نصیر مهرین 

در شـمارهء پـیشین ایـن پـرسـش مـطرح شـد کـه چـراافـغانسـتان درجـهء نخسـت ناشاد ترین کشور جهان را دارا شده است؟

بـرداشـت نـویـسنده و بـر بـنیاد آن، پـاسـخ ایـن اسـت کـه افـغانسـتان طـی نـیم ســدهء پــسین، پــیهم گــواه افــزایــش نــاگــواری هــا و عــوامــل غــم افــزایــی بــوده اسـت. در ایـن ارزیـابـی، مـقطع مـشخص زمـانـی عـوامـل آن بـا کـودتـای ۲۶ ســـرطـــان نـــشانـــی مـــیشود. امـــا پـــیش از گـــشایـــش چـــنین ارزیـــابـــی، ایـــن هـــم شـایـان یـادآوری اسـت کـه نـاشـاد زیسـتن روبـه تـزايـد و فـزایـنده و سـرانـجام در سـطح کـنونـی را کـه افـغانسـتان از آن مـقطع دارا شـده اسـت، نـبایـد ایـن ذهـنیت را ایـجاد کـند کـه پـیش از آن مـردم افـغانسـتان در بـی غـمی و شـاد زیسـتن، عـاری از گـونـه هـای دردهـای اجـتماعـی و نـیازمـند بـه بهـبود خـواهـی هـای اقـتصادی وسـیاسـی بـه سـر مـی بـردنـد. مـنظور از مـقطع کـودتـای ۲۶ ســرطــان ایــن اســت کــه غــم افــزایــی هــا و پــیامــد هــای غــم گســتر را ســمت و سـو داد. سـیر حـرکـی فـعالـيت هـای سـیاسـی آنـزمـان نـشان مـیدهـد کـه گـروه کــوچــکی در مــدار آرزومــندی هــای محــمد داؤود بــا دســت یــافــتن بــه امــتیاز هـای سـیاسـی حـکومـتی دل خـوشـی یـافـتند، امـا آن کـتله هـای اجـتماعـی کـه بـا کـودتـا مـوافـق نـبودنـد و یـانـیروهـایـی کـه در مـعرض دشـواری هـا ومـشکلات قـرار گـرفـتند، در نـارضـایـتی بـه سـر بـرده و در مجـموع مـردمـان زیـرفـشار و ســـرکـــوب شـــده در چـــنان وضـــعیتی قـــرار مـــیگرفـــتند کـــه در صـــدارت ســـردارمحــمد هــاشــم و ســرکــوب هــای بــعدی عــده یــی بــا نــاشــاد زیســتن آنــرا دیــده بودند.

ویـژه گـی دیـگر ایـن کـودتـا در ایـن هـم بـود کـه رضـایـتمندان و آنـانـی کـه بـا شـــادی کـــودتـــا را هـــمراهـــی و اســـتقبال کـــردنـــد، ســـمت نـــارضـــایـــتی یـــافـــتند. ســمتی کــه بــا کــودتــای ثــور، دامــنه هــای انــدوه گســتری و شــادی زدایــی را ژرفــتر کــرد و کــلیت جــامــعه را بــا تــکان هــای کــم مــانــند انــسان آزارانــه اش آزرد. بـــــا آن کـــــودتـــــا اگـــــر مـــــلیون هـــــا انـــــسان در تـــــرس و لـــــرز و بـــــالـــــتبع در نـــــاشـــــادی بـــــه ســـــر بـــــردنـــــد، بـــــه دلـــــيل افـــــتادن ده هـــــا هـــــزار بـــــه زنـــــدان و یـــــا اعـــدامـــگاه هـــا، زمـــینه هـــای شـــاد زیســـتن نســـبی در جـــامـــعه، روز تـــا روز از مــــــیان رفــــــت و جــــــای آن را انــــــدوه و نــــــاشــــــاد زیســــــتن مــــــیگرفــــــت. مــــــاه عســــــل پــیروزمــندان آن کــودتــا نــیز دوامــی نــیافــت. آنــانــی کــه چــندی جــشن گــرفــتند، پــایــکوبــی کــردنــد، کــیک هــای بــزرگــی را هــنگام پــیری بــه مــناســبت ســالــگره بـــریـــدنـــد، بـــر حـــکومـــتگران پـــیشینه تـــاخـــتند، امـــا خـــود چـــنان ســـرنـــوشـــتی را دیــــدنــــد کــــه بــــا فــــرمــــان رفــــیق وفــــادار، مــــرگ غــــم افــــزا و محــــرومــــیت از شــــاد

زیستن را برای شان ارمغان آورد. ایــــن ســــیر و تــــداوم و بــــاز پــــدیــــد آیــــی و چهــــره نــــمودن آنــــرا تــــا زمــــان دوبــــاره آوردن و آمــدن طــالــبان کــه در نــظر مــیگیریــم، هــمواره بــا تشــدیــد و گســترش عـــوامـــل شـــادی زدایـــی مـــواجـــه مـــیشویـــم. مـــی بـــینیم کـــه هـــر نـــیروی مـــؤثـــر و حــاکــم بــا ویــژه گــی هــایــش، کــارکــردی را بــه نــمایــش نــهاده اســت کــه اجــزای مختلف جامعه را با غم ها و اندوه های بيشتر آشنا کرده است. افـزون بـر ایـجاد دشـواری هـای فـغان آور پـیشین، دیـدیـم کـه گـروه شـناخـته شــده بــا جــمیع ویــژه گــی هــایــی کــه ضــدیــت بــا انــسانــیت را حــمل مــیکند، بــا بهـره مـندی از کـمک هـای طـرفـداران داخـلی، پـول و سـلاح بـیگانـه، قـساوت و بیرحمی را در چنان سطحی رسانید که در جهان مانند ندارد.

در سـایـر نـقاط بحـران آلـودهء جـهان، بیشـتریـن وعـده، سـعی و کـوشـش ایـن اســت کــه بــر زخــم هــای پــیشین مــرهــم بــگذارنــد. امــا افــغانســتان نــیم ســدهء پسین شاهد عمق دادن زخم ها میباشد. ایــن اســت کــه دوره کــنونــی دســترســی گــروه طــالــبان بــه انــسان آزاری، اوج وحشـت اش را نـشان مـیدهـد. مـظالمـی کـه از طـرف ایـن گـروه در حـق مـردم اعـمال شـده و ادامـه یـافـته اسـت، بـدون تـردیـد جـامـعه یـی را بـار آورد بـا غـم زیستن و فاصله داشتن از دسترسی به اندک عناصر شاد زیستن.