داکتر اکرم عثمان

ما به کدام سو میرویم،
عاقبت افغانستان چه خواهد شد؟

کشتی توفانزدهء افغانستان هنوز در وسط اقیانوس با حوادث دست و پنجه نرم میکند و معلوم نیست که کشش امواج آنرا به کجا خواهد برد، قربانی یک گرداب خواهد شد یا اینکه بادی لجام گسیخته آن را به صخره ای خواهد کوفت.

از یک طرف عامل جهانی میکوشد به اقتضای منافعش در کشور ما جای پایی محکم کند و به هدفهای دور و نزدیکش برسد از سوی دیگر تمایلات سرکش سنتی و عنعنی مصمم اند که وطن ما را مطابق مقیاسهای هزار سال پیش، بزنجیر بکشند و هر تغییر و تحولی را در منطقه خفه نمایند.

عامل نخستین یا عامل جهانی که پشت سر ارزش های جامعهء باز و متکی بردموکراسی سنگر گرفته برآنست که در جامعه ای استبداد زده و قبیله ای، اصول حاکم در پیشرفته ترین کشورها را پیاده کند، در حالکیه جامعهء قبیلوی قوانین خاص خود را دارد و نظام مدنی را با تمام قوا رد میکند.

در چنین وضعی نزاع نه تنها پایان نیافته بلکه تازه آغاز شده  است. ائتلاف برای صلح را به شدت ائتلاف برای جنگ تهدید میکند. طرفین دعوا خود را مدافع منافع ملی وانمود میکنند، در صورتیکه منافع ملی ما هنوز دقیقأ تعریف نشده است.

افزایش تنش در داخل افغانستان نیروهای واپسگرا در منطقه را ترغیب میکند که مثل همیشه جانب ارتجاع در افغانستان را بگیرند و نگذارند که جوانه های ترقیخواهی نیرو بگیرند و به بار بنشینند. آنها در واقع از تشدید بحران تغذیه می کنند و برآنند که به پشتگری معاونت های همسایه های شرق و غرب ما، تشدد و نا امنی را تا زمانی ادامه بدهند که قدرتهای عمدهء جهانی دُم شانرا از افغانستان برچینند. آنگاه با استفاده از همین امکانات وطن خود را حوزهء بی دفاع مطامع خود شان بنمایند.

از جانب دیگر ادارهء که در کابل استقرار یافته است چنانکه باید در اتخاذ یک راه عقلانی درمانده است و بیشتر اوقات را صرف توجیه مشروعیت خود میکند.

از سوی دیگر سازمان عفو بین المللی که یکی از شاخه های معروف مدافع حقوق بشر میباشد در گزارش سالانه اش، کشور های زیادی از جمله ایالات متحده امریکا را مورد انتقاد شدید قرار داده است.

این سازمان که مقر آن در لندن قرار دارد، به نقض فاحش قوانین جامعهء بین المللی و حقوق بشر ـ  در افغانستان نیز پرداخته و از وضع نگران کنندهء ناامنی، دست اندازی فرماندهان و خودسر به جان و مال مردم عادی، ضیاع گستردهء حقوق زنها و اختطافت کودکان در سطحی وسیع خبر داده است.

در کشور جنگزده افغانستان که حداکثر ظلم، اجحاف و مردم آزاری به سنن مرسوم و نهادی شد تبدیل شده است چنان گزارش قریب به یقیین به نظر میرسد ولی افغانستان از شمار کشورهایست که تحت تأثیر جو داخلی و شرایط بین المللی ناگزیر شده که میعار های حاکم بر اخلاق و رفتار بین المللی را تا حدودی جدی بگیرد و روند تطبیق و عرفی شدن را دنبال نماید. هرچند طی کردن کوه و کوتل این راه دشوار و طولانی معروض با خطرات و کارشکنی های فراوانیست.

سازمان عفو بین المللی، دولت امریکا را به بدرفتاری با شهروندانش و نقض حقوق زندانیان در داخل و خارج آن کشور متهم کرده و بر دولتها و ممالکی نظیر اسرائیل، ایران، سودان، چچن، نیپال و کانگو خرده گرفته است.

در رابطه با مسأله ضیاع حقوق بشر در افغانستان می توان گفت که عوامل زیادی دخیل فشار برمردم و پامال کردن حقهای اولیهء آنها استند و میکوشند این حداقل نظم و اطمینانی را که فراهم آمده است از بین ببرند ولی باید اذعان کرد که مردم عادی به همین مقدار امنیت و ثبات دلسپرده اند و چشم انتظارند که رفته رفته درجه مصئونیت آنها فزونی بگیرد و دست زورگوها کوتاه شود.

افغانستان از منظر سازمان عفو بین المللی و مؤسسه دیده بانی حقوق بشر یکی از کشور هایی به شدت آسیب پذیر است و ایجاب می کند که مسوولین امور داخلی این معضل را جدی بگیرند و توسعهء سیاسی و مدنی را پابند پیشرفت اقتصادی تلقی نمایند.

                                                            ***********