نصیرمهرین
            پیمان استراتیژیک افغانستان و هند
                                            به کجا می انجامـــــد؟

ازمیان پیمان های گوناگون و متعددی که حکومت های  افغانستان، درسالهای پادشاهی امان الله خان تا حال با برخی از کشورهای جهان بسته اند، شاید هیچ پیمانی به اندازۀ پیمان اخیر میان افغانستان وهند، بحث برانگیز نبوده است.

پیمانی که به تاریخ 12 میزان 1390 خو رشیدی- 4 اکتبر2011 در دهلی جدید انعقاد یافت و به امضأ صدراعظم هند و رئیس جمهور افغانستان رسید،( متن کامل پیمان پیوست با این نبشته میاید.) حساسیت های تلخ را هم به ویژه در پاکستان برانگیخت. در زمینۀ مخالفت و ابراز حساسیت، گمانی نیست که چین نیز با توجه به رقابت های سیاسی واقتصادی در منطقه وبا توجه به اختلافات با هند و داشتن میانۀ  دوستانه با پاکستان؛ با این پیمان دل خوشی ندارد.

در پایان نگاهی می کنیم که عوامل انعقاد، بازتاب و حساسیت های پاکستان علیه این پیمان ازکجا برخاسته است؟

سالها پیش افغانستان کشوری متلاشی شده یی بود که با امکانات خارجی ومیسر شده از هر دست وهرطرف، اندکی نما وسیما وشیرازه بندی یافت. یکی از کشورهایی که آمادگی خویش را در ساختمان افغانستان اعلام داشت هند بود.  پروژه های هند درافغانستان عبارت بوده اند ازتمدید خطوط برق ساختمان جاده ها، فرستادن موترهای سرویس، پذیرش بورس های تحصیلی، همکاری های صحی و پرورش نیروهای امنیتی.

چنانکه می بینیم، این پروژه ها مورد نیاز افغانستان بود و نمی توانست مورد تردید  کسی باشد.

با توجه به نیاز بیشتر وبه منظورسمت وسو دادن دامنۀ همکاری های بعدی بود که در شروع سال جاری شایع شد که افغانستان با هند نیز پیمان درازمدت همکاری در زمینه های مختلف می بندد. صدراعظم هند هنگام مسافرت به کابل ( ماه می 2011) آن را اعلان داشت.

اینک در ماه اکتبرآن پیمان امضأ شد. در فاصلۀ آشکارشدن چنان تصمیم و انعقاد آن در 4 اکتبر،مقامات سیاسی ونظامی پاکستان بارها از مخالفت با چنان همکاری ها  و دامنۀ آن به طرف افغانستان هوشدار داده وپیهم پیشنهاد کردند که پاکستان می تواند آموزش وپرورش وتقویۀ نیروهای امنیتی وارتش را درافغانستان عهده دار باشد. ازحساسیت ها وواکنش ها پاکستان، آشکارا معلوم میشد که در هیچ صورتی همکاری های افغانستان و دقیقتر آن سهم هند در روند کنونی افغانستان راتحمل نمی کند. ازصدراعظم پاکستان تا پرویز مشرف جنرال بازنشسته رئیس حکومت نظامی پیشین پاکستان و حمیدگل، روحانیت سیاسی پاکستان ومقام های آی اس آی همه وهمه مخالفت خویش را چنان ابرازداشتند که گویی آن همکاری وتعمیق وتوسیع پیمان، انگیزۀ تازه به عمل مشترک جبهه یی علیه هند وافغانستان به آنها داد.

اما آن چه که به گسترده گی بحث پیمان وحساسیت های پاکستان،بیشتر زمینه بخشید، بستر زمانی و بحران سیاسی موجود دردل آن است. پیمان همکاری استراتیژیک میان افغانستان وهند زمانی انعقاد یافت  که دولت پاکستان زیرفشار امریکا قرار دارد. با آنکه پس از تروربرهان الدین ربانی،سرو صدای مقامات افغانستان نیزعلیه پاکستان بالا گرفت، اما دولت پاکستان بنابه دلایل مختلفی ،آن سرو صدا را چندان جدی وبا اهمیت نمی گیرند.

