سینمای افغانستان تاریخ درازمدت نداشته،طی چنددهه حیات خود،دوران سخت وپرماجرایی راپشت سرمانده و عوامل بازدارنده یی بسیاری درپیشروداشته است.گاه دستمایه اهداف سیاستمداران بوده وگاهی درزیرتازیانه تاریک سنتها،تعصبات وآداب ورسوم عقب مانده، دربی سروسامانی واوضاع ناگواروناهنجار دست وپازده است. این هنرجذاب که ازدوران شاه ترقی خواه اعلحضرتامان الله خان بایاری همسر بادانش وهنرپرورش(ملکه ثریا)وشخصیت دانشمندوهنردوست وطن،محمودطرزی پایه گذاری گردید.برای نخسین باردرسینمای پغمان فلمی یکجابانمایشات تیاتردرمعرض تماشای مردم قرارگرفت که حتی شخص شاه نیزدربعضی ازنمایشنامه هانقش بازی کرد.متاسفانه باسقوط دولت امانی سینماهمچون سایردستآوردهای هنری وفرهنگی ازمیان رفت. سینمایی که بعدا در افغانستان ظهورکرد، دگر سینمایی برای بیداری وآگاهی مردم نبود،بلکه جهت تبلیغ وبزرگ نمایی خانواده سلطنتی بکارگرفته شد.درزمان جمهوریت محمدداودخان،درسینما تغییراتی رونماگردیده،درمسیراصلی روان شد. متاسفانه این فاصله کوتاه بود.بااقتدار حزب دیموکراتیک خلق ،سینمابار دگردرخدمت تبلیغات نظام قرارگرفته،سینمای طبقه خاص گردید.باپیروزی مجاهدین وطالبان تاروپودآن ازهم دریده،وتهدابش رااز بیخ برکندند.سینماآتش زده شدودودش درهوابلندگردید،هنرمندانش آواره وسرگردان گشته،باناامیدی هرسوروانه گشتند. خوشبختانه تعدادی ازین مایه های هنرهفتم درخارج ازکشورفعالیتهای ارزشمندی رادرین عرصه انجام داده اندکه قابل قدرمیباشند. ازجمله این سینماگران محترم(بصیر حیدر)کارگردان،هنرپیشه ونویسنده سریال(ازسلمان تاسلطان)باامکانات اندک وناچیز،کارارزشمندی را باهمکاری دوستان هنرمندش انجام داده که ارزش آن برای مردم فراموش ناشدنی است.این سریال باآنکه دریک نمای کوچک ومحدودفلمبراری شده،اما دیالوکهای آن قوی است وتماشاچی رابه خودجذب میکند.او درین سریال نقش(شادولا)راموفقانه بازی کرده است. دوستداران هنرسینماپرسشهای راازین هنرمندگرامی مطرح ساخته اند. محترم حیدر بعد از احترامات صمیمانه به وطنداران عزیزودلباختگان سینمااینک به پرسشها پاسخ اراهه داشتند:

پرسش:هنرسینماراچگونه یافتید؟

پاسخ:حضرت لسان الغیب حافظ شیرازی میفرماید:سینماهنرنهایت برزرگ ومانندبحربوده وسینمابالاتر ازدریافت هایم میباشد.گفته میتوانم من عاشق ودلبسته این هنرباارزش بوده وصمیمانه آنرادوست دارم.زمانیکه درراه این هنروالا قدم نهادم،هدفم صرف کسب  شهرت  نبوده،بلکه آنرادانسته بودم که ازطریق این هنرشریف انسان میتوانددردهاوآلام رابیان ونواقص جوامع رابه تصورکشیده وبالآخره پیام انسانیت رابه مردمان سراسرجهان انعکاس وعلیه ستمگری بایستد.

پرسش:درسریال از(سلمان تاسلطان) درنقش(شادولا) درخشش چشم گیری داشتید،علت موفقیت راگفته میتوانید؟

پاسخ:تعین کرکتردریک فلم یاسریال ارزش بسزای داشته وهنرمندیکه درقالب یک نقش ظاهرمیگرددباید ازعهده آن هنرمندانه بدرآید.خوشبختانه نقشیکه درسریال برایم سپرده شدبه لطف الله یگانه وتشویق دوستان موفقانه آنراایفاداشته وخوشنودم تامورد قبول مردم عزیزم واقع گردید.درمکتب سینمایی(استانیسلاوف)مقوله یی است که میگوید:هنرمنددرنقش که ایفامیکند،نبایدنقش رابازی کند،بلکه باهمان  نقش ورول  زندگی نماید.یعنی چنان طبیعی و هنرمندانه نقش آفرینی کندتاتماشاچی تصورنماید باکرکترواقعی روبرواست.

