراصابت راکت های کورجام شهادت نوشیده وعده یی هم بخاطرزنده ماننشان به هرسوروان بودند،وگفته میتوانم درطول این سالهاتیاتروسایرهنرهامرده وسیاست تیاتر،هنروفرهنگرابه نابودی کشانیدند.هنرمندان عاشق این
هنرامروزدرفکرآن شده اندتاکارتیاتررا ازسرگرفته وهنری راکه پیشکسوتان شان تادیر زمانی زنده نگهداشته بودند،دوباره زنده، ودرخدمت نسلهای آینده قراردهند.متاسفانه درشرایط کنون این حرکت نهایت بطی بوده،زیراهنرمندان این عرصه منسجم نبوده ومانندمورهادرتمام گیتی منفردانه زندگی وفعالیت داشته،وکاراین رشته به رکودمواجع گردایده است.باآنکه بعدازسقوط دولت طالبان،پول سرسام آوری ازطریق مجامع وکشوهای جهان، برای بازسازی تمام عرصه های وطن سرازیرگردید،متاسفانه دولت مردان ازین کمک هادر بازسازی خودشان استفاده،هیچگونه توجه به فرهنگ وهنرکشورنکرده،بی
هنری وبی فرهنگی خودشانراباآن پولهاتقویه نموده اند.
پرسش:چه انگیزه یی باعث شدکه شمادرصددتهیه سریال(ازسلمان تاسلطان)شده،درموردکرکترهای آن چه نظردارید؟
پاسخ:این یک نمایش انتقادی بوده وبه شرایط فعلی کشورمامطابقت کلی داشت، ازین رومادرصددآن شدیم تاناملایمتهای جامعه بصورت دقیق طرح ریزی وبگونه سریال درانظارمردم قرار، وحوادث جاری سردمداران بی احساس رابرملاسازیم.هدف ازبراه انداختن این سریال دراین است تانقابراازصورت هابافگنیم وچهره های واقعی رابنمایش گذاریم. درجهادافغانستان دوابرقدرت بایکدیگرمی جنگیدند وامروزاین جنگ به شکل دیگری جریان دارد،درآ زمان مردم افغانستان بنام جهادبرخاستندومردانه وارجهادنموده ابرقدرت بزرگ جهان راازنقشه کره زمین پاشان
نموده،مگردلالان سیاسی وعناصرفریبکار بیگانه،ازین موقع استفاده، وباخودفروختگی، خویش رادرپای کشورهای امریکاوپاکستان افگنده وسلحشوری وغرورملی را لطمه دارو حکومت دلخواه باداران شانراکه توسط زوروبرچه بالای مردم به بهانه سرنگونی حکومت طالبان وبرقراری حکومت دیموکراسی درکشورلشکرکشی، بنیادهای فرهنگی وتاریخی مارامانند مردم باشهامت اعراق به تاراج، ونظامی رابالای مردم حاکم گردانیدند که به نفع خودشان، وبه ضررمردم مظلوم کشور. مردم
درچنین اوضاع سردرگمی بایدبیدارشده،آگاهی یافته درتفکیک دوست ودشمن عمیقافکرنمایند.این سریال درراستای چنین هدف، مفیدبوده وحس وطندوستی رابیداروبیدارترمیسازد. طرح سریال درآغازازجانب هنرمندعزیزآقای (بصیرحیدر)ریخته شده،درابتداطرح کوچکی بودکه بعداآن طرح ازطریق من امتدادیافته،وبخشهای بیشتر درآن افزوده شده وشکل سریال رابخودگرفت.هنرمندان عزیزیکه درین سریال نقش آفرینی نموده اند:بصیرحیدر،زلمی مسجدی،عبدالشکورشمشاد،عارف عرفانی ودیگران.این هنرمندان گرامی واقعادر سریال بانقش
آفرینی های هنرمندانه یی شان مورد استقبال مردم قرارگرفته اند.
