سایر مطالب سیمینار
پوهاند جاوید

جناب ایشور داس گرداننده ی ارجمند سایت کابل ناتهـ، السلام علیکم

به گونه یی که می دانید ماه گذشته سمینار شکوهمند بزرگداشت استاد جاوید در شهر فرانکفورت آلمان دایر گردیده بود که خبر آن در سایت های مختلف انترنتی بازتاب وسیعی داشت. ولی بدبختانه بسیاری از عزیزان با بزرگ نشان دادن نقش خود و یا صرف با یاد آوری اشتراک خود این خبر را نشر نموده اند. خصوصیت دیگر این خبر ها چنین است که از روی آنها نمیتوان فهمید سخنرانان اشتراک کننده درین محفل چی گفته و در باره ی چی صحبت کرده اند.

نگارنده یگانه خبر ژورنالیتسک و اصولی این همایش را در گزارش محترم سرور شکیب یافت و حیفم آمد آن را به سایر دوستداران فرهنگ تقدیم نکنم. ازینرو آرزومند این خبر را برای بار دوم ولی به صورت اصولی آن از سایت کابل ناتهـ به نشر برسانید تا در پهلوی آکاهی علاقمندان ازآن محفل شکوهمند یک گزارش مسلکی ژورنالیستیک باعث رهنمایی نوجوانان ما در نوشتن چنین گزارش هایی باشد.

از همکاری تان قبلاً سپاسگزارم.

همایون باختریانی

* * *

گزارشگر:  سرور شکیب

همآیش جهانی بزرگداشت استاد جاوید در آلمان

به روز یکشنبه چهاردهم جوزا مطابق به چهارم جون سال جاری، دانشمندان کشورما از سرتاسر جهان در شهر فرانکفورت آلمان گردهم آمدند تا از کارکردهای علمی و پژوهشی یکی از بزرگترین استادان زبان و ادبیات افغانستان زنده یاد اکادمسین داکتر احمد جاوید تجلیل نمایند.
 

این همآیش که به ابتکار بنیاد آیینه ی فرهنگ افغانستان و همیاری سفارت های افغانستان در برلین و لندن در سالون هاشمی پالاس وافع در شهر فرانکفورت آلمان دایر گردیده بود، دانشمندان افغانی و خارجی از قاره های آسیا، اروپا و امریکا  با اشتراک حضوری و غیابی خویش بر شکوه آن افزوده بودند.
 

سمینار با تلاوت آیات متبرکه ی قرآن مجید توسط هرمز شعله و اجرای سرود میهنی توسط هنرمند معروف وهاب مددی و عده یی از نوجوانان آغاز گردیده، پس از آنکه هیأت رئیسه ی مجلس - که مرکب بودند از زهره یوسفی، رحمت الله بیژنپور، سلطان سالار عزیزپور، لطیف راهی و خاطره یوسفی- اداره ی جلسه را به عهده گرفت، نوار ویدیویی زندگینامه استاد جاوید به نمایش گذاشته شد و متعاقباً جلسات سمینار با قرائت پیام حامد کرزی رییس جمهور افغانستان توسط حمیدالله ناصر ضیأ سفیر افغانستان در آلمان و پرده برداری از روی تندیس و تصویر داکتر جاوید رسماً گشایش یافت.

در قسمتی ازین [پیام] حامد کرزی گفته شده بود که روانشاد اکادمسین پوهاند داکتر جاوید که از شخصیت های برازنده ی فرهنگی کشور ما بود. عمرش را صرف تدریس و تحقیق در بخشهای فرهنگ نمود و تا واپسین لحظات زنده گی از مطالعه و نبشتن نبرید. آثار مستقل و همچنان مقاله های فراوان پژوهشی و تحلیلی استاد از سوی مؤسسات و نشرات موقوت داخلی و خارجی و نشریه های برونمرزی افغانی چاپ و نشر شده است. آنچه از استاد جاوید به ما مانده، از داشته های ازرشمند فرهنگی مان شمرده شده، به آن می بالیم. ارجگزاری به مقام علمی و فرهنگی استاد جاوید در حقیقت احترام و ارج نهادن به مقام شامخ علم و دانش است.
 

