غرض روشن شدن بهتر مداخلات شوروی در عصر زمامداران مختلف جای آن دارد تا از نام زمامداران در زمان های مختلف حسب ذیل تذکر داده شود که نگارش این بحث به این منظور است که اگر خوانندهء به کدام مطلبی برخورد می نماید میتواند بداند که خیانت در کدام عصر صورت گرفته است.


۱ – دورهء امیر حبیب الله خان محد زائی از ۱۹۰۱ الی ۱۹۱۹ عیسوی
۲ - وو دورهء امیر امان الله خان از ۱۹۱۹ – ۱۹۲۸
۳ – وو اعلیحضرت محمد نادرشاه محمد زائی ۱۹۲۸ – ۱۹۲۹ ع
۴ – وو اعلیحضرت محمد ظاهر شاه محد زائی از ۱۹۳۳ – ۱۹۷۲ ع
۵ - وو محمد هاشن خان صدراعظم و کاکای شاه ۱۹۴۵ – ۱۹۵۳ ع
۶ - وو شاه محمود خان صدراعظم ۱۹۴۵ – ۱۹۵۳ ع
۷ – وو محمد داود خان صدراعظم کاکای شاه ۱۹۴۵ – ۱۹۵۳
۸ - وو دوکتور محمد یوسف صدراعظم ۱۹۶۲ – ۱۹۶۵ ع
۹ - وو محمد هاشم خان میوند وال صدراعظم ۱۹۶۵ - ۱۹۶۷ ع
۱۰ – وو نوراحمد اعتمادی صدراعظم ۱۹۶۷ – ۱۹۷۰ ع
۱۱ دوکتور عبدالظاهر صدراعظم ۱۹۷۰ - ۱۹۷۲ ع
۱۲ – وو دوکتور محمد موسی شفیق ۱۹۷۲ – ۱۹۷۳ ع
۱۳ – وو محمد داود خان رئیس جمهور ۱۹۷۳ – ۱۹۷۸ ع

نور محمد تره کی که به اشاره روسها بحیث د باختر آزانس در افغانستان تعین شده بود شخص مذکور بر علیه مقدسات اسلامی ما جوانان را گمراه نمود و با هزینهء مالی که از سفارت شوروی دریافت میکرد دیکران غرض تخریب تطمیع میکرد که فعالیت های کمونیستی وی به همکاری روسیه سر آغاز بد بختی افغانستان بود چنانچه در مرحله ء اول در سال ۱۹۶۳ روس ها با عقد یک قراداد هیئت هنرمندان شوروی را وارد افغانستان نمودند که آنها با ساز و آواز های تاجیکی – ترکمنی – ازبکی وروسی – ارمنی در کابل و صفحات شمال کشور به اجرای رقص ها و موسیقی می پرداختند و همزمان نشرات کمونیستی را به مردم توزیع می نمودند و بعدائ هیئت هنرمندان افغانی به شوروی دعوت گردیند. روسای هنرمندان در تالار ها داد ازدوستی افغان شوروی میزدندو میکفتندکه چگونه ملیت های برادر تحت راهنمائی های حزب کمونست روسیه با هم متفق و آزاد و از تمام حقوق مدنی و آزادی برخوردار اند وما همه از همین آزادی های کلتوری مذهبی در خاک شوروی برخوردار میباشیم. بااجرای این خطابه ها سلیمان لایق وزیر کابینه ببرک کارمل و بارق شفیعی عضو کمیته مرکزی ببرک کارمل که از شاعران کمونست میباشند به به ایراد اشعار میپرداختند.
با دعوت اتحاد شوروی از هنرمندان افغانی و اعزام آنها به آن کشور در بیشتر شهر ها دختران روسی با جام های شراب ازین هنرمندان پذیرائی میکردند تا بتوانند کلچر بی دینی را در بین |آنها ترویج نمایند هکذا محصلین افغانی که عازم آنکشور می شدند کلچر بی دینی و بی عقیدتی به آنها ترزیق می شد که بعضی از محصلین حین بازگشت منازل خودرا با تصاویر دختران روسی و مجسمه های لینین تزئین می کردند و عدهء هم زنان افغانی خودرا طلاق داده و سبب اضمحلال کلچر افغانی شدند وبعضی از این محصلین در شوروی ازدواج نموده که فرزندانی روسی دارند همچنان محصلین آثار مارکس و انگلز را به زبان های دری و روسی وارد افغانستان نمودند که این کتاب ها بوسیلهء سفارت شوروی بمرور زمان به کتابخانهء پوهنتون یا دانشگاه کابل هم راه یافت .