پرسش:درقسمتی ازسریال،پیرامون رهبران دولتهای مختلف افغاستان صحبتهای طنزگونه داشتید،که همه دیالوک باطرح سریال مطابقت داشت.ولی درقسمتی از محمدداودخان اولین رییس جمهوردلسوزوملی وطن حرفهای داشتید،که دورازواقیعت بود.شمابه خاطرداریددرزمان قدرت این شخصیت ملی کشورمادربین کشهای منطقه ،جایگاه
خاصی داشته، خاصتاهمسایه ها،مارابدیده یی قدرنگریسته وازدولت ماهراس داشتند،چرااین رهبرمردمی رادرردیف دیگران قراردادید؟
پاسخ:درینجایک چیزرانبایدفراموش کردکه حرکتها تاریخی یک رهبردرسرنوشت کشورومردم آن تاثیرقاطع وطویل المدت میگذارد.تاریخ بهترین قاضی بوده و درین موردازطنزهای که درسریال استفاده شده،اولا درموردکارکردهای هیچ یک ازرهبران سیاسی قضاوت نکرده،زیراوظیفه طنزقضاوت نمودن نبوده وبه نوع انگیزاننده یی موضوع رامطرح میکند.درسریال صرف درموردکرکترهاطنزگفته ایم.دوم،اینکه درطنزحقایق بگونه یی شوخی وخنده آوربیان میشودوآن
به هیچ وجه خدای ناخواسته توهین به کسی نیست.
پرسش:فعالیتهای هنری تانرا حکایه کنید؟
پاسخ:درحدودچهل نمایش راباهنرمندان عزیزفهیم سدوزی،همایون کاویار،امان عثمانی،دکتورشمس عبادی اجرانموده ام.در خارج ازکشوردرچندفلم هنری نقش آفرینی داشته که میتوانم ازفلم هنری(ذغال سبز)نام گرفت.همچنان درفلم مشترک روسی وعربی نقش اول فلم رابه عهده داشتم.درجریان سال چهارم انستیتوت سینماتوگرافی درمسکودرفستیوال بزرگی که میا ن یکصدوبیست جوان هنرسینمادرشهر(پولس بورگ)به راه افتیده بود،افتخارمقام دوم رابرای وطن عزیزبدست آوردم. زمانیکه
درکشورآلمان مهاجرگردیدم،درچندین نمایش تیاتری،ودرچندفستیوال هنری شرکت داشته ودر فلمی که دوسال قبل بنام(اولاد)تهیه شدنقش ایفا ودرین اواخرنقش اساسی رادرسریال(ازسلمان تاسلطان)آغاز،که تاکنون دردوقسمت آن درنقش سلمان ظاهرشده ام.این سریال خوشبختانه مورداستقبال گرم مردم واقع گردید. در نظراست سریال درهژده قسمت تهیه گردد.ولی مشکل اساسی ماراوجه مالی تشکیل داده،امیدواریم تاهنردوستان وهموطنان گرانقدردرین راه مارایاری رسانند
پرسش:نقش آفرینی شمادرسریال هسته مرکزی راتشکیل میداد.متاسفانه دربخش سوم بانبودتان ازارزش آن کاسته شده،بیننده رامتاثرساخته است.چراسریال راازروال واقعی اش بیرون ساخته اید؟
پاسخ: چون اثر در جهت سیاسی دیگری به حرکت آمد و من هم در مقابل بسیاری از مسائل سیاسی حساس هستم نخواستم در این پروژه پا بوس احزاب سیاسی و شخصیت های سیاسی باشم . فلهذا اخلاقآ با دوستانم موافق نبوده و از میان گوشه شدم..