ماه های اخیرومخصوصا ً پس ازحملات شاخۀ حقانی گروه طالبان برسفارت امریکا در کابل، به فشارهای تبلیغاتی وشدت لحن مطالبات مبنی برسرکوب تروریست ها درقلمرو پاکستان افزوده است.این تهدیدات تا آنجا پیش رفت که مقامات امریکایی احتمال مداخلۀ مستقیم برقلمرو پاکستان را محتمل دانستند.  پیوند یافتن زمانی وگره خوردن پیمان با تهدیداتی که پاکستان با آن روبروشده است، به ابرازنارضایتی وسر وصدا راه اندازی مقامات پاکستانی انجامیده است. درین میان سیاسیون گوش به فرمان نظامیان،در تابعیت از آن واکنش ها و به عنوان مجریان سیاست سنتی هند ستیزانه علیه هند وسیطره جویانه در افغانستان،  بحران ها و فشارهای بیشتری را حمل میکنند.

 درین پیوند چند موضوع شایان یادآوری اند که در آینده باید مطرح بحث وابراز نظر گستردهئ تر باشند:

-          از نظرحقوقی پاکستان دارای حقی نیست که برعلیه چنان پیمانی بیاشوبد. این پیمان هیچگونه مواد حوزۀ نطامی و توافقات ضد پاکستانی را احتوا نمی کند.

-         خاستگاه آن نیازهای جانب افغانستان وآمادگی هایی است که هند دارد.پاکستان نیز می تواند درچارچوب چنان مناسبات وارد تعهداتی باشد.

-         دولت پاکستان وکلیه نهادهای مؤثرو رویداد سازپاکستانی درافغانستان، چند دهۀ پسین، به ویژه از شروع ریاست جمهوری محمد داؤود خان،که روز تا روز مداخلات خویش را درافغانستان متحقق دیده اند، در پی  این پیمان نوعی ایجاد مانع را برای سیطره جویی خود می بینند.

-          می نگریم که پاکستان افزون براینکه از دریچۀ روابط خویش با هند به روابط هند و افغانستان می نگرد. پاکستان می خواست و می خواهد افغانستان را درزیر نفوذ وسلطۀ انحصاری خود داشته باشد. وقتی پای مخالف خویش را حتا درسطح چنان همکاری ها ببینند،دست به مخالفت می زند.

-         کیفیت ومضمون چشمداشت های هند وپاکستان درافغانستان نیز متفاوت است.تردیدی نتوان بود که هند مانند هرکشور دیگری که در منطقه دچار اختلافات سیاسی وسرحدی ست، آرزومندی های هماهنگ کنندۀ خویش را دنبال می نماید. اما مهم این است که دولت افغانستان دچار چنان استفادۀ سو ازجانب هند نشود.

-         هند نمی تواند، افغانستانی را کمک نماید که پاکستان ببلعد. هند در بهترین حالت می تواند به تحقق همان حوزه های که در پیمان حضور دارد،کمک نماید.

-         اما پاکستان، سالها نشان داده است که قدرت وتوان نهادن اثر دارد و در جلب واستخدام نیرو،ایجاد وسایل فشار داخلی در افغانستان علیه دولت های مخالف خود دارندۀ امکانات بسیاراست.

-           مثالی از دیروزها بیاوریم: درسالهای دهۀ چهل خورشیدی، هند درکار ترمیم تندیس های بامیان کمک کرد، اما پاکستان نیروی را  در افغانستان سرهمبندی کرده بود که تندیس ها را ار بیخ وبن برانداخت.

-         پاکستان با دست درازی که در راه تقویۀ تروریسم برداشته است به سهولت می تواند،از امکانات تخریبی خویش مانند، انفجار بس های شهری، شفاخانه ها و سفارت هند نیز استفاده نماید. در واقع پاکستان سیاست ناگسستۀ ویرانگرانه را درافغانستان دنبال نموده است.

-         افغانستان زمینۀ مساعد تأثیر پذیری عملیات تخریب پاکستان را داراست.