رجال روسیه وافغانستان همواره دید وبازدید های از هردو کشور داشتند با عقد یک معاهدهء بیطرفی شاه محمود خان غازی وزیر حربیه وقت سفر دوستانهء به مسکو نمود و به مجرد وصول او در مسکو بتاریخ ۱۹ اوکتوبر ۱۹۴۴ عیسوی هیئاتی تحت نام مبارزه علیه ملخ از روسیه وارد افغانستان شد در این آوان جهان سخت مصروف جنگ جهانی دوم بود و روسیه مدت دوسال در جنگ عمومی دوم داخل پیکار نبود طوریکه روسیه داخل شدن خودرا در جنگ دوم جهانی پیشبینی می کرد طی سالهای ۱۹۴۰ و ۱۹۴۱ عیسوی شامل جنگ شد.
در عصر صدارت محمد هاشم خان با مقدمهء جنگ اروپا روسها کشمش – پسته – چارمغز – توت خشک و تمام میوه های خشک افغانستان را خریداری نمودند چه آنها میدانستند که در سال ۱۹۴۱ رسماء وارد جنگ میگردند و تمام دروازه های وارداتی بر آنها بسته میشود.
در جنگ جهانی دوم افغانستان از امنیت نسبی برخوردار بود ام جاسوسان مسلح وغیر مسلح شوروی داخل سرحدات کشور ما شده و گزارش تحقیقی خودرا به کشور خود شوروی می سپردند. گرچه بوره و منسوجات قبل از جنگ به حد کافی وارد افغانستان شده بود ولی اموال خارجی کمیاب شد که حتی قیمت یک قطی کبریت به ده افغانی رسیده بودمردم در دهات و قصبات از سنگ چقماق استفاده میکردند وبرای روشن کردن منازل خود از چراغ های که روغن نباتی در آن انداخته می شد استفاده می نمودند. صنایع دستی رشد نموده بود مردم از البسه های کرکی – کرباس – برک ساخت وطن خود استفاده می کردند. در عدم موجودیت شکر از نیشکر استفاده نموده و خود ها را به ادویه ء گیاهی تداوی میکرند که حتی در آن عصر روسها به افغان ها محتاج بودند.
از آنجائیکه یک تعداد آلمان ها به صفت مستخدم خارجی در افغانستان اجرای وظیفه می نمودند و همزمان روسیه با آلمان در جنگ قرارداشت روسها همواره المان ها را بطور گروگان از جانب افغانی مطالبه میکردند . ولی افغانان به پاس خدمات آنها و بادرنظرداشت فرهنگ مهمان نوازی آنها را به روسیه تحویل نداه و بالعکس آنهارا از طریق خاک ایران وترکیه به آلمان تحویل می دادند. که محمد هاشم خان صدراعظم با تدبیر خود به روس ها موقع نداد تا از متخصصین المانی بحیث اسیر جنگی درداخل کشور خود بهره برداری سیاسی نمایند که همچو واقعات در جهان کمتر رخ داده است.
