حامد نوید

دوستی و آشنایی من با خانم فریده انوری، نطاق، نمایشنامه نویس و دکلماتور پر آوازهٔ افغانستان به سالهای بسیار دور باز می گردد. یعنی به دورانی که همهٔ ما در محیط مملو از صفا و صمیمیت پوهتون کابل مصروف تحصیل در رشته های مختلف بودیم. من در آنوقت محصل پوهنزی حقوق و علوم سیاسی بودم و خانم فریده انوری مشغول تحصیل در رشتهٔ ادبیات و ژورنالیزم بود و به شعر و ادبیات علاقهٔ خاصی داشت. آواز گرم و طرز ادای فصیح و تأثیر انگیزش در دیکلمهٔ اشعار و اجرای پارچه های ادبی همه را مجذوب او ساخته بود. خانم فریده انوری در برنامه های ادبی پوهنتون کابل و رادیو افغانستان عاشقانه اشتراک میکرد و الحق که با صلابت می درخشید؛ و ازین رو با وصف آنکه هنوز بسیار جوان بود همواره مورد توجه خاص حلقه های فرهنگی ، ادبی و هنرمندان کشور قرار میگرفت.

اصلاً اواخر دههٔ شصت و آغاز دههٔ هفتاد دورهٔ شکوفایی ، شعر ، ادب ، موسیقی، هنر های زیبا و درامه نویسی در افغانستان بود. من در آنوقت بیشتر به هنر نقاشی ، پیکره سازی و نمایشنامه نویسی علاقه داشتم. گهگاهی شعر هم می نوشتم ولی آنرا به دست نشر نمی سپردم. چون پدرم مرحوم غلام احمد نوید یکی شعرای مطرح وقت خود بود و من نمیخواستم منحیث یک شاعر نوپرداز از مقام ادبی اش بکاهم. اما با زیبایی های شعر و طرز ارائهٔ پارچه های ادبی آشنا بودم و یک اجرای نیک را از بد تمیز کرده میتوانستم . درین وقت شهرت خانم فریده انوری به حیث گویندهٔ موفق برنامه های پرطرفدار "زمزمه های شب هنگام" و "ترازوی طلایی" گل کرده بود.

خانم فریده انوری پس از تکمیل تحصیلات عالی در ایالات متحده امریکا به حیث آمر شعبهٔ هنر و ادبیات رادیو افغانستان به کار آغاز کرد و دلچسپ ترین برنامهٔ فرهنگی و هنری را مدیریت و تولید نمود. در آنوقت من منحیث استاد تاریخ هنر و زیبایی شناسی در پوهنحی هنرهای زیبای پوهنتون کابل مشغول تدریس بودم. هر چند تشویش های در مورد اوضاع سیاسی وطن موجود بود ، اما در مخیلهٔ ما هم نمی آمد که روزی افغانستان مورد حملهٔ نظامی قشون سرخ قرار گیرد و و در نتیجه ناگزیر به ترک دیار و هجرت به کشور های دیگر شویم.

در دو دههٔ هشتاد و نود هنگامیکه عدهٔ زیادی از افغانهای مقیم امریکا در ویرجینیا، نیویارک و ایالت کلیفورنیای شمالی و جنوبی مسکن گزین بودند ، از بخت خوش زمینهٔ تماس با خانم فریده انوری دوباره حاصل شد؛ و باعث آن گردید تا یک سلسله فعالیت های مثمر فرهنگی را با همکاری هم به راه بیاندازیم. با آنکه خانم فریده انوری در کالیفرنیای شمالی زندگی می کرد و من مقیم ایالت ویرجینیا بودم ، اما با وصف بُعد فاصله سعادت آن حاصل شد تا فعالیت های مثمر و ماندگاری را برای زنده نگهداشتن فرهنگ غنامند افغانستان در خارج از کشور آغاز کنیم.

درین برههٔ زمانی خانم فریده انوری با تعداد زیادی از اهل هنر و ادب، نویسندگان ، فرهنگیان و شعرای افغانستان در تماس بود و با شناختی که همه از وی داشت مشتاقانه با او همکاری میکردند. من درینوقت شعر می سرودم و اشعارم جسته و گریخته در نشرات و جراید برون مرزی بچاپ میرسید. فکر میکنم خانم انوری سروده هایم را به خاطر محتوا و احساسی که دران نهفته بود و داستان سرنوشت ملتی را که دستخوش بازی های آزمندانهٔ قدرت های اجنبی گردیده بود، شرح میداد می پسندید. همان بود که تصمیم گرفت که برخی از سروده هایم را با صدای گرم و پر تاثیرش دکلمه کند، و در نتیجهٔ این همکاری ادبی مجموعه آبشار خورشید در دسترس علاقه مندان شعر و ادب قرار گرفت.

درین مجموعه منهم برخی از سروده هایم را دکلمه همراه با خانم فریده انوری دکلمه کردم. آقای ولی اشپاری پرودیوسر و مالک افغان موزیک و دوست هنرمند و موسیقیدان توانای افغان آقای جمال معصومی در تهیه و اجرای موسیقی متن این مجموعه با ما همکاری نمودند. دوست گرانمایه جمال معصومی همچنان آهنگ ماندگاری را بالای یکی از اشعارم ساخت که مطلع چنین است:

آتش از سوز دلم در سوختن آید هنوز

 و ز گداز سینه ام بوی وطن آید هنوز

این آهنگ به آواز رسای نصرت شرقی و همرانش با ویدیو گرافی محترم عبید ملکیار در ستدیوی افغان موزیک ثبت شد و از طریق تلویزیون سیمای افغانستان از ایالت ویرجینیا پخش گردید که منحیث یک ترانهٔ میهنی طرفداران زیادی در جامعه برون مرزی افغانها پیدا نمود. در همین اوان رادیو نقش های جاودان به گردانندگی خانم انوری در کلیفورنیای شمالی تأسیس شد که من هم افتخار همکاری با این رادیوی آزاد و ملی را داشتم.

یکی از برنامه های که خانم انوری به آن علاقهٔ زیاد داشت در ثبت و نشر آن کوشش فراوان می نمود بر نامهٔ تاریخ هنر افغانستان بود که توسط اینجانب تهیه میشد و به دسترس علاقه مندان تاریخ تمدن و فرهنگ افغانستان میرسید. من از این جهت از خانم فریده انوری بسیار ممنون هستم که در طی چند سال درنتیجهٔ تلاش های خستگی ناپذیر او تاریخ هنر و تمدن افغانستان ازدورهٔ سنگ تا عصر حاضر پوشش یافت.

من و خانم انوری در طی سالهای پر ثمر همکاری فرهنگی ما فعالیت های مشترک زیادی داشته ایم. مجموعه تحقیقات و نوشته های من اکنون به نام «هنر افغانستان درعرصهٔ تاریخ» به زبان دری و Art Through the Ages in Afghanistan به زبان انگلیسی چاپ گردیده که که نسخهٔ انگلیسی آن درکتابخانهٔ کانگرس امریکا رو نمایی گردید. این کتاب به هر دو زبان از طریق آنلاین بدست آمده میتواند.

خداوند این دوست عزیز و مهربان را حفظ کند که خاطره های فراوان و ارزشمندی از او دارم.

با عرض حرمت ،

حامد نوید