-         موقع یابی پاکستان خود چارچوب بحث جداگانه یی را ایجاب میکند. بحثی که برمی گردد به اتخاذ سیاست های غلط ضد پاکستانی. بدون مجامله باید گفت  که پس از تقسیم هند به هند وپاکستان؛ آن چی در افغانستان چه با وضاحت واحساسات ناشیانه سردار محمد داؤود خان وچه کجدار ومریز در"دهۀ دموکراسی" در برابرپاکستان در پیش گرفته شد،عاری از جوانب زیانمند به مصالح ملی افغانسان نبود. خواستگاه آن سیاست های غلط چه متأثر از تابوی خط دیورند وچه از نیاز های اتحاد شوروی از میان رفته،جو تشنج و اتخاذ سیاست پیشروی پاکستان  در افغانستان را یاری رسانید. متأسفانه با وجود آنکه زیان های چنان سیاست غلط وضاحت یافته است، تا حال در جهت تعدیل آن، جسارت و صراحتی به کارنرفته است. این یاد آوری از آن جهت نیز لازمی است که هنگام تأکید به کوتاه نمودن دست مداخلۀ پاکستان ،ریشه های اختلاف وراه حل عقلانی را نباید ازیاد ببریم .

-         پیمان استراتیژیک افغانستان با هندهنگامی انعقاد یافت که میانۀ اسلام آباد  و واشنگتن را تشنجی فراگرفته است.امریکا درافغانستان 90000 هزار نیروی نظامی دارد و دارای نقش تعیین کننده دراتخاذهرتصمیمی است.هوشدارهای مقامات امریکایی به پاکستان ودعوت از آنها که برخی از سران گروه های تروریستی را سرکوب کند،در واقع جست وجوی راهی است که طرف پاکستانی، خروج آبرومدانۀ آن نیروها را تضمین کند. امریکا که ضرب العجلی رابرای  خروج نیروهایی خود تعیین کرده است، طالب فضایی است که در سایۀ آن ادعای داشتن دستاورد نماید. کشتن بن لادن ازنظرتبلیغی دستاوردی بود، اما بنگریم که بن لادن اگر رفته است، هزاران بن لادن بومی وبرخاسته از خود منطقه چه عواقبی را بار خواهند آورد. بن لادن هایی که احتمال رسیدن دست شان به بمب های اتوم نیز موجود است. امریکا بحرانی را پایان نداده است بلکه درین دهسال با بحران به سربرده است. این بحران امریکا را تنش های پسین میان پاکستان وامریکا وایجاد فشار بالای پاکستان نمی تواند حل کند. انجام خواست امریکا ازسوی  پاکستان، برای سرکوب چند تن از اعضای شاخۀ حقانی بسیارسهل است. و دقیقاً می توان گفت که افزون بر هزار ویکرشته یی  که بین پاکستان وامریکا گره خورده است،سهل بودن همان اقدامات است که میزان تشنج میان آن دو را کاهش میدهد. پاکستان چند تروریست را قربانی خواهد کرد. اما این پایان معضل موجود درمنطقه نیست. مشکل موجود وبزرگ این است که نارسایی های مزمن وناتوانی های بیشماری دامنگیر دولت افغانستان است که نتوانسته ونمی تواند، تنش ها را مهار کند. این معضل، زمینه های مساعد را در اختیار نهاد های مختلف پاکستانی گذاشته که به آسانی می توانند، بذر تشنج را در افغانستان به ثمر رسانند.

-         امریکا و افغانستان درمورد پیمان استراتیژیک دچار مشکلاتی اند. ممکن است  دیر ویا زود به چنین نیازی که حضور سیاسی ونظامی راتضمین نماید، زمینه های پاسخ مثبت آماده شود. اما آن پیمان، که سر وصدای جمهوری  اسلامی ایران را برمی انگیزد،مفاد پیمان هند وافغانستان را محافظت نخواهد کرد. زیرا قدرت های خارجی اروپایی وامریکا که در منطقه حضور یافته اند، پاکستان را ازمیان برنمی دارند. و سیاست های کلی پاکستان برجای می ماند. برنده ترین کارتی را که در اختیار پاکستان نهاده اند،ابزار طالبان است.سیاست ابزاری طالبان را، امریکا واروپا برای پاکستان باردیگرآماده نموده اند. حذف نام طالبان از فهرست گروه های تروریستی،به رغم ادامۀ عملیات تروریستی تأکید خانم کلینتون وزیرخارجۀ امریکا به  داشتن رابطه وتماس با طالبان، موارد کلیدی،در همیاری های  امریکا و پاکستان خواهد بود.

-         با توجه به برداشت های بالا،لزومی ندارد که اهمیت پیمان استراتیژیک هند وافغانستان را بسیار جدی گرفت. این پیمان و بهره گیری از روح سازنده گی آن را

هنگامی میتوان جدی گرفت که مقدمات ساختمان فضای صلح آمیزدر کشورما فراهم می شد. سوگمندانه نه تنها چنین مامولی تحقق نیافته بلکه رشد تروریسم و مساعد نمودن فضای سیاسی رسیدن آن به قدرت دولتی دورنمای تأثر آوری را به دست میدهد.