روسیه در جنگ دوم جهانی خسارات زیادی را متحمل شد بعضی از مناطق غربی و جنوب غربی خاک آن به اشغال آلمان ها در آمد چیزی به شکست کامل روسیه نمانده بود که با شمولیت ایالت متحدهء امریکا در جنگ عمومی دوم علیه آلمان ها روسیه غالب و حملهء امریکا بالای آلمان به منفعت روسیه تمام شد. کشور المان پس از شکست زمامداران کشور های فرانسه – انگلستان –روسیه و ایالت متحدهء امریکا را با تعین جزا ها به محاکمه کشانید که در زمینه رسالهء تحت نام (نور میرک) که در یکی از جلسات محاکمه نازی ها یک تن از آلمان های که با اعدام محکوم شده بود به قضات حاضر چنین خطاب می نماید که:
(( قضات محترم فرانسوی – امریکائی – روسی – و انگلیسی! اکنون که شما حکم اعدم مرا صادر نمودید باور داشته باشید که روزی همین روس ها به اعدام طرفداران شما اقدام خواهند کرد))
روسیه که فاتح شده بود بااستفاده از فرصت خاکهای زیادی را از همسایگان اروپائی خودرا جزء خاک خود ساخت ... وبا عقد قرادادها و ارسال دعوتنامه ها افغانستان را در حلقهء زنجیر استعمار خود درآورد که طرفین با دید و بازدید هاقرارداد های را حسب آتی انجام دادند:
هیئات مجادله علیه ملخ وافات مضره در نهم اکتوبر سال ۱۹۴۴ عیسور وارد افغانستان شد.
۲ – پروتوکول تبادلهء اموال بین طرفین بتاریخ پانزدهم نوامبر ۱۹۵۲ عیسور امضاء شد.
۳ – محمد داود خان در مراسم دفن استالین قرادادی را در پنجم مارچ سال ۱۹۵۳ عیسوی پیرامون تبادلهء اموال به امضاء رسانید.

۴ – پروتوکول تبادلهء اموال در پنجم نوامبر ۱۹۵۳ امضاء شد.
۵ – قراداد اعمار سیلو های افغانستان در ۵ نوامبر ۱۹۵۴ صورت گرفت.
۶ - قراداد خریداری سامان ووسایل برای وزارت فوائد عامه وشاروالی در ۷ نوامیر ۱۹۵۵ عیسوی که روس ها سامان مذکور را به وزن تحویل داده نه با درنظرداشت کیفیت.
۷ – پروتوکول تبادلهء پارسلات پستی در ۷ فبروری ۱۹۵۵ عیسوی.
۸ - با سفر بولگانین و خروشچف به کابل در در ۱۵ دسمبر ۱۹۵۵ معاهدهء دوستی مورخ ۲۸ فبروری ۱۹۲۱ با موافقه ء طرفین تائید شد و بتاسی ازان دوارده عرادی سرویس شهری و بعضی از لوازم طبی طور تحفه اهداء شد و نیز با وعدهء یکصد ملیون دالر کریدیت سلاح ومهمات داده شد.
۹ – هیئات نظامی افغانی در ۲۴ اپریل ۱۹۵۶ رهسپار اروپای شرقی شدند.
۱۰ – هیئت مطبوعات تحت ریاست رشتیا در ۴ نوامبر ۱۹۵۶ عیسوی عازم روسیه شدند.
۱۱ – محمد ظاهر شاه در ۱۷ جولای ۱۹۵۷ عیسوی به روسیه سفر نمود که با این سفر سروی معادن و مطالعه ء آبهای سرحدی افغانستان که قبلاء توسط محققین ملل متحد انجام می شد به روس ها سپرده میشود وآنها به کار آن آغاز می نمایند
۱۲ – هیئت عرفانی و مطبوعاتی تحت ریاست رشتین رئیس پشتو تولنه در ۲۱ اکتوبر ۱۹۵۷ به روسیه سفر نمودند.
۱۳ – با عقد قراداد توپوگرافی و سروی هوائی در ۱۳ جولای ۱۹۵۸ تفحصات پطرول و گاز توسط روس ها آغاز میشود.
۱۴ مارشال ورشلوف صدر هیئت شورای عالی روسیه به دعوت شاه بتاریخ اول اکتوبر سال ۱۹۵۸ عیسوی وارد کابل شده وبا مقرری خروشچف به صفت صدراعظم روسیه محمد نعیم خان وزیر خارجهء افغانستان غرض مفاهمهء قراداد ها عازم شوروی میگردد.
با تعین لیوند برزنیف عوض ورسلوف در سال ۱۹۶۰ عیسوی و کنار رفتن دوکتور محمد یوسف صدراعظم افغانستان روسیه به اعمار بند برق نغلو – تورید سامان آلات تراکتور ها جرثقیل ها و اعمار ساختمان ها در شیرخان بندر و تورغندی معاهدهء چهلمین سال دوستی عقد میگردد.