بخش نخست برنامه به قرائت پیام ها اختصاص یافته بود که به سبب کثرت، همه ی آنها نتوانستند به خوانش آیند، ولی پیام احمد ولی مسعود سفیر افغانستان درلندن را داکتر سید اکبر زیوری سکرتر اول آن سفارت، پیام داکتر رنگین سپنتا وزیر امورخارجه را فضل الرحمن فاضل جنرال قونسل افغانستان در بن، پیام سرپرست وزارت فرهنگ را  استاد کریم روهینا، پیام داکتر امیرشاه حسن یار وزیرسابق تحصيلات عالی و مسلکی  را احمد ضیاء رهین، پیام استاد تاجیک پروفیسور رحمان خواجه یف استاد دانشگاه اندیانای ایالات متحده ی را سالارعزیزپور به خوانش گرفته، پیام استاد واصف باختری به آواز ثبت شده ی خود شان به نشر رسید. به همین ترتیب پیام داکتراکرم عثمان توسط  کافیه عمر، پیام داکتر عنايت الله شهرانی توسط منیزه نادری و پیام داکتر مجاوراحمد زیار توسط لطیف راهی قرائت گردیدند.
 

 پیام مجله ی آشیان منشره ی کانادا که قرار بود توسط داکتر عبدالقیوم بلال تقدیم مجلس گردد، با پیام های پروفیسور سید سعدالدین هاشمی، پروفیسور شاه علی اکبر شهرستانی، پروفیسور قیام الدین راعی برلاس، داکتر صبورالله سیاهسنگ، محمد اعظم  سیستانی، شایگان شهر یاری، کبیر احمد آهنگ هروی، سراج الدین ادیب، فرشته حضرتی، خانم فوزیه کوفی معاون پارلمان افغانستان که به علت  ازدياد وظايف نتوانسته بودند مستقیماً در سیمينار شرکت کنند،  ببرک وسا و زینب وسا، میرغوث رییس اتحادیه ی افغان های اطریش، مصطفی روزبه مدير سايت مشعل، امین مفکر، خانم منیژه نادری رییس بنیاد شاهمامه، محمد زرگرپور مسؤول انجمن دوستداران سخن، محمد حسین مهدوی مدير سايت آفتاب، بيرنگ کوهدامنی، قوی کوشان گرداننده ی هفته نامه ی اميد، رحيم وحدت مدير مسئول نشريه مردم افغانستان، رحيم غفوری مسؤول انجمن قلم، خالده نيازی، انجنير محمد عمر حسن زاده رییس کانون فرهنگ افغانستان در  اطريش، دکتورغلام جیلانی داوری  باستان شناس شناخته شده ی افغانستان و نصرالله نوری سکرتر اول جنرال قونسلی افغانستان در بُن قرائت شده نتواستند و قرار برین شد که همه پیامها در مجله ی آريانا برون مرزی به چاپ برسد.

      بخش  دوم سیمنار به ریاست سه تن از خانم های فرهیخته زهره یوسفی مسؤول تلویزیون آیینه ی فرهنگ، منیژه  نادری  مسؤول مرکز فرهنگی شاهمامه و مدیر مجله ی نهال و خاطره یوسفی گوینده وگرداننده تلویزیون آیینه فرهنگ در آلمان ادامه  یافت.
 

نخستین سخنران اصلی این بخش سمینار پوهاند عبدالرسول رهین رییس سابق دانشگاه البیرونی و ناشر و سردبیر مجله وزین آریانای  برون مرزی بود که مقاله اش را زیر عنوان "سرنوشت درد انگیز کتاب خانه شخصی داکتر جاوید فقید" قرائت نموده، طی آن کلکسیون های منحصر به فرد کتابخانه ی استاد جاوید را معرفی کرد و از تاراج آنها در جریان جنگ های تنظیمی شهر کابل حکایاتی بیان نمود که باعث تأثر بیش ازحد حاضران گردید.
استاد جاوید مجموعه های خطی و کتاب های چاپ افغانستان خود را به کتابخانه ی مرکزی دانشگاه کابل اهدأ نموده بودند که گنجینه ی بی بدیل و منحصر به فرد فرهنگ و تاریخ ما شمرده می شدند، اما این آثار پر بها را فاتحین دانشگاه کابل به عنوان مواد سوخت بلکه ی زمستانی شان و کاغذ باطله به یغما بردند. صحنه های این تاراج که پوهاند رهین از قول شاهدان عینی به نوشته گرفته بود سخت رقت انگیز و تأسف آور بود.
 

