آغاز سخن

   شام 31 سنبله 1352 خورشیدی، برنامۀ خبرهای رادیو افغانستان،خبر آتی را انتشار داد:

   " یک عده خاین ومرتجع که به کمک یک کشورخارجی می خواستند نظام جمهوری را ازبین ببرند، با اسناد وشواهد بالفعل گرفتار شدند. این افراد عبارت اند از: میوندوال،دگرجنرال عبدالرزاق قوماندان سابق هوایی، تورن جنرال خان محمد معروف به مرستیال ویک عدۀ دیگر "(1ده روز پس از انتشار این اعلامیه، دولت خبر پایانی رانشرکرد:

" میوندوال وهمکارانش به جنایات خود اعتراف کرده اند وچون میوندوال عرصه را به خود تنگ دید، وراه نجات را مسدود،لذا شب گذشته حوالی ساعت صبح دست به خود کشی زده وبا نکتایی اش، خود راغرغره کرده است وفردا اسناد خیانت او چاپ می شود ." (2)

  طی یک برنامۀ رادیویی صحبت هایی ازخان محمد خان را انتشاردادند که ازمخالفت با رژیم میگفت. براساس منابع موثق بعدی، خان محمد خان مرستیال هنگام استنطاق وتحمل شکنجه، ازمخالفت خویش بااطرافیان داؤود خان انکار ننموده بود. درحالی که هیچ سند ومدرکی ارایه نشد که به ادعای دولت صحه بگذارد. آن چی ازطرف دولت عملی شد، شیوۀ سنتی  وشناختۀ اِعمال شکنجه به منظور دریافت "اعتراف" بود.ابراز نظرتحکم آمیزما را درین زمینه، صحبت های شاهدانی تشکیل میدهد که به اتهام کودتا دستگیر شده وشکنجه دیده اند. (3)

  درجریان همان شکنجه ها وقصد دریافت مدارک جعلی است که خبرمرگ محمد هاشم میوندوال انتشار یافت. بازتابی که انتشارخبرکودتا ومتعاقب آن مرگ میوندوال درجامعه برجای نهاد، نخست درگسترۀ شایعات مشهود بود. شایعات حاکی از آن بودند که جناح پرچم که درکودتا ودولت جمهوری سردار محمد داؤود خان نفوذ قابل ملاحظه یی داشتند، با استفاده از فرصت به قلع وقمع ناوابستگان به شوروی ومخالفین با آن کشوردست یازیده اند. محمد هاشم میوند وال طی زمانی که سمت صدراعظمی داشت،درتابعیت ازسیاست دربار سلطنتی، سیاست مخالفت آمیز با شوروی نداشت. اما از نظرسیاسی وعقیده یی به اتحاد شوروی مانند خلق وپرچم درهیچ صورتی وابسته نبود. شایعه این را نیز گمان را نیز حمل نی کرد که بقیه  دستگیرشده گان که به عنوان نیروی بالقوه مخالف با شوروی در نظرگرفته می شدند، بنابرلزوم دید سیاسی منافع اتحاد شوروی از میان برداشته  شده اند.

گذشته ازین بازتاب ها؛ توقیف ومرگ میوندوال به ادعای وابستگی داؤود خان به شوروی وداشتن دست دراز جناح پرچم بیشتر صحه گذاشت.

ازدیگر سوی، ذهنیت ناباورانۀ مردم به ادعا های دولتی هنگامی به یقین تبدیل میشد که مدارک واسنادی ارایه نشد. درحالی که شب پخش خبرکودتای میوندوال

از "اسناد وشواهد "گفته شده بود، اما مردم هیچ نوع اسناد وشواهدی راندیدند. زیرا دولت چنان سند وشاهدی نداشت. این بود که باردیگراما دربستراوضاع سیاسی متفاوت تراز زمان توقیف ملک خان، محمد هاشم میوندوال را می نگریم که درمقام رهبرکودتا تصویرشد ودرکناراو چهره های دیگری رانیزترسیم نمودند تا آرایش سپاه کودتاچی در ذهنیت مردم پذیرایی بیابد.

درنتیجۀ مرگ محمد هاشم میوندوال که پیوند ناگسستنی با تحمیل آرزوی دریافت " اقرار" و" اعتراف" ازاوداشت، ازهمان زمان تا حال که چندین دهه سپری شده است، هنوزهم این ناگسستگی را می نگریم . هروقت بحثی پیرامون کودتای نام نهاد میوندوال درمیان میاید، مسألۀ مرگ اویا دقیقترگفته شود، مرگی را که درزیر شکنجه به سراغش فرستادند، سربلند میکند. دولتمردان قلم به دست آن زمانه روی ادعای خود کشی میوندوال پافشاری دارند.