۱۶ – در ۱۹۶۰ عیسوی باورود هیئات پارلمانی روسیه به کابل دوکتور محمد یوسف عازم روسیه میشود.
۱۷ – برزنف در سال ۱۹۶۱ غرض افتتاح راه ساللنگ وارد کابل شد
۱۸ – ۱۹۶۲ عیسوی محد داود خان از صدارت استعفا نموده و قرادادهای را قبل از استعفا به امضا رسانیده بود.
۱۹ – طبق دستور محمد ظاهر شاه در سال ۱۹۶۳ عیسوی عدهء اززنان افغان به شوروی مسافرت می نمایند و قراداد ری اکتور فی مابین افغانستان و روسیه عقد میشود.
۲۰ – با ورود کاسکین در سال ۱۹۶۴ به کابل کانال پروزه ننگرهار افتتاح میگردد.
۲۱ – در سال ۱۹۶۴ دوکتور محمد یوسف به روسیه سفر نمود و در ۱۹۶۵ از صدارت استعفا داد.


۲۲ – ۱۹۶۵ میوند وال صدراعظم به مسکو سفر نمود.
۲۳ – ۱۹۶۶ احمد شاه پسر ظاهر شاه با همسرش به روسیه سفر نمود
۲۴ – ۱۹۶۷ پودگورنی وارد کابل شد
۲۵ – نوراحمد اعتمادی که در ۱۹۶۷ به صفت صدراعظم تعین شد غرض تبادلهء اموال به روسیه سفر نمود.
۲۶ قراداد اعمار دو سیلو در هرات و قندهار در ۱۹۷۰ بین طرفین اضاء شد
۲۷ – با استعفای نوراحمد اعتمادی در سال ۱۹۷۱ و جانشینی دوکتور محمد ظاهر قراداد تمدید لین گاز بطول (۷۷۵) کیلو متر بمصرف یک ونیم ملیون دالر عقد شد.
۲۸ – ۱۹۷۲ دکتور عبدالصمد حامد وسردار عبدالولی داماد شاه بمسکو میروند.
۲۹ – منهاج الدین گهیح یک روزنامه نگار مسلمان در حوالی چهلستون توسط آب لوف کارمند سفارت شوروی در سال ۱۹۷۲ شهید شد.
۳۰ – با استعفای دوکتور محمد ظاهر در سال ۱۹۷۲ موسی شفیق به صفت صدراعظم تعیین شد.
۳۱ – با ورود پادگورنی به کابل در سال ۱۹۷۲ عیسوی قرادادچهارصد هزار تن سمنت با افغانستان عقد شد.
۳۲ – ۱۹۷۳ عیسوی روسها به همکاری احزاب خلق و پرچم با کودتا به رزیم شاهی خاتمه داده و محمد داود به صفت رئیس جمهور تعین شد.
۳۳ – ۱۹۷۸ عیسوی مطابق پنچشنبه شش ثور هجری شمسی روس ها با همکاران حزبی خلقی و پرچمی کودتا نموده و با کشتن سردار محمد داود نورمحمد تره کی را به صفت رئیس جمهور تعیین نمودند.
روس ها که همواره در امور داخلی کشور ما مداخله می نمودند با سفر محمد نعیم خان وزیر معارف وقت به روسیه در سال ۱۲۵ هجری شمسی مطابق ۱۹۴۶ میلادی به او توصیه نمودند تا پشتو زبان ملی افغانستان گردیده و مضامین در مدارس به لسان پشتو تدریس گردد که بااجرای این امر هزاران فرزند کشور که زبان مادری |آنها پشتو نبوده و اکثراء به زبان ازبکی – تاجیکی ترکمنی وفارسی تکلم می نمودند برای بیست سال از تعلیم بازماندند وهمچنان در سال ۱۹۴۷ حکومت افغانستان را وادار نمود تا بواسطهء موجودیت پشتون های سرحد آزاد که وجود خارجی ندارد از منطقهء بنام پشتونستان حمایت کند که با پذیرفتن این امر هم مناسبات افغانستان با پاکستان تیره شد. همچنان روس ها با استفاده از روش تفرقه بینداز و حکومت کن توانستند برای تفرقه جوئی بین پشتون و تاجیک فعال بوده بتوانند ازین تفرقه جوئی ها استفادهء سوء نمایند.