پرسش:درموردسینمای افغانستان چه نظردارید؟
پاسخ :متاسفانه درگذشته مادرسینمای خود،هنرمندان مسلکی وتحصیل دیده یی اندک داشتیم. هنرمندان عزیزی چون رشیدلطیفی،همایون مروت،صدیق برمک،عظیم شعبان،توریالی شفق،دوکتورشمس عبادی، جلال پیروزوچندتن دیگردرسینمای ماگنجینه بزرگی بوده،ولی متاسفانه،کارکردهای این گلدسته هادراین ساحه محدودبوده،بنادرین عرصه کارهای سازنده یی صورت نگرفته است.خوشبختانه درسالهای اخیردرخارج از کشور،هنرمندان بیرون مرزی این شاخه
یی هنر،فلمهای باارزشی راتهیه وبه جهانیان، هنرسینمای افغانستان رامعرفی داشته اند.
پرسش:درمورداتحادیه بیرون مرزی هنرمندان چه می دانید؟کارهای هنری شماموردحمایت شان قرارگرفته است؟
پا:سخ ا زفعالیت این به اصطلاح اتحادیه هنرمندان متاسفانه آگاهی واطلاعی نداشته،زمانی درکشورآلمان (نمایشی)هنری راروی صحنه تیاتراجرانمودم و
مورداستقبال مردم واقع شد،دراثرتقاضای هنردوستان گرامی،خواستم نمایش درکشورامریکابرای افغانهای عزیزم نیزبه نمایش گذارم.موضوع رابااتحادیه درمیان گذاشتم تادرزمینه مرامنحیث وظیفه یاری رساند.متاسفانه ازسنگ صدابالاشدولی ازاتحادیه نامنهادخبری نبود.
پرسش:هنررادرشرایط کنون چگونه ارزیابی میکنید؟
پاسخ:میگویندزمانیکه دروازه هابسته میشوند،فقد صدای استغاثه هنراست که بلندمیشودوخودرابه گوشها میرساند.درافغانستان فعلاهمه چیزبه فراموشی سپرده شده،به شمول هنر.فقروبدبختی وبیکاری،مردم بیچاره مارابه ستوه آورده،ولی هیچ مرجع مسوولی نیست که گوش شنواوچشم بیناداشته باشد.دولتمداران بی انصاف،درچوروچپاول وطن مصروف ودرفکرپرنمودن جیبهای شان میباشند،ولی ازین غافل اندکه عمراین چپاولگری هانهایت کوتاه بوده،وانشاالله آن روززود رسیدنیست تافرزندان واقعی این مرزوبوم، چپاولگران رابه زباله دارتاریخ
سپرده ووطن شانراازچنگ جنایتکاران نجات دهند.آنوقت ارمان مردم برآورده شده اولادوطن دوستش درصدرقرارمیگیرد.
پرسش:هنرمندگرانمایه ظاهرهویدا،صحبتهای مقدماتی درآغازسریال داشتند،گفته میتوانیداوچه نقشی درسریال داشتند؟
پاسخ:ظاهرهویداازجمله هنرمندان بزرگ وشخصیت چند بعدی بوده،ازین لحاظ زمانیکه خواستیم این سریال را آماده سازیم،پیرامون سناریوی آن باهویدای عزیز مشورت داشته وازنظریات مفیدشان استفاده به عمل آوردیم.
پرسش:امیداست درموردزندگی شخصی تان صحبت کنید؟
پاسخ:دوازده سال قبل بادخترهموطن موردنظرم درکشور آلمان ازدواج نموده وثمره آن دوفرزند عزیزبه اسمای علی سیناجان وامیرسالارجان میباشد.زندگی نهایت خوش داشته وازخداند(ج)سپاسگذارم.
هنرمندگرانمایه محترم(پاداش)ازپاسخهای همه جانبه یک جهان سپاس.موفقیت بی پایان راازدربارالله یگانه برایت تمنادارم.
دوستان گرانمایه
چهل چراغ موسیقی کشورهنرمندمحبوب خانم نغمه مهمان شماره آینده مابوده پرسشهایتان رابه این آدرس بفرستید:
zafghan2000@hotmail.com
|
