|
د کابل ښار د وګړو دشمیر
د زیاتوالې له مخې د 2001نه تر 2008کلونو کې د نړې په کچه لمړۍ ځاۍ لرې
.
د1776کلونو په وروستیو کې
د د ی ښار د وګړو شمیره دلسو زرو 10.000 تنو په
شاوخواکې وه .
په 1880 کې داشمیره
سلو زرو 100.000تنوته جګه شوه
.
دکورنیو جګړو په پیل (1978) کې دښار وګړې ا وسوه
اوپنځوس زره 750.000 تنه
وه په داسې حال کی چې دا شمیره په 2001کی دومیلونه او
اته سوه زرو او په
2008کال کې څلورنیم میلونو ته
ورسیده .
دټول هیواد په کچه دښارونود
وګړو زیاتوالۍ تر جنګ وړاندی په سلوکې دونیم
2.5وه ولی دا رقم د2001 راپدی
خوا په سلو کې اولس 17ته ورسیدۍ .که د کابل دښاردوګړود
شمیرزیاتوالۍ په دې
کچه وې نو د کار پوهانو په نظر به ددې ښار د وګړو شمیره
په کال 2020کې دو
چنده یعنې نه میلونوته پورته شې.
پدی ډول به ډښارونو دوګړو شمیره د کلیو تر وګړو
چی نن په سلو کی اتیا یمه برخه جوړوې تر 2045کال پورې زیاته شې
.
کابل
په کال 1776 کی دکابل د رود او شیردروازې تر منځ
په پنډو دیوالونوکی دیو
او یا یو نیم کیلو متر په اندازه خاوره کی پروت د هیواد
پلازمینه وه .
کابل
د یوه قوی مرکزې حکومت د پلازمینه هغه وخت و
ځلیدۍ چې د هیواد یو غښتلې او
د قوې ارادې څښتن ملې مشر (امیرعبدالرحمن خان) چی
اروپاﺉ تاریخ لیکونکی ﺉ
د نوی او یو موټی افغانستان بنسټ ایښوونکۍ ګڼې لخوا په
1880 لسیزه کې نور
یاغې او خپل سرې اداری مرکزونه په ولایاتو کی وتړل شول
.
د فولادی امیر په وخت کی کابل د نظامی ، ادارې ،
تجارتې ،مخابراتې ، سیاسې او اقتصادې چارو په یو قوی مرکز تبدیل شو
.
د
فولادی امیر نه بیاپه سلو ورستیو کلونو کې کابل د یوه
پراخیدونکی ښار بڼه
غوره کړه چی د کلیونه به خلک ورته را کډه کیدل او ښار
به هر کال نور هم
پراخیدۍ .
زموږد هیواد پلازمینې
کابل ته د هیوادوالو ډله ایز راتګونه او لاملونه
دادې :
لمړۍ ـ د 1978نه تر 1992 کال پوری پدې کلونو کې
کابل ته د راتګ علتونه به ډیر وی خو اساسی ﺉدادی:
ـ په ولسوالیو او علاقداریو کی د مرکزی حکومت
کمزورتیا او یا نه موجودیت
،په همدی سیمو کی د ښونې او روزنی د مرکزونو او د اداری
او ا قتصادی
موسیساتو د منڅه وړل د دوخت ددولت د کورنیو مخالیفینو
او د ګاونډیو
هیوادونو (ایران او پاکستان) لخوا
.
- په هیواد کی دسیاسی
دښمنیو او زور زیاتیو شد ت چی د کلی او ښارد
وګړو تر منځ ﺉواټن زیات کړ ،
- د شوروې اتحاد لیونۍ یرغل چې د ټولو نړیوالو
قوانینو خلاف ﺉ زموږ هیواد
اشغال چی په پایله کی ﺉ میلونونه هیوادوال دننه او بهر
ته کډوال شول ... او نور
،
دوهم - 1992نه تر 2001 کال پوری . دادوره چی د
ښارې وګړو
لپاره ډیره دردونکې وه په دوه برخ ویشلی ده او د نورو دورو خلاف په دی
دوره کی وګړی د ښارونونه کلیو اويا د هیواد نه
بهر کډوال شول : د تنظیم
سالارۍ دوره اود طالبانو د تحریک دوره چی دواړې دورې د
کډوالو د خوځښت سره
تړلی وې .
دریم – 2001 نه تر 2008 کال پورې . د ناتو او د
غربی نورو
هیوادونو یرغل په پایله کی ډیر افغان کډوال د بهر نه د ښارونو خواته را
کډه شول . ددی ګډوالو ډیرۍ د کابل ښار ته راغلل.