حال  اگر رئیس جمهور افغانستان به ابتکار خودش ویا مشاورین او، چنین اندیشده باشند که با بستن پیمان در چنین اوضاعی وسایل فشارعلیه پاکستان را به دست میاوریم مانند، همه موارد دیگر خاک خشک این سیاست هم به دیوار تصورات آنها نمی چسپد.

موافقت نامۀ همکاری ستراتیژیک

 میان

جمهوری اسلامی افغا نستان و جمهوری هند

جمهوری اسلامی افغانستان و جمهوری هند که بعد از این طرفین نامیده میشوند،

-  بادرک روابط دوستانه میان دو کشور که ریشه های تاریخی و فرهنگی داشته و از آزمون زمان موفق بدر آمده است؛

-  با تأکید بر اهمیت اساسی و ماندگار معاهده دوستی منعقده در تاریخ 14 جدی 1328 شمسی (مطابق با 4 جنوری 1950 میلادی) میان حکومت وقت هند و حکومت شاهی افغانستان و توافقات و اعلامیه های مشترک بعدی؛

-  با اعتنا به خواست مشترک جهت تحکیم روابط تاریخی میان دو کشور به هدف حفظ منافع متقابل؛

-  با تکیه بر سابقه ارزشمند و پربار همکاری شان در عرصه های مختلف از بدو تاسیس روابط دیپلوماتیک میان دو کشور ؛

-  با اعتقاد به اینکه توسعۀ جامع این روابط دوجانبه، پیشرفت و موفقیت هر دو کشور و منطقه  را به صورت کامل ارتقا خواهد بخشید؛

-  با درک توسعۀ ملموس روابط دوجانبه میان دو کشور و با ستایش از کمک های صادقانه و سخاوتمندانه یی که جمهوری هند در این زمینه در ده سال گذشته به جمهوری اسلامی افغانستان نموده است؛

-  برای نیل به تعهد درازمدت در روابط دو جانبه و چند وجهی و همچنین برای انکشاف فعالانه در عرصه های سیاسی، انکشافی، اقتصادی، تجاری، علمی، تکنالوجیک، فرهنگی و سایر بخش ها در سال های پیش رو؛

-  با تأکید بر پیروی شان از آرمان های مشترک صلح، دموکراسی، حاکمیت قانون، عدم خشونت، رعایت حقوق بشر و آزادی های اساسی؛

-  با تاکید مجدد بر رعایت تعهدات دو کشور به موازین و قوانین بین المللی به شمول اهداف و اصول مندرج در منشور سازمان ملل متحد؛

به موجب این سند، تأسیس همکاری ستراتیژیک را که جزییات آن به قرار ذیل می باشد، اعلام می نمایند:

اصول عمومی

1.  این موافقت نامه، روابط چند وجهی میان دو کشور را، بر مبنای تفاهم و اعتماد بلند مدت متقابل میان طرفین، هم در حیطۀ دوجانبه و هم در عرصۀ بین المللی، به سطوح عالیتر ارتقاء می دهد.

2.     همکاری ستراتیژیک میان طرفین بر اصول حاکمیت، برابری، تمامیت ارضی دول، عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر، احترام و منافع متقابل  بنیان گذاشته شده است.

3.     همکاری ستراتیژیک میان طرفین، علیه هیچ دولت دیگر و یا گروهی از دولتها نیست.

همکاری های سیاسی و امنیتی

1. طرفین در رابطه به تعامل در همکاریهای نزدیک سیاسی، و در این ارتباط، ایجاد میکانیزم برای مشورت های منظم دو جانبه در عرصه های سیاسی و روابط خارجی موافقت می نمایند.  مشورت های سیاسی  را وزرات های امور خارجه دو کشور رهبری کرده و حداقل سالی یکبار شامل مذاکرات در سطح رهبری می گردد.