پرسش:باکدام نقش آفرینی خودراراحت احساس میکنید؟

پاسخ:تعین نقش هرچندتوسط کارگردان صورت میگیرد ولی من اطمینان دارم تاهرنوع نقشی راکه دایرکتر برایم بسپاردازآن موفقانه بدرخواهم آمد.چنانچه در فلم های متعدددرنقشهای مختلف ظاهرشده وکارکردهایم ازطرف دایرکترومردم عزیزم پذیرفته شده است.درفلم(تحفه)درنقشی تراژیدی ظاهرگردیدم وتماشاچیان بادیدن صحنه های آن به گریه میافتادندوحتی زمانیکه شخصافلم راتماشانمودم گریه ام گرفت.در فلم هنری(پروفیسور)نقش جنایتکاری رابازی نمودم ودرسایرفلمها درنقشهای مختلف ظاهرشده ام.برای هنرپیشه سینمالازم است تاهرنوع نقشی که ازطرف دایرکتربرایش سپرده میشودبایدازعهده آن بدرآید واین کارموفقیت هنرپیشه رانشان میدهد.هنرپیشه درکارکردهای هنری اش بایدخصلت موم رابخودبگیرد تادایکتردرفلمش به هرشکلی که خواسته باشدازآن استفاده کند.باآنکه درهرگونه نقشی درفلمهاظاهر شده ام ولی خودرادرنقشهایمنفی راحت تراحساس میکنم.

پرسش:علت موفقیت تانرادرسریال(ازسلمان تاسلطان) چه میدانید،اگرزحمت نباشدپیرامون سریال صحبت نموده،بگوییدسریال چندبخش دارد؟

پاسخ:این سریال پیام دهنده اوضاع دردناک سه دهه اخیرکشوربوده،که تمام ناملایمات وواقعیات المناک زندگی مردم ازطریق آن به خوبی انعکاس یافته است.دیالوکهای سریال به زبان مردم مایه گرفته،سرچشمه فرهنگ مردم میباشد. مثلااصطلاحات مروجه عوام چون(پرخانه بچه شبو،شادولا،کافی نصروو...)مردم وقتی واقعیت های زندگی خودرادرآن مشاهده کردندازآن به گرمی استقبال کردند.اصطلاحات فرهنگ عوام وسایرواژه های عامیانه که درسریال ازآن استفاده به عمل آمده جشم دیدشخصی ام بوده ودرسفری که قبلادرکابل داشتم آن واژه هارادرسریال گنجانیدم. .روزی یکی از دوستانم گفت:سریال موردعلاقه مردم قرارگرفته،ولی عده یی هم ازآن ناراضی میباشند.درپاسخ دوستم گفتم:این نکته را، رازموفقیت خوددانسته،اگرکارکردما توجه همه رابخودجلب مینمودو همه آنرامیپسندید،آنوقت بودکه ماوظیفه خودراتمام شده فکرنموده ونیازنداشتیم تاسریال راادامه دهیم.درمقابل افرادناراضی ازسریال که آنرامخالف دیدگاه خوددانسته اند،وظیفه ماادامه دارساخته ،کنون تمام ناهنجاریهای جامعه رابایدبرملاسازیم.

روی سناریوی سریال مدت مدیداست کارنموده چندبخش آنراتهیه وبه نمایش گذاشتیم ومورداستقبال بیننده هاواقع گردید.باهمکاری اقتصادی هموطنان هنرپرورتصمیم داریم سریال راادامه داده وبخشهای مختلف آنراتهیه ودرخدمت مردم شریف خودقراردهیم.ادامه سریال ارتباط میگیردبه اوضاع واحوال ناهنجارجامعه که مردم مظلوم باآن دست وپنجه نرم میکنند.درغیرآن کدام هدف سیاسی مشخص نداشته،صرف دردهاوآلام مصیبت بارجامعه راخواسته ایم انعکاس دهیم.

پرسش:درکدام فلمهانقش آفرینی نموده اید؟

پاسخ:درفلمهای هنری شتاب وشکست که درسالهای(۲۰۰۳و۲۰۰۴)م تهیه شده ودایرکت آنرانیزبدوش داشتم،نقش ایفانموده،باهنرمندان گرانمایه ظاهرهویدا،شکورشمشاد،سلام سنگی وعده یی ازهنرمندان شریف، درفلمهای مختلف همبازی بوده ام.

