روشنفکر تولید گر

حمزه واعظی

دکتراکرم عثمان بحق از نوادرفرهنگی روزگارپرآشوب ماست. او، با پشتوانه ی علمی، درک عمیق اجتماعی وتعهد ملی ای که دارد، وزن و وجاهت بزرگی برای جامعه ی روشنفکری کم بنییه ی ما محسوب می گردد. خصوصیات فکری و شخصیتی برجسته ای را که این فرزانه ی حلیم وعلیم ازآن برخورداراست، جایگاه رفیعی را برایش درمیان اصحاب قلم واهالی اندیشه اختصاص داده است.
 

آنچه را که می توان بعنوان تمایزاین مرد صبوروفکوربرشمرد، سه خصوصیت عمده است که عموم روشنفکران ما از فقدان آن رنج می برند.

 

 نخست آن که، دکترعثمان واقعا یک روشنفکر« تولید گر» است. حجم وتنوع آثارایشان بیانگراین است که وی نه تنها درحوزه ی ادبیات، که ازپیشگامان وسرآمدان ادبیات داستانی معاصرماست، بلکه درزمینه ی تحقیق وتولید سایرمقولات  ومفاهیم سیاسی، اجتماعی و تاریخی نیز، کارهای پرشماری انجام داده اند.
نثرپخته وپرداخت دقیق ایشان درنوشته های غیرداستانی، سبک ویژه ومنحصربه فردی را ازنظرزیبایی شناسی نوشتاری پدید آورده است. داستانها و رمانهای دکترعثمان نیز، بدلیل واقع نمایی روایتهای سیاسی ـ تاریخی، جنبه های مهمی ازسرگذشت غمباراجتماعی ومعضلات و پیچیدگی های سرنوشت سیاسی جامعه ی مارا بازگویه وعریان می کند. به همین دلیل، آثار دکترعثمان، چه در حوزه ادبیات داستانی وچه درگستره ی مباحث اجتماعی، سیاسی، فرهنگی وتاریخی، هم ازنظر حجم، هم ازنظرسبک و پرداخت وهم از نظرروش علمی ـ پژوهشی، درزمره ی آثارماندگارومنابع تاثیر گذاربحساب می آیند. 

 

دوم آن که، دکتر عثمان چه درآثار قلمی وچه درگفتارهای فرهنگی ومواضع رفتاری خود نشان داده که یک روشنفکر فراخ اندیش است. برخلاف جریان غالب روشنفکری ما که عموما وعمدتا دلبسته ی علایق قومی،افسون شده ی گفتمان تباری ویا فسیل شده ی تصورات و پندارهای ایدئولوژیکی هستند، اکرم عثمان فراترازسلسله ی تنگ وتاریک تعامل وتفکرچهل تکه ی تباری ـ ایدئولوژیکی می اند یشد. درهیچ موردی، کسی نمی تواند سند وشهادت دهد که نوشته ویا گفته وکرده ای ازایشان درتایید وتصدیق جریان منحط  تباراندیشی رایج به ثبت و ثبوت رسیده باشد. گفتارورفتاراوثابت کرده که ازنظرفکری وآرمانی با هیچکدام ازطیف های برتری طلب، فاشیست و یا خرد اندیش قومی سنخیت ندارد. اگر« افغانستانی » به مثابه یک واحد سیاسی دولت ـ ملت وجود داشته باشد، اکرم عثمان یک «اندیشه گرملی» متعهد و منضبظ است که درقامت وکلیت این واحد پیوسته می اندیشد، می کوشد ومیزیید.

 

سوم آن که، دکتراکرم عثمان ازنظرخصوصیات فردی وشئون اخلاقی، امتیازات وبرجستگی های ویژه ای دارد که او را ازسایرهمصنفان متمایز می کند. تا آن جا که این جانب با ایشان آشنایی ونسبت به شخصیت معنوی وی شناخت دارم، حلم، متانت، فروتنی، تواضع، برد باری، کوچک نوازی ومهربانی دکترعثمان را درکمترپوهاند وآکادمسین وکاندید اکادمیسین وپوهنوال وپروفیسورافغان می توان سراغ گرفت. با همه ی علم ودانش و تجربه ای که ایشان ازآن برخوردارند، دربرخوردهای علمی ، شخصی ودوستانه، ازچنان تواضع، فروتنی وصمیمیتی درمی آید که گویی ازهمه کوچکتر است. این خصوصیت به دکترما، شخصیت معنوی وممتازی بخشیده است که نفوذ کلام و تاثیرافکارورفتارش را برعمق باورهای مخاطبان،هوادران، ارادتمندان و دوستانش رخنه میدهد.

 

بنا براین، دکتراکرم عثمان درجامعه ی روشنفکری ودرمیان اهالی قلم واندیشه ی ما یک غنیمت بزرگ و برای افغانستان یک سرمایه ی معنوی ماندگارمی باشد. ازخداند جان وخرد، میخواهیم که آفتاب حضوراین مائده ی بزرگ را سالها ی طولانی برنسلها وعصرهای ما پرفروغ وتابنده نگهدارد واز گزند باد وآفات زمانه، همواره مصونش بدارد!

************