روس ها با سیاست تفرقه افکنی برای منفعت خود در قسمت پشتونستان به اقداماتی دست زدند چنانچه به تحریک آنها مردی موی سفید بدون هوش و هواس را بنام خان عبدالغفار خان از پاکستان به داخل افغانستان آورده اورا بنام زعیم ملی پشتونستان بمردم افغانستان معرفی کردند. خان عبدالغفار خان که داد از اسلام وداد خواهی میزد نماز نمی خواند وروزه هم نمیگرفت و با حکومت اندراگاندی روابط دوستانه داشت و همچنان سرمایهء زیادی در پاکستان داشت وهمیشه در افغانستان علیه پاکستان سخنرانی میکرد. او تا زمان حکمروائی شاه و محمد داود خان بحیث رهبر پشتون ها بود حکومت کمونستی ببرک کارمل سی ملیون افغانی ذخیره بانکی اش را در پشتنی بانک با بیست فیصد مفاد نگهداری کرد . خان عبدالغفار خان ملیون ها افغانی ودالر را از حکومت افغانستان وهند وروسیه اخذ نموده وبرای به ثمر رساندن آمال شوم روس ها نقش بسزائی داشت که اقداماتش به ضرر افغانستان و پاکستان تمام شده است.

بیست فیصد بودجهء افغانستان از طریق ریاست اقوام و قبائیل به پشتونستان بمصرف میرسید و دولت با اشاعه از طریق رادیو و جراید تحت نام پشتونستان جز ء افغانستان است ازان هیچ سودی نگرفت. موجودیت پشتونسان هم به نفع شوروی بود چه افغانستان کشوری است محاط به خشکه و اموال افغانی بائیست از طریق پاکستان ترانزیت می شد که با تیره گی روابط بین افغانستان و پاکستان صادارات وواردات باید از طریق شوروی انجام می شدکه به این اساس هم اقتصاد ما در بند اسارت شوروی قرارداشت. تمام اقدامات روسیه به ضرر افغانستان تمام شده وآن کشور هیچگاه به کشور های دیگر موافق نبود تا به افغانستان مساعدت نمایند. فرانسوی ها با جاپانی ها در نظر داشتند تا به استخراج معادن ما اقدام نمایند ولی با مداخلهء روسیه آن قراداد ها به امضاء نرسید و اقتصاد کشور بواسطهء قرضه های کمر شکن روسیه بطور مداوم بد تر شده رفت.

روسیه پس از جنگ جهانی دوم با آوردن دانشمندانی از آلمان واروپای شرقی به پیشرفت خوبی در قسمت ساینس و تخنیک نایل آمد ولی از سال ۱۹۵۰ به بعد سعی نمود تا به همسایگان خود تجاوز نموده و مصائب زیادی را بر آنها تحمیل نماید که شرح آن تجاوزات درین رساله گنجایش ندارد ولی جای آن دارد که بعضی از مظالم او که بر مردم ما روا داشته لازم است تا بعضی ازین مظالم شرح گردد .
روسیه از فعالیت محققین ملل متحد برای تفحصات گاز و پطرول جلوگیری بعمل آورد و همچنان در عزل ونصب روسای دولت افغانستان رول بسزائی داشت چنانچه دیده شده که بعد از فوت محمد هاشم خان صدراعظم هرکسی که بمقام صدارت تعین می شد فوراپء روسها اورا به ماسکو دعوت نموده و خط مشی خودرادر قبال افغانستان به او گوشزد نموده و هم گاهی تهدید می نمودند و بازدید کنندگان از ترس آنرا افشا نمی کردند چنانچه که شاه محمود خان که به مسکو رفته بواسطهء فعالیت محمد داود خان از شاه محمود خان خواسته بود تا نورمحمد تره کی را در پست باختر ازانس مقرر نماید وهم ببرک کارمل را که با داود خان رواط دوستانه داشت از بین خاندان سلطنتی برای جاسوسی اش گماشت ودر کارته چهار روسها کلوپی را به عنوان دفتر برایشان اجاره گرفت که مصارف حزبی آنها غرض تدویر جلسات و تنظیم مظاهرات از همین کلوپ انجام می شد.