2. طرفین موافقت می نمایند تا در سازمان ملل متحد و سایر مجامع بین المللی، منطقه ای و چند جانبه با یکدیگر مشوره و همکاری کنند. این همکاریها به هدف تاثیر گذاری بر اتخاذ تصامیم در این مجامع در راستای منافع دو کشور خواهد بود.  همکاری در سازمان ملل متحد و مجامع چند جانبه موارد ذیل را شامل می گردد:

    ب) ابتکارات مشترک در مورد مسایل کلیدی منطقه یی و بین المللی؛ و

ج) حمایت از اصلاحات و گسترده شدن شورای امنیت ملل متحد، به شمول کسب کرسیدایم برای هند در شورای امنیت.

3- طرفین موافقت می نمایند تا گفتگوهای ستراتیژیک را به منظور ایجاد یک چارچوب برای همکاری در عرصۀ امنیت ملی به راه اندازند. این گفتگوها توسط مشاوران امنیت ملی دو کشور رهبری می گردد و شامل مشورت های منظم و تشریک مساعی به هدف تقویت صلح و امنیت منطقوی می شود.

4. همکاری های امنیتی بین طرفین به هدف تقویت تلاش های مشترک و جداگانه در مبارزه علیه تروریزم بین المللی، جرایم سازمان یافته، قاچاق مواد مخدر، پول شویی و  دیگر جرایم صورت می گیرد.

5. هند بر اساس تفاهم متقابل، موافق به همکاری در زمینه های آموزشی، تجهیزی و برنامه های ارتقای ظرفیت نیروهای ملی امنیت افغانستان می باشد.

همکاری های اقتصادی و تجارتی

1- طرفین به تقویت و توسعه همکاری در بخشهای تجارتی، اقتصادی، علمی و تکنالوجیک متعهد بوده و همچنین با نگاه به تجارت و اقتصاد در حال گسترش، به تقویت همکاری میان سایر ارگان های که از بخش های تجارتی و صنعتی نمایندگی می کنند، متعهد می باشند.

2- طرفین به منظور انکشاف پایدار افغانستان و گسترش وابستگی های متقابل اقتصادی میان دو کشور، تعهد می نمایند تا در تعمیق و تنوع بخشیدن به همکاری های خود در ساحاتی چون زراعت، انکشاف دهات، استخراج معادن، صنعت، انرژی، تکنالوجی معلوماتی، ارتباطات، ترانسپورت، به شمول هوا نوردی ملکی،و سایر عرصه هایی که ممکن است طرفین روی آن توافق داشته باشند،  اقدام نمایند.  

3- طرفین موافقت می نمایند تا گام های مؤثری را برای ایجاد فضای مساعد جهت ارتقای تجارت و سرمایه گذاری ایجاد نمایند.  این گام ها میتواند شامل موارد ذیل باشند:

الف)  افزایش حمایت از سرمایه گذاری؛

ب) ساده سازی امور گمرگات و سایر طرزالعمل های مربوطه، افزایش تلاش در رفع موانع غیر تعرفه ای، و کاهش تدریجی موانع تعرفه ای؛

ج) همکاری در جهت ایجاد خدمات حمل و نقل هوایی به منظور تشویق روابط تجارتی؛

ج)  همکاری در عرصه های بانکداری و مالی و بهبود تسهیلات بیمه و قروض؛ و

د) افزایش همکاری و هماهنگی در نهاد های بین المللی تجارتی، اقتصادی و مالی.

4- طرفین در یک چشم انداز بلند مدت، میکانیزم های مؤثری را برای دستیابی به توسعۀ پایدار تجارت و روابط اقتصادی دوجانبه ایجاد خواهند نمود تا تعامل میان نهادهای افغانی و هندی تأمین شود. اقدامات مشخص شامل موارد ذیل خواهد بود:

 الف) تشویق تماس های منطقوی/ ولایتی در دو کشور به منظور گسترش تجارت، اقتصاد و همکاریهای فرهنگی؛

ب) تفویض صلاحیت به نهادهای ذیربط دو کشور به منظور تلاش مشترک برای یافتن امکانات جهت نظم دهی به تجارت منطقوی در همکاری با دول ثالث؛

ج) ارتقای بیشتر کیفیت امتعه و توان رقابت بین المللی کالاهای دو کشور به وسیلۀ افزایش همکاری میان مؤسسات تضمین کیفیت و استندرد سازی، و استفاده از تکنالوجی های معاصر؛

د) تشویق همکارهای وسیع تر میان اتاقهای تجارت و صنایع دو کشور.

