راجش موهن،
 اشونی موهن و سنجو موهن (راجکمار موهن)؛
سه برادر هنرمند و دلباخته‌ی موسیقی

راجش موهن

زندگانی این سه برادر و سه دوست هنری در واقع در ژرفا و سطح از یک خورشید نور و از یک چشمه آب نصیب برده. راجش برادر مهتر حکایت می‌دارد که نخست موسیقی و زبان هندی را از استاد (ماسترجی) رام دته‌مل فرا گرفت. هنوز نیک به یاد دارد که در آن هنگام با شور و شوق زیاد این سرود نیایش را آموخته بود و باربار بازش می‌خواند:
پربہو میر ے شرن تیری میں اّ یا
بہجن بہجووں جنم ویرتھا گنوایا
و یا
کملی دی کشتی بنا بابا
اساں ڈ وبدیا ں نوں پا ر لگا بابا

 

و بعد از سالهایی در مکتب آسامایی کابل درس هایی از نوازنده ها و آوازخوان های مجرب جامعه‌ی هندوباوران افغانستان، چون شادروان رگهو نات، شادروان سهناپتی و دکتر اوم پرکاش پیاسا، بدری نات فارمسس، استاد چیت رام و لکمی چند کَکُر آموخت.

به بسیار شادمانی آن روزها را به یاد می‌آورد و می گوید:

ما ترانه‌های ملی را باز خوانی می‌کردیم و برخی ترانه‌ها را به زبان پنجابی یا اردو پیشکش می‌داشتیم. مانندی:

تین رنگ کا جھنڈ ا ھمارہ اسمان تک لہراے
سیاہ سرخ اور سبز رنگ میں ملی بیرق کہلاے
جان سے پیارہ اّ نکھـ کا تارہ ھندو اور پثان کا

ویا ترانه مشهور جناب مسحور جمال

دراین وطن دراین بہشت جاودان
یکی شوید برادران وخواہران
 برادران و خواہران یکی شوید

دراین وطن دراین بہشت جاودان
یکی شوید برادران وخواہران برادران و خواہران یکی شوید

 واضح است درمحافلی که آن هنگام برگذار می‌شد آقایان رگهونات و سهناپتی در نواختن اکردون، لکمی چند و چیت رام در طبله، آواز خوانان دیگر و مرا رهنمایی می‌کردند.

موهن، با دغدغه‌ی جوانیش می‌گوید: ‌در محفل برگذاری مراسم «ویساک» در نیایشگاه‌ی پیررتن واقع باغبان کوچه، سروده‌ی از سردار قوم آریا به مطلع (باشندہ گان این وطن/ای خاندان با شرف و شان/خوش اّمدید/ ای نور چشم ملت افغان/ خوش آمدید) به گونه‌ی گروهی خوانده می‌شد که مورد نوازش سردار شاه ولی خان و دیگران مهمانان مراسم واقع می‌شد.

راجش و برادرش اشونی موهن در واقع دهه‌ی چهل خورشیدی را به این کوشش‌ها و تلاش‌ها پشت‌سر نهادند و هنوز تشنگی آموزش در آنها شدت بیشتر می‌یافت و به همه اندوخته‌ی شان بسنده نمی‌کردند از اینرو نزد استاد بزرگ موسیقی کشورمان استاد حفیظ الله خیال مراجعه کردند.

پسانها از بخت نیک راجش موهن، بورسی تحصیلی را به کشور هندوستان نصیب شد و در شهر بمبی پهلوی درس اصلی؛ به آموزش موسیقی نیز پرداخت و روزی نزد استاد (پروفیسور روبن چیترجی) گُر ماند.

از راست به چپ
جگموهن ژورنالیست آزاد افغان، خانم رجنی پران کمار و راجش موهن
 هنگام اجرای برنامه اردو رایو افغانستان

بایسته‌ی گفتن دارد که راجش موهن و برادرانش موسیقی را موازی با انجام وظایف اصلی و تامین نفقه‌ی خانواده پیش‌برده اند. البته به‌گونه ضمنی راجش موهن پرودیوسر برنامه‌ی «هفت نگین» رادیو آسمایی غژ هم بود و سال‌هایی در جایگاه‌ی گوینده بخش اردو رادیو افغانستان همراه با خانم رجنی پران و جگموهن ژورنالیست آزاد افغان کار کرده که از آن روزها بر ذهن دوستان برنامه اردو رادیو، خاطرات ماندگار نقش بسته است.

"آسمایی" نخستین سی دی راجش موهن

سال ٢٠٠۵ نخستین سی دی اش را به نام «آسمایی» در شهر هامبورگ المان به دوستان هنر موسیقی پیشکش کرد. این البوم هنری آسمایی شامل ده پارچه آهنگ است که تصانیف آن‌ها از اشعار جناب نند لال گویا، شادروان پران ناتهـ و راجش موهن و فلکوریک چهره گرفته اند و بیشتری ازین سروده‌ها را خود آهنگین ساخته است.

وی در کار به قیام رسیدن این البوم، از همدلی و همنفسی خواهرزاده گانش برخوردار گردیده که فرآورد مشترک شان، نوید بخش استعداد خوبی هنری آنها می‌باشد. شگفت انگيز است، که راجش موهن زبان پنجابی ويژه ای هندوان و سکهـ های افغان را با ظرافت و زیبایی خاص درین البوم به کار برده و در غربت، گامی ارزنده ای را در جهت زنده ماندن زبان مان، برداشته است.

اشونی موهن

اشونی موهن، به آوازخوانی و نوازنده‌گی در محافل مذهبی در نیایشگاه‌ی آسمایی و پیررتن ادامه می‌داد و از تجارب برادر بزرگش که به وطن برگشته بود، بهره مند می‌شد.

در رابطه با کارهای هنریش، چند باری به وی ایمیل نوشتم و در کشورمیزبانش (هالیند) تماس تیلفونی گرفتم ولی از استغنای زیاد به ارائه آگاهی فراگیرتر شانه خالی کرده و حرف‌های برادربزرگش را مهر تصدیق گذاشت.

سنجو «راج کمار موهن»

سنجو موهن که به نام «راجکمار راج» به آوازخوانی می‌پردازد در واقع نخست از محبت و رهنمایی راجش موهن برادر ارشدش بهره‌مند ‌گردیده ولی طبله و آوازخوانی اکادمیک را از استادان بلنددست هندوستان (مهیش دهلوی و پروفیسر روبن چیترجی) آموخته است.

اکنون که تجارب گرانبها را در هنرموسیقی صاحب است،‌‌ جوانان‌ی که به وی مراجعه می‌دارند، در عرصه‌ی آوازخوانی و نوازنده‌گی رهنمایی می‌دارد.

راجش موهن، با خانواده اش در شهر هامبورگ - المان زندگی دارد و به گونه افتخاری در نهاد فرهنگی افغان‌های هندو و سیکهـ آن ایالت نیز سرگرم است. همچنان اشونی موهن و سنجو موهن در کشور هالیند مهاجراند و با صداقت و خلوص هنوز هم عاشق موسیقی بوده هنر شان را در خدمت همباوران و دوستان موسیقی به سخاوت گذاشته اند.

ادامه دارد...

حرف‌هایی از زندگانی هنری انیل کَکُر (طبله نواز) و سومنات پرکاش (ستار نواز) در جایگاه‌ی پایان این یادداشت در شماره‌ی آینده‌ی کابل ناتهـ پیشکش می‌گردد.

- نظر استادان گرانقدر: دکتر اسدالله شعور، استد سمع رفیع، استاد وهاب مددی در مورد ساز و آواز میان هندوان و سیکهـ های افغان