دپاکستان او ایران نه دمیلیونونو کډوالو بر سیره
پنځه څلویښت زره کورنی کډوال په دی ښار کی میشته دې
.
دا
ښار د ښاری لمړنیو اسانتیاونه لکه د چښاک اوبه ، بریښنا
، داوسیدو ځاۍ
،کانالیزاسیون ، څړکونه ،روغتونونه او نورو ښاری خدماتو
نه بی برخې دۍ .
دښار
یواځی په سلو کی دیرشمه برخه وګړی په هغه کورونو
کی اوسیږې چی د ښار په
ماستر پلان کې شامل دې . د کابلیانو یواځی شل په سلو کې
د څښاک پاکی اوبه
لرې ، ّهر پنځم کور د بد رفت سیستم لری او
...
دکابل ښاروالۍ دښار لپاره نوۍ پلان لری خو د دی
پلان د عملې کولو لپاره میلیونونو ډالرو ته اړتیا ده کومې چې درک نه لرې
.
اوسنۍ
دولت په پام کی لری چی دکابل په شمال شرق کی نوۍ
ښار د دهسبز دښار په نامه
جوړ کړې چی ټول لګښت به ﺉ د پنځوس میلیاردو امریکاﺉ
ډالرو په شاوخوا کی وې
بیا هم یکۍ نه سته خو پلان سته ...؟
دکابل ښاروالۍ د 2008- 2013
کلونو د بودجې وړاندیز څه کم دوه میلیارده ډاره
وه خو د مالیی وزارت یواځې
760میلیونه دالره منلی دی او بس
.
د ښار د پراختیا لپاره یوه ګټوره
خبره د دولتی څمکو خرڅول دی خو د جهادی
تنظیمونواو توپک سالارانو یو شمیر
مشرانو ددولت دا اګټوره مرجع مخکې له مخکې نه د
ځان او د جهاد د سنګر د
نورو ملګرو په ګټه په کار اچولی ده او دا پروسه لاهم
جریان لرې بیا هم د
حکومت سره د ځمکو د خرڅلاو پلان سته ولې ځمکې نه سته
... ؟
ددی ټولو
نا خوالو سره سره به دا امید پیدا شوۍ واۍ چې د
کابل ښار به د اوسنې ناوړی
حالت نه ښه شې که په دولت کی بډې اخیستل او ادارې فساد
د ننۍ ادارۍ ټول
وجود نه واۍ مسموم کړۍ . دا زما خپله خبره نده . داد
یوې نړیوالې
مرستندویه ټولنې د یو لوړ پوړې چارواکی خبره ده چی په
دی ورستیو کی د
افغانستان نه را ستون شوۍ وه او د تلفونی خبرو په ترځ
کی ﺉ راته وویل :
دکابل
د ښا د بیا رغونی لپاره می د یوې پروژې منظورې
تر لاسه کړه او په ډیری
خوښۍ مې د پروژی د عملې کولو لپاره د اړونده چارواکو
سره خبری پیل کړې خو
دکار پر مخ تګ نه لیدل کیدۍ ددې خبری علت چی می و
پوښتۍنو پوه شوم جی بیله
بډویا ریشوت نه هیڅ نه کیږې نومی دیوه بل مرستندوۍ نه
مرسته و غوښته چی دا
کار په یوډول ... حل کړې . کوم وخت چی می د کار د شروع
لپاره د افغانې
کارکونکو دکا ر شرایط وپوښتل نو وامې وریدل چې دوې د
معاش نه پرته د ورځې
70 ډالره دورځینۍ مصرف لپاره هم
غواړې . ډیر خوابدۍ شوم نو می د افغانی
لورې یوه چارواکی ته وویل چی تاسو اخیر ولې داسی
کوۍ ، موږ دخپلو
هیوادوالو د مالی نه ټولی شوې پیسې راوړو او ستاسو د
هیواد د بیا رغونې
لپاره ﺉ لګوه خو تاسو ددی کارد عملی کیدو مخ نیوۍ کوۍ .
افغانی چارواکې په
خندا ولی جدې ژبه راته وویل ٬٬تاسو زموږ د هیواد ابا دی
غواړۍ ولی زه د
ځان ابادی غواړم او بس ٬٬
دده
دی خبری ماته د عبرت درس راکړ
....
یادونه :
ددی لیکنی لپاره د کابل ښاروالۍ
او ځینو نورو دولتی ادارو د موادو
څخه
استفاده شویده . ,www.SAK.se
، Acted
منبع:
هیـــــــــــــــــــواد افغانستان
|