از سال ۱۹۶۰ عیسوی شاگردان معارف برای ۱۸ سال از طرف احزاب چپی به مظاهرات پوچ مصروف شدند که بی نظمی های زیاد موجب کسر سویه ئ علمی شاگردان شد که حتی یک فارغ التحصیل صنف داوزدهم رقعه رخصتی برایش نوشته کرده نمی توانست. رهبران مظاهره چیان معارف وقت را معارف فرسوده تلقی نموده حتی معلمین و معلمات حزبی تعلیمنامه هارا قبول نداشتند. محمد داود خان صدراعظم پسر عموی شاه که با او حسادت داشت طبق هدایت روس ها با ببرک کارمل در تدویر مظاهرات همکار ی میکرد.
بتاسی از هدایت روسها مناسبات افغانستان با هندوستان دوستانه بود و اندراگاندی صدراعظم هند از حمله روسها در افغانستان پشتیبانی می نمود بناء چنین استنباط میشود که روسها همواری در اضمحلال دین اسلام فعالیت داشته و از دوستی کشور های افغانستان و پاکستان نگران بودند.

بادرنظرداشت سوابق پس از جنگ جهانی دوم بیشتر اعضای خاندان سلطنتی و هوادارن آن میدانستند که دیگر روس ها نمیخواهند که رزیم شاهی در افغانستان دوام کند چه تهدیدات روس ها را در افغانستان و روسیه در قبال خود شنیده بودند زمامداران شوروی مدامیکه به افغانستان می آمدند زمامداران غربی را نکوهش نموده اگر کسی از افغانستان غرب مسافرت میکرد اورا به سفارت شوروی احضار نموده و اورا اخطار میدادند چنانچه شاه محمود خان در سال ۱۹۵۱ عیسوی به امریکا مسافرت نمود و مسافرت خود را غرض تداوی اعلان کرد با مسافرت وی که جنبهء رسمی داشته پس از بازگشته او از امریکا فعالیت های کمپنی موریسن امریکا در لشکرگاه و قندهار توسعه می نماید وای بعداء محمد داود خان به همکاری ببر ک کارمل که که محصل فاکولته حقوق بود و رواط وی با روسیه نزدیک بود اوانستند علیه شاه محمود خان به اقداماتی دست زده تا سرانجام شاه محمود خان از وظیفه سبکدوش و در عوض محمد داود خان به صدارت منصوب میگردد وبارویکار آمدن محمد داود خان دست روسها بیشتر در افغانستان دراز شد وقراد داد های مختلفی از قبیل سرک سازی و غیره با روسیه عقد شد. گرچه محمد داود خان شخص مسلمان و استفاده جو نبود ولی در تشخیص افراد دور پیش خود نتوانست توجه نماید آنزمانیکه او در بین دو ابر قدرت جهان قراداشت همان افراد اطمینانی او توانستند آمال باداران روسی خود را در قسمت سیاست خارجی بالایش تحمیل نمایند..
محمد داود خان با پس عموی خود محمد ظاهر شاه از دوران کودکی خوب نبود و هم محمد هاشم خان صدراعظم کع عموی شاه بود برادرزاده هایش را هرکدام محمد نعیم خان و محمد داود خان را به مقاماتی جون وزارت خارجه و صدارت منصوب می نمود وشاه که از اجراات برادرزاده ها رنج میبد هیچگاه در امور اداری آنها دخالت نمی کرد وهمین دوبرادر با جمعی از اطرافیان خود علیه محمد ظاهر شاه جبهه گرفتند روس ها ازین مخالفت ها سوء استفاده نموده جاسوسان خودرا در پارتی های محمد نعیم خان و محمد داود خان وارد نموده و به رشد و تقویه و نفوذ آنها سعی می نمودند که از جمله آن میتوان از ببرک کارمل و دوکتور نجیب رئیس دسگاه جاسوس و ورئیس جمهور اسبق یاد آور شد.