5-  طرفین با درک اینکه همکاری های اقتصادی منطقوی یک امر حیاتی در تامین رفاه اقتصادی آینده هر ملت محسوب می شود، موافقت می نمایند تا هم به صورت دو جانبه و هم از طریق سازمان های منطقوی به منظور ارتقای  همکاری های اقتصادی منطقوی با یکدیگر همیاری نمایند. همکاریهای اقتصادی منطقوی باید:

الف) به ظهور افغانستان به مثابۀ محراق تجارت، ترانسپورت، و انتقال انرژی که وصل کنندۀ آسیای مرکزی و جنوبی است و روابط آزاد و نامحدود ترانسپورتی و ترانزیتی را میسر می سازد، منتج شود؛

ب‌) بر انکشاف پروژه های زیربنایی منطقوی تمرکز نماید؛

ج‌)  تامین پیوند و ادغام اقتصاد افغانستان را با اقتصاد جنوب آسیا و اقتصاد جهانی از طریق گشایش بازار ها برای امتعۀ تولیدی افغانستان و هند، با توجه به منافع متقابل، تسهیل نماید؛

د)  همکاری های منطقوی را در چارچوب سازمان سارک که هردو کشور عضویت آنرا دارند، تقویت ببخشد.

آموزش و ظرفیت سازی

1- کشور هند به منظور تأمین انکشاف دراز مدت و پایدار افغانستان، و بر حسب کمک های سخاوتمندانة موجوده، خود را متعهد می داند تا کمک های خود را در انکشاف و ظرفیت سازی در افغانستان ادامه دهد.

الف) این کمک ها بر علاوه سایر عرصه ها، و با انعکاس اولوویت های افغانستان، در ساحات زراعتی، معادن و صحت متمرکز خواهد بود؛ و

ب) کشور هند همچنین خود را در توسعه بیشتر پروژه های انکشافی کوچک در ساحات دور افتاده و ساحات روستائی متعهد میداند.

 2- طرفین موافقت نمودند تا روابط نهادین میان حکومت های شان را از طریق تشویق همکاری میان وزارت ها/ارگان های طرفین ایجاد نمایند.   جانب هند تجارب سیستم های نهادی، اداری، سیاسی و اقتصادی خویش را به مثابه مرجع که افغانستان میتواند مطالعه کرده و از آن در روشنی نیاز ها و واقعیت های خویش بهره بگیرد، ارائه خواهد کرد.

3-  جانب هند در چارچوب برنامه بورسیه های سالانه برای افغانستان که خیلی موفقانه پیش رفته و برمبنای استراتیژی وسیع حمایت از تحصیلات عالی در افغانستان استوار است، گسترش تعلیمات و فرصت های آموزشی در هند را از طریق بورسهای ICCR و ITEC و برنامه های هزینه شده چند جانبه، تداوم خواهد بخشید.

الف) به منظور رفع نیازمندی های افغانستان، هندوستان راه های ممکن را جهت توسعهبرنامه های تحصیلی در موسسات تحصیلات عالی آن کشور د ربخشهای طبابت، انجنیری و اداره، جستجو خواهد نمود؛ و

ب) طرفین همچنان برنامه های مبادله سالانه محصلین در مکاتب و پوهنتون ها را تشویق و تسهیل خواهند نمود.

4- هند در چارچوب حمایت از ظرفیت سازی در حکومت افغانستان، به فراهم سازی برنامه های آموزشی، تخنیکی و سایر حمایت های ظرفیت سازی در بخش های مختلف حکومت، به شمول قوای اجرائیه، قضائیه و مقننه، ادامه خواهد داد.

5- هند در پاسخ به نیاز افغانستان به تقویت حکومت و اداره در سطوح ملی و فروملی، تجاربخویش را در عرصه حکومتداری در سطح ملی، ایالتی، ولسوالی و ادارات محلی، و همچنین کمک تخنیکی برای ایجاد سیستم دایمی و مسلکی خدمات ملکی که با واقعیت های افغانستان باشد، ارائه می نماید.

عرصه های اجتماعی، فرهنگی، جامعه مدنی و ارتباطات مردم با مردم

1- به ادامۀ تلاش ها را راستای گسترش بیشتر روابط موجود میان مردمان دوکشور، طرفین در نظردارند تا تعامل و تبادله میان پارلمانها، رسانه ها، زنان، جوانان، ساحات ورزشی، علمی، فرهنگی، و شخصیت های فکری و دینی را بیشتر توسعه دهند.

