|
يک دسـت
بيصــداسـت!
اين فشـــرده که هـرگـز
نمـيتواند به درسـت يا نادرسـت بودن کارنامــه ســياســــي محـمـد داوود
(نخسـتين رييس جمهــور افغـانسـتان) و بيگناه يا گنهکار بودنش بپردازد،
ميخواهـد دسـتچيني از آگاهيهاي دسـترس در پيرامـــون چگـونگـي کشـته شـدن
او و خــانواده اش باشـد.
کوشــيده خواهـد شـد براي
روشــن شـدن برخـي آوازه هــاي فزاينده که اينجـا و آنجــا شــنيده يا
خــوانده ميشـوند، دسـتکم با چهــار تن از بلندپايگان پيشــين حـزب
دموکراتيک خلق افغـانسـتان (کـريم ميثاق، دسـتگـير پنجشــيري، ســليمان
لايق و خيال محـمـد کتوازي) و نيز با جنرال امام الدين گفت و شــنودهاي
دامنه دار تلفـــوني راه اندازي شـود.
هـمچنان نياز اسـت به کمک هر
آنکه بخواهـد در بهــبود اين نوشـته ياري رسـاند.
سـياه سـنگ
بيسـت و هشـتم اپـريل
2008
شــماره هــاي تلفــون:
1 (306) 5438950
و 1
(306) 5020882
نشـاني:
Siasang, 679 Rink Ave., Regina, SK., S4X2P3, CANADA
[][]
بازبيني
"چـند
ســطـــــر شــکـســـــته ..."
فـــرهـاد لبيب نويسـنده کــتاب
"چـند ســطــر شــکـســته در باره تجـــاوز
روس در افــغـانســـتان" (چـاپ ليتو،
دهـلـي نو/ هـند، 1981)
مـيخـواهــد با افـزودن يادداشــتهـاي تازه، دســـتنويســهـاي گــذشـــته
اش را بازنگـري کـند. او به دنبالـه ســخنان پيشــترش مــي آورد:
مـقـدمــات
کـودتاي ثور
وقــتي روســهـا مـطمـين
مـيشـوند کـه ديگـر نمـيتوانند از مـحـمـد داوود به نفـع خـود اسـتفـاده
کـنند، و درمـييابند کـه نامـبرده در نقـطه مـقـابل مـنافـع شـان قـرار
گـرفـته، مـقـدمـات نابودي او و نظامـش را فـراهم مـيکـنند.
از همـه اولتر، آنهـا به دو
جـناح خـلق و پرچم کـه به گـونه تکـنيکـي جــداگانه فـعـاليت داشـتند،
فــرمان "وحـدت" دادند. اين دسـتور در مـاه سـرطان سـيزده پنجـاه و شـش
(جـولاي 1977)
عـمـلي شـد و در نتيجــه، حـرکـات پراکـنده ضـد دولتي آغاز گـرديد.
در آغــاز وابسـتگـان روس به
رهبري دو جـاسـوس فـعـال کـا جـي بي، حـفـيظ الله امـين و اسـدالله سـروري
خـواسـتند در بخـشـهـاي نظامـي و مـلکـي با فـعـاليتهـاي تخـويفـي و
تهديدي، داوود را از راهي کـه در پيش گـرفـته بود، مـنصـرف سـازند. به طور
مـثال، مـيتوان از قـتل عـلي احـمـد خـرم وزير پلان در دفـتر کـارش هنگـام
امـضـاي قـرارداد تجـارتي با نمـاينده جـاپان نام برد.
مـرجـان قـاتل کـه اصـلاً عـضـو
بخـش پرچم [حـزب دمـوکـراتيک خـلق افـغانسـتان] بود، بعـد از گـرفـتار شـدن
و اعـتراف کـردن، در رسـانه هـاي همـگـاني به نام "اخـواني" مـعـرفـي شـد.
البته، وي مـوضـوع ارتباط
نداشـتن با اخـوان [المـسـلمـين] را در زندان پلچرخـي، بلاک دوم، مـنزل اول
قـسـمـت "کـوته قـفـلي" چنين افـشـا کـرد: "همـه جـرياناتي را کـه از
راديوها شــنيديد و در جـــرايد خــوانديد، درسـت اسـت، به جـز ارتباط
اينجـانب با اخـوان."
مـوضـوع پرچمـي بودن مـرجـان را
غني خـان مـشـرقـي وال، عـضـو هيات تحـقـيق و قـومـاندان زندان دهمـزنگ
کـابل کـه مـن (فـرهـاد لبيب) در جـوار اتاقـش در پلچـــرخـي زنداني بودم،
تاييد کـرد. عـلاوتاً زنده مـاندن و رهـا شـدن مـرجـان همـراه با
پرچمـيهـاي ديگـر توسـط ببرک کـارمـل، يک هفـته پيش از "عـفـو عـمـومـي"
در شـانزدهم جـدي سـيزده پنجـاه و هشـت [6
جنوري 1980]
مـوضـوع ارتباط ســـياســي او را کـامـلاً روشـن مـيسـازد.