دومین  سخنران اساسی سیمنار داکتر اسدالله شعور از کانادا بود که در مورد سه بعد مطرح ناشده ی کار های استاد جاوید بیانیه ی شفاهی یی ایراد نموده به این ایراد برخی از منتقدین جواب گفت که می گویند پوهاند عبدالاحمد جاوید به مقایسه ی دانش و معلومات خویش آثار بسیار اندکی به چاپ رسانیده است. داکتر شعور با تأکید بر این نکته که پوهاند جاوید در فاصله بین دو بحران بزرگ فرهنگی کشور زنده گی کرده است از عهد استبداد کبیر هاشم خانی تا دوره ی سیاه طالبان، که در دوران هردوی آن زبان و فرهنگ به شدت مغضوب و تحت فشار بود، او اضافه کرد که استاد جاوید نخستین کسی است که آثار ویلیام شکسپیر را در عنفوان جوانی از زبان انگلیسی به پشتو ترجمه کرده و رساله دوره داکتری خود را نیز وقف سروده های دری شاعر معروف پشتو خوشحال ختک کرده است تا وسیله ی تفاهمی باشد بین پشتو زبانان و دری زبانان؛ اما از بدشانسی استاد و بد نیتی حاکم در فضای مطبوعاتی کشور حتی همین آثار او نیز با گذشت شصت سال زیر چاپ نرفت. داکتر شعور با ارائه ی اسناد مؤثقی درین زمینه به ایراد خرده گیران پاسخ گفت. دومین جنبه ی کارهای داکتر جاوید فعالیت ایام هجرت او بود که توسط سخنگوی یاد شده برشمرده شد، هشتاد و چهار سخنرانی و سهم مستقیم در گشایش بیش از بیست انجمن و کانون فرهنگی در انگلستان، فرانسه، آلمان، اطریش، هند، کانادا و امریکا و ایجاد چندین نشریه ی معتبر فرهنگی میراث گرانبهایی است که طی چهارده سال زنده گی استاد در مهاجرت به تشویق و همکاری مستقیم او بنیاد نهاده شده است.

داکتر شعور با برجسته ساختن این نکته که اکادمسین جاوید نخستین دانشمند کشور ماست که درجه ی دکترای زبان و ادبیات را به دست آورده و از نخستین سالیان گشایش فاکولته ی زبانها و ادبیات به عنوان استاد آن به کار پرداخته است و در نتیجه تقریباً همه استادان کنونی آن فاکولته و اکثریت فرهیخته گان و شخصیت های سربرآورده ی ادبیات امروزی ما شاگردان مستقیم استاد جاوید بوده اند، بر نقش آن استاد بزرگوار در تحولات علمی و ادبی ساحات ادبیات و زبانشناسی در کشور تأکید نموده، اضافه کرد  که ارزش هریک ازین شاگردان استاد جاوید بیش از صد ها کتاب بوده، اگر برای او موقع چاپ آثارش داده نشد؛ اما وی با تربیه ی عده ی کثیری استاد و دانشمند برای آینده ی کشور نقش تاریخی خود به نکوترین وجهی بسر رسانیده است که محلی برای ایراد باقی نمی گذارد. 
 

پس ازآنکه شاعر توانای کشور نسیم اسیر قطعه شعری زیبایی در مورد استاد جاوید قرائت نمود؛ داکتر عبدالاحمد وفا معصومی سخنرانی نسبتاً کوتاهی در مورد اندیشه  وافکار استاد جاوید داشته و شعر پر محتوایی را که اندرین باب سروده بود نیز قرائت نمود.  

جلیل شبگیر پولادیان سخنران دیگری بود که بعد از خوانش پیام نصیرمهرین، در مورد عشق و علاقه استاد جاوید به چاپ متون کلاسیک و دردسرهایی که در چاپ کلیات ناصر خسرو در کابل برای استاد جاوید آفریدند؛ به گزارش چشم دیدهای خود پرداخته، مداومت و مقاومت آن استاد را در برابر تنگ نظران و تنک مایگان ستود و در اخیر قصیده ی بلند بالایی را که به داکتر جاوید اهدا کرده بود به خوانش گرفت. 
 