پرسش:اصطلحات عامیانه که درسریال استفاده شد توجه همه رابه خودجلب داشت درموردچه گفتنی دارید؟

پاسخ:درایام هجرت دایماروزشماری کرده وازخداوند(ج)تمناداشتم تاروزی کابل زیبارادوباره ازنزدیک دیده وخاکش راسرمه یی چشمانم گردانم.دعایم بدرگاه رب العالمین قبول گردید.بعدازسقوط طالبان واستقرار به اصطلاح حکومت دیموکراسی روانه یی کابل شده با تفاوتهای عجیب وغریب شهرعزیزم رامشاهده کرده،ساختمانهای بلندمنزل وهوتل های لوکس وقیمتی،منازل قشنگ به سیستم منازل رهایشی پاکستانی،وده هارستورانتهای مجهزومفشن درآن اعماروبرعکس ،هزاران ساختمان  ویرانه ومفلوک،مردم غریب وبینواوفقیرترازدیروزکه نان وخوراک یک وقت را درروزنداشتند،ولی بازارقوماندان صاحبان ورهبرصاحبان به اصطلاح جهادی نهایت گرم وپررونق بود.خلاصه چنان تفاوت عمیق زندگی رادیدم که حتی درخواب هم تصورش را کرده نمیتوانستم.چیزجالبی که درآنجاتوجه ام را جلب نمود(پرخانه بچه شبو)بودکه درساحه خیابان کناردریای کابل موقعیت داشت ومرکزقماراعضای کابینه، پارلمان،مامورین عالیرتبه،جنرالان وسایربلندپایه های دولت به اصطلاح اسلامی بود.پس کشوری که توسط قماربازان اداره میشدازآن چه توقع بایدداشت.

به اساس دربازگشت ازوطن گرامی ازواژه های که فعلادرآنجامروج بود، سوژه گرفته،درسریال ازاین نامها استفاده نمودم. پرخانه بچه شبویک اصطلاح تخیلی نبوده،بلکه واقعیت شرمناک جمهوری اسلامی آقای کرزی وشرکایش میباشد. متاسفانه تعداداین پرخانه هادرسایرنقاط کابل واکثریت ولایات کشورفعال ودرخدمت  زورمندان وقدرتمندان دولت قراردارد.

پرسش:اکثرادرفلمهای هنری درنقشهای منفی ظاهر میگردیدچرا؟

پاسخ:هنرپیشه موفق درهرنقشی که دایرکتردراختیارش قراردهدهنرمندانه آنرااجرامیکند.خوشبختانه تاکنون هرنقشی که دراختیارم گذاشته شده،خودرادر قالب آن قرارداده،ازهمین روموردقبول مردم واقع گردیده ام.درزندگی شخصی نهایت آدم آرام بوده پدرمهربان به اولادهاوشوهرمهربان به همسرم میباشم.

رابطه نیکویی بامردم شریف خودداشته،زندگی شخصی ام باکرکترم درفلم تفاوت دارد.

پرسش:آرزوداریدباهنرمندان جهان همبازی شوید؟

پاسخ:ازطریق چندکمپنی فلم درکشورهندوستان دعوت گردیده ام تادرفلمهایی نقش آفرینی داشته باشم. من به این عقیده بوده که هنرمندبایدافتخارکشور خودبوده،دررشدهنروطن خودنهایت کوشاباشد.آرزومندم تاسینمای ماانکشاف وپیشرفت نموده وهنرپیشه های جهان،باسینماگران ما  درکنارسینمای مایکجاهمبازی باشند.

پرسش:منابع ومخارج فلمهاوسریالهای تانراازچه طریق بدست میآورید؟

پاسخ:متاسفانه هیچ یک ازمراجع دولتی وغیردولتی درین راه مارایاری نرسانیده،برعکس دلالان هنرو فرهنگ داشته های مارادزدی وکاپی آنراازطریق سی دی) های ثبت شده بفروش وازپول آن استفاده نامشروع میدارند. ازهموطنان هنردوست تمنادارم تاازخریداری کاپی این( سی دی)هاکه ازجانب دلالان هنردربازاربه منظورمنفعت شخصی شان عرضه میگرددجلوگیری،وخدمتی رابرای ماانجام دهند.بخاطردین ملی ووطنی خویش تاکنون تمام مصارف این سریال راشخصاعهده دارگردیده ام.