 اما ناباوران ادعای خودکشی، به این نتیجه میرسند که اوطرح کودتایی راعلیه جمهوری داؤود درسرنداشت. دولتیان نخست او را دستگیر نموده ومدعی شدند که اسنادی در دست دارند اما به دلیل اینکه اسنادی دردست نبود، مخالفان اوبه شکنجه و آزار روی روی آوردند. درنتیجۀ اعمال شکنجه های طاقت فرسا، میوندوال که به دلیل مریضی دوامداروپیشینه، توان جسمی خویش رانیز ازدست داده بود، در زیر لگد های شکنجه گران جان میدهد. مرگ اوبا آن صورت، زمینۀ پروندۀ بیرحمانۀ دیگری رافراهم آورد. دولتیان به این نتیجه رسیدند  وانمود نمایند که سزای جرم! میوندوال اعدام بود. پس اودست به خود کشی زد.! اما کسانی که زنده هستند، باید سزای عمل خویش را ببینند. این بود که پنج تن دیگر را نیز به اعدام محکوم وتیرباران نمودند.

درزیرنام زندانیان واعدام شده گان را میاوریم وپس از آن به بجث خویش پیرامون آن مسأله ادامه میدهیم:

توقیف شدگان:

محمد هاشم میوندوال صدراعظم پیشین

دگرجنرال عبدالرزاق خان قوماندان یشین نیروی هوایی

خان محمد خان مشهور به مرستیال . جنرال متقاعد

جنرال گلبهار خان

جنرال رحیم ناصری

جنرال عبدالسلام  ملکیار

جنرال عبدالحبار مکلیار

جنرال نیک محمد سهاک

دگروال زرغون شاه مشهور به ماما

دگروال سیدامیرقوماندان عمومی هوایی

دگروال کوهات

دگروال محمد اکرم

جگرن محمد هاشم کاموال

مولوی سیف الرحمن وکیل پیشین شینوارشورای ملی

محمد عارف شینواری

جنت گل غروال رئیس پشتنی تجارتی بانک

حاجی حنان حاحی

حاجی الله گل

مولا گل

سعدالله  خان وکیل پیشین درشورای ملی .

ازین جمله، پنج تن زیراعدام شدند:

خان محمد خان

عارف ریگشا

زرغون شاه

سید امیر

مولوی سیف الرحمان

 ازهمان زمان تاگذشت سالها، نام چندتن به عنوان شکنجه گران و قاتلین میوندوال سرزبانها دوره کرد. اشخاصی که متهم به ایجاد دسیسه، شکنجه وقتل بودند، همه وابستگان حزب دموکراتیک خلق افغانستان( جناح پرچم) بودند که درهمان سالهای نخست زمامداری داؤودخان، پست های مهم امنیتی را به شمول وزرات داخله در اختیار داشتند. این موضوع دامن بحث ورهیافت توطئه ، شکنجه واعدام رابه لزوم دیدهای سیاسی آن حزب، بررسی مرحلۀ نخست جمهوری سردار داؤود خان، فراتر می برد.

 با وجود آنکه طی چند سدۀ پسین، افغانستان روی محاکمات عادلانه را ندید ، اما پاره یی از کوشش های دارندۀ هدف نیکوو ارزشمند باافشأ رازورمزها؛ مدارک مهم وارزشمندی را دراختیارما گذاشته، تا به اتکأ برآنها، جریان کودتای نام نهاد وقتل میوندوال واعدام وشکنجۀ دیگران را بهتر به ارزیابی بگیریم . توجه به ماحصل این کوشش ها، با توجه به تکرارادعاهای طرفداران دولت سرداراؤود خان که درسالهای پسین انتشار یافته است، موضوع را بیشتر وبهترروشن میسازد.

ما درینبررسی خویش، سخنان دکتورحسن شرق رابه عنوان مدافع ادعای کودتا و خودکشی میوندوال؛ وثمرۀ زحمات آقای داؤود ملکیار را به عنوان سرچشمۀ اطلاعات بسیارجالب در نظرگرفته ایم.

ادامه دارد

1-  دکترش.ن حقشناس.دسایس وجنایات روس در افغانستان. . . ص 395 . چاپ دوم .پاکستان. 1368 خورشیدی.

2-  روزنامۀ انیس مؤرخ 10 میزان 1352 .شمارۀ 72 . منبع بالا ص 396

3-  آقای داؤود ملکیار، طی تشبثات گره گشایانه پیرامون مسأله میوندوال، در پای صحبت مستقیم چند تن ازقربانیان آن توطئه نشسته وبا برخی ازمجریان ومسؤولان توطئه نیزتماس های تلفونی گرفته ویا شخصا ًبا آنها دربرابرچشمان کمرۀ فلمبرداری به گفت وشنود پرداخته است. پنداشته می شود که اتکأ به دستاوردهای ایشان، گمانی برای ابرازیک نظرقاطع برجای نمی نهد، که شبکه یی برای حبس وسرکوب برخی از نخبه گان که موافقت سردارداؤود خان را نیزبا خود داشت، یک عده از انسانهای بیگناه راحبس واعدام کرده است . 

(())(())(())(())(())(())