داکتر جمراد جمشید شعله مقاله اش را زیر عنوان "ادیب والاگهر استاد عبدالاحمد جاوید" به خوانش گرفته در قسمتی از آن گفت :  شخصیت این مبارز نستوه و با جرأت در پیوند با فرهنگ قدیم و قویم پارسی چنان صادقانه گره خورده بود که فقر و جهل و کم بینی ها، عصاره ی اصالت و هویت و روح بزرگ ستیزنده ی او را مجروح نتوانست و لمحه یی هم از مبارزه ی قلمی دستش را دور نداشت.
استاد جاوید آموزگار بزرگ و مربی و مرشدی توانمندی بود که مجلس آرایی و شیرین سخنی و طبع رفیقانه و پر از محبتش جاذب دوستان جدید او بود. او یک رزمنده ی صاحب شجاعت، مناعت، و جوانمردی بود و در حالیکه تبعیض ، فقر، جهل و اختناق حاکم بر جو سیاسی و اجتماعی وطن، نهال های بیشمار باغ اجتماع مارا خشکانده  و موانع بزرگی در راه رشدعلمی شخصیت ها و فرزندان وطن ایجاد کرده بود.

داکتر شعله افزود: باید استاد جاوید را در شمار تنی چند از استثنأآت قلمرو ادبیات پارسی کشور دانست که در سر خط مبارزه و قطار اول مجادله به عنوان یک پیشآهنگ لحظه یی نیز درنگ نکرد. خواند،  آموخت، نگاشت و آموزاند و درین راه  با عشق و پیوند عمیقی که بستگی بشهامت و مبارزه ی او داشت جهان فانی را وداع گفت.  استاد جاوید پیماندار و امانتکار شریفی بود که در تحقیقات علمی وژرفنگری های ماهرانه و عیارانه ی خود اصل صداقت را رحجان میداد و برای اظهارحق در تحقیق و پژوهش به زوایای تاریک و کم نور فرهنگ و ادب و هویت اصیل ملی و اجتماعی مردم ما روشنگری مینمود.

متعاقباً  دیکلماتور موفق کشور خانم ثریا صدیق چکامه یی را که در وصف  استاد جاوید سروده شده بود به خوانش گرفت و به دنبال او مسعود فارانی آخرین سخنرانی بود که بنابر ضیقی وقت فشرده ی مقاله خود را تقدیم حاضران نمود. سخنرانی فارانی که از موضع چپ عنعنوی نوشته شده بود حاوی نکاتی بود که قضاوت عجولانه ی نگارنده را نسبت به چند تن از بزرگان فرهنگ ما منعکس می نمود، مانند اینکه صدیق فرهنگ برای تبرئه ی خود (معلوم نبود که از کدام جرم و جنایت؟) کتاب افغانستان در پنج قرن اخیر را نوشته است که این مطلب یاد آور اصطلاحی بود که می گویند ده در کجا و درختان در کجا!

سخنرانی های این همایش که ساعت پنج بعد از ظهر آغاز گردیده بود در حوالی ساعت یک شب با جمعبندی مطالب خوانده شده توسط لطیف ناظمی پایان یافت. بنابر کمی وقت داکترغلام جیلانی داوری ، بیرنگ کوهدامنی، مختارزاده، نصرالله نوری، خالده نیازی وعده دیگری از دانشمندان از قرائت مقالات شان صرف نظر نمودند. مجموعه ی این سخنرانی ها و پیام ها نیز در شماره ی فوق العاده ی مجله ی آریانای برون مرزی بچاپ خواهد  رسید.
 

در اخیر قسمت دوم برنامه اخشید جاوید به نماینده گی از خانواده ی استاد جاوید از سهمگیری دانشمندان درین محفل و همچنان از دست اندرکاران برگزاری این همایش ابراز سپاسگزاری نمود و به دنبال آن تندیس استاد جاوید و لوح همایش برای فرستادن به کتابخانه ی مرکزی دانشگاه کابل و پورتریت استاد برای فرستادن به لیسه ی عبدالاحمد جاوید در کابل، به سفیر کبیر افغانستان در برلین سپرده شده و قطعنامه ١٣ ماده یی سمینار توسط  رحمت الله بیژنپور قرائت  گردید.

بخش اخیر همایش کنسرتی بود از استاد شريف غزل هنرمند بينظير کلاسيک و غزل که در طبله توسط استاد آصف محمود و امید نوری و در ویلون توسط  فواد طاهری همراهی می گردید.

کنسرت به ساعت دوی بعد از نصف شب پایان یافته، تحایفی برای هنرمندان و دست اندرکاران تدویر همایش توسط حمیدالله ناصر ضیأ سفیر افغتنستان در آلمان سپرده شد.
 

تندیس استاد جاوید و برخی از لوح های همایش توسط وکیل احمد نشأت، پورتریت استاد جاوید توسط پاکیزه یوسفی و برخی از آثار هنری دیگر توسط  سید هاشم هاشمی آفریده شده بودند.

***********