کابل و غزنه و زابل

درزمانه های قبل از میلاد که هنوز اسکندر مقدونی در افغانستان استیلا نیافته بود، در سرزمین قدیم تورکستان شرق ( اویغورستان، ختای، لاچین و تبت ) دو خان بزرگ از قبیله هایی توکیوها و ژوان، ژوان ها، باهم برخلاف می شوند و اختلافات به حدی میرسد که درمیان شان نزاع رخ میدهد و بالآخره بعد از چندین درگیری و قتل و قتال یکی برنده و دیگری جنگ را می بازد و مغلوب می گردد . مغلوب عبارت از خان بزرگان تورکان توکیو به نام آچیل خان است، که از منطقه خارج شده با خانواده و طرفدارانش اولاَ جانب تورکستان جنوبی و بعداَ به سوی تورکستان افغانستان که به نام تورکستان صغیر یاد می گردید، در منطقه تخارستان می آید، و در تخارستان آن وقت اسلاف یبغوها حکومت داشتند . آچیل خان دو فرزند مردینه به نام های قابل خان و جابل خان دارد که در میان قوم خود به نام های قابل بای و جابل بای شهرت داشتن، هم چنان آچیل خان دختری دارد به اسم غزنه خان در تورکستانات تا کنون به افراد مردینه « جان » و زنان کلمه « خان » را علاوه میدارند .
آچیل خان بعد از اینکه از طرف تعقیب خان ژوان ژوان ها، مصئون می ماند، در ساحۀ شهرتالقان استقامت نموده و خستگی های سفر دور و دراز را مرفوع می سازد . آچیل زمانی بود که در تختگاه خاقان ها بر سریر سلطنت و درچار بالش آن تکیه زده بوده فرمان ها میداد و قدرت زیادی داشت، در هرگوشۀ تورکستانات، من حیث زعیم پراقتدار نامش ورد زبانها بود . ولی نمی دانم که وی این را می دانست که دنیا پستی ها و بلندی ها دارد، گاهی سلطانی قلندر می شود و گاهی یتیمی به مقام شاهی می رسد، و این گردش زمانه را کسی نمیتواند، به مقتضای خواهش خود چرخ دهد .
دوران های حیات با شکوه و فرمانروایی آچیل خان با آخرین جنگ خونین او، خان مقتدر ترکان ژوان ژوان و فرار و آوراگی او یک به یک درپیش چشمانش مثلی که در رویا باشد یکی پی دیگر به مانند پردۀ تمثیل معلوم می گردد . و از بس حسرت و درد و الم بیمار می شود و در تالقان چشم ازجهان می پوشد . این خان نامدار آچیل خان که شهرت او در اقصای جهان رسیده بود، پیش از وفاتش به فرزندان خود توصیه نموده بود، که هنوزهم دورتر از تخارستان سفرنمایند و درهرجائیکه مسکن گزین می شوند، توجه خاص شان را به خواهر خود غزنه خان داشته باشند . بازماندگان آچیل خان به سرکردگی قابل بای باعمله و فعله، بعد از مدتی جانب افغانستان مرکزی کنونی که باشندگان آنجا اکثرَ از قبایل هون های سفید و به عبارت دیگر تورکان توکیو بودند، سفرنمایند و چون با ایشان هم قبیله بودند، یقین داشتند که از ایشان پذیرایی خواهند کرد . زمانی که کاروان در سرزمین کابل فعلیه می رسد، قابل بای را درآن جا متوطن می سازند و چون باشندگان اصلی، آوازۀ این خاندان را شنیده بودند، و ازقضیه پدرقابل خان نیزآگاه بودند، وی را به صفت خان منطقه می پذیرند، و ملک کابل را به نام ملک قابل بای می شناسند و به اثر گذشت زمان، قابل به کابل مبدل میشود، و ما تاکنون درکابل منطقه و دهی را به نام قابل بای داریم، که معلوم است، قابل بای درآن جا سکونت داشته و یا اینکه بعد از مرگش در آنجا دفن گردیده است .
در بعضی جای ها مورخان وطن نظر دارند که همین قابل بای فرزند حضرت آدم می باشد، مگر فکر می شود که باورکردن بدان مشکل خواهد بود، و البته به گمان غالب آن سراندیب و جای های گرم چون آسیای میانه است، نه در کابل پر از برف .
درزمانه های قدیم رواج چنین بود که ملک و مربوطات یک شاه به نام شاه، خان و یا امیر مسمی می گردید و ازآن است که کلمۀ قابل یا کابل به نام خان گذاشته شده است، و به قرار نوشتۀ یک عده محققین وطن قابل بای فرزند یکی ازشاهان قدیم یوچی ها بوده است که بی تردید قابل قبول می باشد . بعد از قابل بای همراهان گفتند که باید برادرش جابل بای در یک منطقه دورتر از کابل من حیث خان پذیرفته شود و بناءَ اورا به زابلستان کنونی می برند و من حیث خان آنجا مقرر می گردد، که آن ملک را به نام او مسمی می سازند و می گویند ملک جابل یا زابل، به قرار نوشتۀ یک عده مؤرخین هزاره، چون استاد شاه علی اکبر شهرستانی، زابل عبارت ازقومی از اهل هزاره است، و این جابل یا زابل طبعاَ از طبقۀ هون های سفید و تورکان توکیو و از جمع یوچی ها می باشند که ابوالآبای جمله هزارگان به شمار می آید . غزنه خان دختر آچیل خان و خواهر قابل و جابل چون زن است، باید توسط هردو برادران حمایت می گردید برای وی منطقۀ را بین قابل و جابل تعیین می نماید و نام آنجا را به نامش غزنه می گذارند و غزنی هم از غز، اوغز و از ترکیب آن است که به اجداد بسیار پیشین تورکان تعلق می گیرد . کسیکه از غزنی می باشد اورا غزنیچی که ترکیب تورکی است نسبت میدهند، مثلی که بامیانی است اورا بامیانچی گویند . و این بود وجه تسمیۀ قرین به حقیقت سه ولایت کابل غزنی و زابل .

مغول دختر و عرب بچه