2- طرفین ازطریق بنیاد هند- افغانستان، با تمرکز بیشتر روی هنر، ادبیات، شعر و غیره، رشد روابط اجتماعی و فرهنگی راجستجو نموده و شناسائی دستآوردها و میراث فرهنگی میان جانبین را گسترش میدهند.

3- طرفین مبادلۀ بیشتر میان سازمانهای رسانه ای را در چوکات فعالیت رسانه ای آزاد و مستقل، در کشورهای خویش تشویق و ارتقا می بخشند.

4- طرفین برای اعتلای جایگاه زنان و حقوق و تعلیمات آنها، و همچنین برای بهبود وضعیت اقشار فقیر و ضعیفتر در جوامع شان، فعالیت خواهند کرد.

5- طرفین برای تشویق و گسترش تعامل و آمد و شد قانونی میان مردمان دو کشور، موافقت می نمایند تا قواعد و مقررات سفر برای اتباع دوکشور را آسان نمایند. طرفین قصد دارند تا:

الف) مبادلات توریستی و همکاری میان سازمانهای توریستی در دو کشور را ارتقا دهند؛ و

ب) موافقت نامه های خواهر خواندگی میان شهرها/ولایات/ایالات دو کشور را تشویق نمایند.

6- طرفین برای تسهیل قضایای حقوقی که اتباع یک کشور در کشور دیگر در آن درگیر می باشند، تلاش خواهند کرد تا به توافقاتی مبنی بر همکاری حقوقی متقابل در موضوعات مدنی و جزایی دست یابند.

7-  جهت رشد روابط میان جوامع مدنی بویژه فراهم آوری زمینۀ تبادلات فکری بین دوکشور، طرفین قصد تأسیس "میز مدور افغانستان- هند" که مرکب از شخصیتهای برجسته به نمایندگی از  عرصه های مختلف باشند، را دارند.

8- طرفین موافقت می نمایند تا همکاری و مبادله در ساحۀ ورزش را ارتقا دهند.

9- طرفین موافقت می کنند تا از تجارب یکدیگر در خصوص ارزش ها و نهادهای دموکراسی، که در بردارندۀ مشارکت، توزیع و تفویض قدرت، روابط میان مرکز و ولایات/ایالات، اصلاحات سیستم های انتخاباتی و غیره می باشد،  بیاموزند و این تجارب را میان یکدیگر به اشتراک بگذارند.

10 - طرفین موافقت می نمایند تا مبادلات میان پارلمانی بین دو کشور را از طریق سازماندهی دیدارهای هیأت های پارلمانی و برقراری گروههای دوستی پارلمانی در دو کشور ایجاد نمایند.

چگونگی اجرای موافقت نامه

1-    اين همکاری ستراتيژيک در چارچوب یک شورای همکاری که توسط وزرای خارجۀ دو کشور رهبری می شود، تطبیق و اجرا خواهد شد. این شورا سالانه تشکیل جلسه خواهد داد.

2-    اين شورا مرکب از گروههای کاری مشترک جداگانه در خصوص مشورت های سیاسی و امنيتی، همکاریهای تجاری و اقتصادی، آموزش و ارتقای ظرفیت، و مسایل اجتماعی، فرهنگی و جامعه مدنی است که شامل نمایندگان عالیرتبۀ مقامات/وزارتهای مربوط می شود.

3-    به محض ایجاد، میکانیزم های موجود گفتگو ميان طرفین در شورای مذکور مدغم خواهند شد.

نتيجه

جمهوری اسلامی افغانستان و جمهوری هند، با تأکید مجدد بر يکی از مواد اساسی و ماندگار معاهدۀ دوستی ميان حکومت هند و حکومت شاهی وقت افغانستان مؤرخ 14 جدی 1328 (4 جنوری سال 1950) که چنين مشعر است: " صلح و دوستی جاوید ميان دو حکومت که برای حفظ و بسط روابط قلبی موجود میان مردمان کشورشان خواهند کوشید، می بایست تحقق یابد. " ، در راستای این مشارکت به پیش می روند.

اين تفاهم نامه به تاريخ  12 میزان 1390 (برابر با 4 اکتوبر سال 2011 ) در دو نسخه اصلی که هر یک به زبان های هندی ، پشتو دری و انگليسی می باشد در دهلی جديد به امضا رسید.

حامد کرزی                                                           

رئیس جمهوری اسلامی  افغانستان

 منموهن سنگ

صدراعظم جمهوری هند