مـزيد بر آن کـشـتار هزاران
انسـان با شـعـور و وطندوسـت، بدون هيچ جـرم و حـتا بدون يک ورق تحـقـيق به
نام اينکـه داراي فـلان انديشـه سـياسـي اند، و بدتر از همـه به شـهـادت
رسـاندن دسـتجـمعي زندانيان سـياسـي به تاريخهـــاي هشـــتم و يازدهـــم
جـــوزاي ســـيزده پنجـاه و هشـت [28
و 31
مي 1980]
در صـحـن حـويلي زندان پلچرخـي، مـقـابل بلاک دوم کـه بعـضـي از آنهـا مـدت
حـبس تعـيين شـده را نيز سـپري کـرده بودند، مـانند آقـاي "فـصـيح" از
يکـاولنگ بامـيان، نمونه هــاي ديگر اند.
بايد گـفـت کـه روسـهـا به
خـاطر بي ثبات سـاخـتن اوضاع در اوايل سـقـوط داوود، توسـط مـزدوران بومـي
شــان به اعـمـالي چون ترور، اخـتطاف و دهشـت افـگـني در بين مـردم دست
زدند و در اين حـرکـات قـسـمـاً مـوفـق نيز بودند.
دگـرگـونيهـاي
چشـمـگـير در اردو
پيش از کـودتاي ثور [اپريل
1978]
در سـطوح بالايي پسـتهـاي نظامـي دگـرگـونيهـايي صـورت گـرفـت. اين مـوضـوع
از يکـسـو گـوياي دقـيق بودن طرح کـودتا و از سـوي ديگـر حـکـايتگـر دسـت
داشـتن روسـهـا در قـلب نظام عـسـکـري بود.
درسـت يک مـاه پيش از کـودتاي
ثور [اپريل 1978]
دگـروال عـبدالقـادر پيلوت (بعـداً وزير دفـاع رژيم کـودتا) کـه مـدت
طولاني خـانه نشـين بود، از آمـريت مـلسـخ عـسـکـري به حـيث رييس ارکـان
قـواي هوايي و مـدافـعـه هوايي مـقـرر گـرديد. به تعـقـيب آن دگـروال
مـحـمـد رحـيم نورسـتاني پيلوت قـومـاندان گـارنيزيون بگـرام کـه شـخـص
مـذهبي و طرفـدار داوود بود، از وظيفـه برکـنار شـد و به جـايش دگـروال
غلام سـخـي از مـشـرقـي کـه از وابسـتگـان روس بود، مـقـرر گـرديد.
همـچنان ده روز پيش از کـودتا،
سـرور نورسـتاني قـومـاندان قـواي چهـار زرهدار به خـاطر تداوي خـانمـش به
روسـيه فـرسـتاده شـد. (جـنرال اسـمـاعـيل خـان رييس مـصـونيت مـلي
ظاهـر/داوود به نگـارنده (فـرهـاد لبيب) چنين گـفـت: "به خـاطر شـک و
سـوءظني کـه بر سـرور نورسـتاني مـبني بر رابطه داشـتن با دسـتگـاه
اسـتخـبارات روس وجـود داشـت، به بهـانه تداوي خـانمـش از سـوي دولت به
اتحـاد شـوروي اعـزام گـرديد."
کـنار زدن سـرور نورسـتاني از
راس قـوا، مـحـمـد رفـيع پرچمـي را به کـفـالت او تعـيين کـردن، آنهم چند
روز پيش از کـودتا، و فـرسـتادن جـنرال شـير مـحـمـد خـان قـومـاندان
فـرقـه هشـت قـرغه به مـزار شـريف براي انجـام دادن کـارهـاي مـعـمـولي،
زمـينه هـاي سـنجـيده شـده براندازي رژيم مـحـمـد داوود را مـيرسـانيد.
البته، براي به پيروزي رسـاندن
کـودتا، حـرکـات ديگـري نيز در چوکـات نظامـي رويدسـت گـرفـته شـده بود.
مـثلاً آمـر ترمـيم خـانه اردو در خـدمـات تخـنيکـي پلچرخـي تعـداد زيادي
از تانکـهـا و وسـايط را به بهـانه اينکـه گـويا "زير ترمـيم اند" فـعـال
سـاخـت و ترمـيم_خـانه را اندکـي پيش از کـودتا به نيروگـاه قـوي جـنگـي
مـبدل نمـود. اين مـرکـز در جـريان کـودتا نقـش قـطعـه فـعـال را بازي
کـرد.