پرسش:امیدچندی ازخاطرات هنری تان آگاه شویم؟

پاسخ:بخاطر فلم برداری صحنه یی فلمی بایدازلندن به جرمنی سفرمیداشتم وقراربود صحنه یی ازفلم   تحت نظردایرکتر بایدقبل ازطلوع آفتاب فلمبرداری میشد.قسمتی ازفلم، فلمبرداری گردیدولی بانمایان شدن آفتاب،نظربادیدصحنه فلم بایدفردای آن قبل ازطلوع آفتاب ادامه اش فلمبرداری میگردید.وقت مانهایت کوتابودصرف یک روزدگروقت داشتم درآنجا باشم.متاسفانه همکاران یاتیم فلم درروزفلمبردای یکساعت ناوقت  ازخواب برخواستندوتاثیرش این بودکه خودرابه ساعتی بنددستی ام که درآن وقت لندن را که باوقت جرمنی یکساعت تفاوت داشت عیارساخته بودند. خاطره بعدی:نظربه سناریودریکی از فلمها بایدهنرپیشه اعدام میگردید.زمانیکه فلم آماده وبه نمایش گذاشته شد.تصادفا،مادرهنرپیشه فلم رادرشهرجلال آبادتماشاو به گریه می افتدکه فرزندش اعدام گردیده،هرچنددوستانش موضوع راتشرع مینمایندولی مادرباوش نمیآید. تاانکه روزی فرزندش راازنزدیک دیده،اورادرآغوش کشیده ازاوخواهش مینماید: فرزندم منبعدکوشش کن درفلمهای  ظاهرشوکه کسی راباتووتورابه کسی کارنباشد. بدترین خاطره زندگیم مرگ هنرمندپرکاروموفق سینما که آرزوی بسیاری درموردسینمای کشور داشت، ولی بادریغ ودردوارمان مرگ مهلتش نداده جهان فانی رالبیک گفت و خانواده هنروخاصتاسینمارادرسوگ گذاشت.روح حشمت خان راشاد وبهشت فردوس ازخداوندیگانه برایش آرزودارم.

پرسش:چه زمانی کشورراترک گفتید؟

پاسخ:درسال(۱۹۹۰)م دراثرجنگهای دشمنان وطن ترک وطن گفته وبعد ازمشکلات زیادبافامیل درکشورانگلستان مهاجرگردیدم.ارچندهجرت وغربت ازوطنداران عزیز دورم ساخته ولی قلبم دایمانزدیک با آنهاووطن عزیزممیباشد.

آشنارادیربودن نیست قطع ارتباط

آب اگرصدپاره گرددبازباهم آشناست

پرسش:هنرمندمحبوب سینماآقای حیدر!درین اواخراز فعالیتهای هنری تان کاسته شده،خاصتاادامه سریال قبول شده سلمان وسلطان که همه مشتاق تماشای آن میباشند.چه علت دارد؟

پاسخ: سال گذشته دراثرمریضی شدیدیکه عاید حالم گردیده بود،سکتگی فراوان درفعالیتهای هنری ام رونماگردید.به لطف الله پاک ودعای هموطنان گرانقدر خوشبختانه ازین مریضی مدحش نجات حاصل وکنون الحمد الله باردگربه کانون گرم هنری پیوسته،فعالیتهای فرهنگی وهنری ام رادوباره آغازودرخدمت مردم خود قرارگرفته ام.قسمت چهارم سریال(ازسلمان تاسلطان) تکمیل وکارقسمت پنجم عنقریب تکمیل ودرخدمت  هموطنان قرارمیگیرد.یگانه آرزویم این است تاتمام قسمت های این سریال راکه درگذشته وعده داده بودم تکمیل ودراختیارمردمم قراردهم.

پرسش:اززندگی خصوصی تان بگویید؟

پاسخ:درخانواده تحصیلکرده درکابل عزیزمتولد،تحصیلاتم رادرلیسه نادریه تکمیل وتحصیلات عالی رادرفاکولته زبان وادبیات رشته دری به پایانرسانیدم.بعدازخدمت دوره مکلفیت سربازی  مدت سه سال به صفت استاد درفاکولته زبان وادبیات مصدرخدمت،وبعدادرانستیتیوت های پیداگوژی وتربیت بدنی خدمتگذارگردیده وازکارم درآن عرصه های سازنده زندگی لذت میبردم.بدبختانه اوضاع ناهنجار وطن،جنگهای بی مفهوم وتباع کن مجبورم گردانیذتا تمام آرمان وآرزوهایم رارهاو بخاطرزنده ماندن جان وحفظ ناموس مادرم یعنی وطن عزیزراترک گویم.سالهای قبل بادخترموردعلاقه خود ازدواج والحمدالله زندگی خوش راباخانواده،  سپری مینماییم. ثمره این وصلت نیکوچهارگلخوشه نازنین به اسمای سعیدجان حیدر۲۱ساله،ادیبه جان حیدر۱۹ساله،شهیرجان حیدرکه متعلم سال ششم مکتب بوده،فرزندکوچکم بیرنگ جان بلخی حیدرکه بعداز مرگ دوست نهایت گرامی ام شاعرتوانای وطن (بیرنگ کوهدامنی)بدنیاآمدومن بایادوخاطره یی این دوست عزیزم اسم مبارک اورابالای پسرم گذاشتم.تانام بیرنگ دایمابرایم زنده باشد.

هنرمندگرامی آقای حیدرازمحبت تان سپاسگزارم.

دوستان گرانمایه

مهمان شماره آینده هنرمندمحبوب وخوش صدا(وحیدصابری)میباشد.لطفاپرسشهایهای تانرابه این آدرس بامادرمیان گذارید:

zafghan2000@hotmail.com