پيش از کـودتاي ثور دوازده تن
پيلوت روسـي در مـيدان هوايي بگـرام به عـنوان "مـعـلمـين پرواز" کـار
مـيکـردند. داوود در نظر داشـت آنهـا را به آهسـتگـي از قـطعـات نظـامـــي
دور سـازد. ولي درسـت چند روز قـبل از کـودتا، دوازده پيلوت ديگـر روسـي
ظاهـراً به عــنوان "مـعـلمـين جـديد" کـه قـرار بود جـانشـين "مـعـلمـين"
گـذشـته شـوند، از روسـيه به مـيدان بگـرام رسـيدند. به اين ترتيب، بيسـت و
چهـار تن پيلوت روسـي در روز کـودتا آمـاده عـمـل بودند.
برخـلاف افـواهـات نادرسـتي کـه
گـويا طيارات روسـي از تاشـکـند به پرواز آمـدند و کـودتا را پيروز
سـاخـتند، از سـاعـت دو بجـه پس از نيمـه شـب تا سـپيده دم [28
اپريل 1978]
کـه کـودتاچيان به شـکـسـت مـواجـه شـده بودند، همـين پيلوتهـاي روسـي
مســـتقر در بگـرام، ارگ و قـطعـات قـــواي مـــرکـز را بمـباران کـردند.
به سـخـن ديگـر، پيلوتهـاي روســـي از درون افـغانسـتان با طيارات مـتعـلق
به افـغانهـا حـکـومـت مـحـمـد داوود را برانداخـتند و مـزدوران خـود را بر
اريکـه قـدرت نشـاندند.
آغاز کـودتاي
ثور
داوود خـان جـهت دسـتيابي به
امـکـانات مـادي به خـاطر به سـر رسـاندن نقـشـه هـايش مـشـغول ديدار
کـشـورهـاي غربي اسـت و از سـوي شـخـصـيتهـاي مـلي و رهبران امـور به خـوبي
اسـتقـبال مـيشـود. چند هفـته بعـد کـنفـرانس کـشـورهـاي غيرمـنسـلک در
کـابل برگـزار ميگـردد. اين مـوضـوع روسـهـا را بيشـتر از پيش سـراسـيمـه
کـرده اسـت، زيرا اگـر کـنفـرانس يادشـــده در کـابل مـيبود و داوود به
حـيث رييس آن برگـزيده مـيشـد، از مـيان برداشـتنش نه تنهـا مـشـکـل کـه
نامـمـکـن مـيگـشـت.
چناني کـه اشـاره شـد، روسـهـا
در دسـتگـاه دولت زياد نفـوذ کـرده بودند و گـمـاشـتگـان شـان به نام
مـشـاور اقـتصـادي و ياور نظامـي، داوود را در سـفـرهـا همـراهي مـيکـردند.
مـسـتشـار اقـتصـادي داوود در
اين سـفـرهـا مـحـمـد خـان جـلالر (بعـداً وزير تجـارت در حـکـومـت خـلق و
پرچم) و ياور نظامـي وي عـبدالحـق صـمـدي (رييس شـبکـه هـاي مـخـفـي رژيم
کـودتا) بود. اين دو تن قـراردادهـاي سـري و عـلني و حـتا گـفـتگـوهـاي
داوود با سـران کـشـورهـا را دقـيقـاً نظارت مـيکـردند.
وقـتي داوود خـان به کـشـور باز
مـيگـردد، سـفـرهـاي داخـلي را از ولايات مـشـرقـي آغاز مـيکـند. دو
جـاسـوس فـوق الذکـر همـه راپورهـاي سـفـر داوود را به سـفـارت روس در
کـابل مـيرسـانند.
روسـهـا کـه در اين زمـينه
آمـادگـي قـبلي گـرفـته بودند، پس از بررسـي راپورهـا دسـت به کـار
مـيشـوند. عـضـو رابط سـفـارت شـوروي با حـزب دمـوکـراتيک خـلق
[افـغانسـتان]، نور مـحـمـد تره کـي، حـفـيظ الله امـين و ببرک کـارمـل را
دعـوت ميکـند و به آنهـا اطمـينان مـيدهد کـه در آينده قـريب به جـاي
کـابينه داوود را خـواهند گــرفت و مــي افـــزايد: عـجـالتاً بايد مـبارزه
با داوود را شـدت بخـشـيد.
فـرداي آن روز کـمـيته مـرکـز ي
حـزب مـزدور در مـنزلي واقـع وزير اکـبر خـان مـينه تشـکـيل جـلسـه مـيدهد.
در همـين زمـان، از طرف سـفـارت شـوروي به حـفـيظ الله امـين چنين دسـتور
مـيرسـد: "پس از خـتم جـلسـه بايد مـير اکـبر خـيبر از بين برود." (قـرار
افـواه، مـير اکـبر خـيبر مـخـالف کـودتا و به دسـت گـرفـتن قـوا از طرف
حـزب دمـوکـراتيک خـلق افـغانسـتان بود.)
در آن زمـان، مـير اکـبر خـيبر
بخـش نظامـي جـناح پرچم، و حـفـيظ الله امـين (پس از داکـتر کـريم زرغون)
بخـش نظامـي جـناح خـلق را رهبري مـيکـرد.
از مـيان برداشـتن خـيبر به
دسـت امـين براي راه اندازي کـودتا نقـش سـازنده و اسـاسـي دارد. امـين به
عـارف عـالمـيار و اسـدالله سـروري امـر ترور خـيبر را مـيدهد. اين عـمـل
حـوالي سـاعـت نه شـب بيست و هشت حمل سـيزده پنجـاه و هفـت [17
اپريل 1978]
عـمـلي مـيشـود. به جـز همـين سـه تن، در حـزب کـسـي از اصـل قـضـيه آگـاه
نيسـت.
اعـلان مـراسـم فـاتحـه در
راديو از طرف نور مـحـمـد تره کـي، ببرک کـارمـل و چند تن از اعـضـاي بلند
پايه حـزب به دسـتور سـفـارت شـوروي در کـابل صـورت مـيگـيرد و به تعــقيب
آن مـبارزه عـلني عـليه داوود تشـديد مـيشـود.
يک روز بعـد، اعـضـاي حـزب و
جـمـعـيت بيخـبر از همـه چيز جـنازه مـير اکـبر خـيبر را از مـنزلش واقـع
مـکـروريان برمـيدارند و به شـهداي صـالحـين مـيرسـانند. در مـوقـع تدفـين،
سـخـتترين خـطابه هـا از طرف رهبران حـزب عـليه داوود صــورت ميگيرد و
اتهام ترور خـيبر نيز به داوود نســبت داده مـيشـود. (رييس جمهــور هـمـه
حــرکات را کـامـلاً زير نظر دارد و درک مـيکـند کـه حـادثه يي در حـال
وقـوع اسـت.)
خـانم خـيبر کـه مـيداند
شـوهـرش از سـوي چه کـسـاني به قـتل رسـيده است، عـريضـه يي به مـقـامـات
عـدلي ميســپارد و در آن نور مـحـمـد تره کـي و ببرک کـارمـل را قـاتلين
مـير اکـبر خـيبر ميخــواند.
تدابير داوود
خـــان عـليه کـودتا
داوود خـان از وقـوع کـودتا
آگـاهي قـبلي داشـت، لذا دسـتور داد در قـطعـات نظامـي تدابير شـديد و
بيسـابقـه گـرفـته شـود، ولي بيکـفـايتي قـومـاندانهـاي قـطعـات (با قـيد
احـتياط)، به خـصـوص بيکـفـايتي و حـرکـات مـشـکـوک حـيدر رسـولي وزير
دفـاع نه تنهـا حـرکـت به سـوي کـودتا را تسـريع کـرد، بلکـه آن را به ثمـر
نيز رسـانيد.
داوود قـبلاً يک عـده
قـومـاندانهـاي آگـاه و با انضـباط را از راس قـطعـات سـبکـدوش سـاخـته بود
و به جـاي آنهـا به کـسـاني کـه فـطرتاً بدون صـلاحـيت بودند، تکـيه کـرد.
در قـطـعـات گارنيزيون کـابل
تدابير احـضـــارات نمـبر يک مـحــاربوي گـرفـته شـــده بود. قـومـاندانهاي
مـتعـهد به داوود حـتا در جـريان سـفـرهـاي او به کـشـورهـاي عـربي، شـب و
روز به وظايف شـان حـاضـر بودند و خـانه نمـيرفـتند. پوسـته هـاي
اسـتخـباراتي قـطعـات، همـه افـراد را زير نظر داشـتند. همـچنان در همـين
زمـان خـانه هـاي فـرد فـرد صـاحـبمـنصـبان در هـر گـوشـه و کـنار شـهـر
توسـط قـومـانداني مـربوطه نشـاني شـده بودند.
[][]
در شــماره
[هـاي]
آينده خــواهـيد خـواند:
1)
گفت و شنود ويژه کابل ناتهـ با جنرال امام الدين
2)
دنباله يادداشــتهاي فـــرهــاد لبيب
3)
سـخـناني از انجــنير نجـيب الله داوري
4)
آيا اتحـاد شــوروي در کـودتاي
هـفـت ثور دسـت داشـت؟ (مـحـمـد نبي عـظـيمي)
5)
يـش از روز هـفـتم ثور ســيزده پنجـاه و هـفت نيز نقشـه هـايي بـراي کشــتن
مـحـمـد داوود کشـيده شــده بود. نشـان انگشـت چـه کسـاني در خـاکـه آن
نقشـه پيداسـت؟
|
