کابل ناتهـ، Kabulnath



 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Deutsch
هـــنـــدو  گذر
آرشيف صفحات اول
همدلان کابل ناتهـ

دريچهء تماس
دروازهء کابل

 

 

 

 

 

 
 

              نوشته ی : اسماعیل فروغی

    

 
سیبی از بهشت - پرخاشی دربرابر تعصب و دین زده گی مزمن

 


دکتر همایون مروت کارگردان فلم



با همایون مروت ‌کارگردان فلم "سیبی از بهشت " سال 1990میلادی، درتلویزیون ملی آشنا شدم. اوهنوزمحصل انستیتوت سینمایی مسکو بود. ما باید جوان مستعدی را در برنامه ی خود ( برنامه ی تلویزیونی ساعتی باشما ) معرفی کرده ، فلم کوتاه مستنداش راکه درمورد سرویس های برقی تهیه کرده و توجه اتاق فکربرنامه را بخود جلب کرده بود ، نشرمی نمودیم .
اولین کارهنری او پرازنوآوری وابتکاردرمستندسازی وحاوی القای چندین اندیشه ی بکردر یک فیلم مستندکوتاه بود.
اولین فیلم داستانی که من ازمروت دیده ام " ذغال سبز " است که آن هم به حدود سه دهه پیش برمی گردد. ذغال سبزاولین تجربه ی مروت درساختن فیلم کوتاه داستانیست . کارهمایون مروت ازهمان آغازکاری متفاوت ازهمقطاران افغانستانی اش وخاص خوداش بود.هم درمستندسازی وهم فلم داستانی .
این کارگردان موفق، دانش آموخته ی رشته ی سینما وکارگردانی فلم درمشهورترین انستیتوت سینمایی جهان ( انستیتوت سینمایی مسکو ) است . او دوره ی فوق لیسانس و دوکتورا را درین انستیتوت به پایان رسانده است.
واما درمورد فیلم سیبی ازبهشت و نقد محتوایی فلم که به کارگردانی همایون مروت و با کوشش داوودوهاب وموسسه ی برمک فلم تهیه شده و فلمبرداری آن را ذین العابدین واسع اوف به عهده داشته است :
فلم بلند داستانی سیبی ازبهشت که برنده ی 9 جایزه ی معتبرازفستیوالهای سینمایی مختلف منطقه ای وجهانیست ، روایت هنرمندانه وجامعه شناسانه ایست ازمجموعه ی حقایق تلخ وملموس جامعه ی دین زده ی افغانستان .
فلم ، نگاه نقادانه وپرخاشگرانه ای دارد برباورهای خشک و خانمان براندازی که دررگ رگ جامعه ومردم ما ریشه دوانده است .
فلم سیبی ازبهشت ، دو نگاه و دو طرزدید مخالف ومتضاد را دربرابرهم قرارداده است: نگاه سنتی ایدیولوژیک - دینی که انسان رابرده واربه اطاعت کورکورانه ازقراردادهای سنتی ـ عقیدتی وا می دارد ونگاه روشن بینانه و نو که به انسان ارزش قایل بوده و به اواجازه می دهد تا با قدرت تفکر، تعقل وآزادی ، خوب و بد را ازهم تمیز بدهد.
فلم می خواهد ثابت بسازد که ازبهشت موعودی که نگاه سنتی ایدیولوژیک- دینی وعده می دهد، فقط سیب های پوسیده و گندیده بدست می آید نه آن میوه ی نجات بخش رویایی ...که اثبات این مدعا را کارگردان فیلم به یاری سمبول ها و نمادهای گونه گون پی گرفته است .
به باور من بار محتوایی فلم ـ بکر، بسیار با ارزش و درخوربحث است . این فلم پرخاش نرمی است دربرابراستبداد دینی که سالها و شاید قرن هاست ما راعذاب می دهد.
داستان فلم ـ داستان جستجوی پدرپیری است که ازدِه به شهرآمده و می‌خواهد پسر نوجوان گمشده اش را که دردارالحفاظ شاگرد است ، ملاقات نماید . بزرگترین آرزوی پدر، حافظ قرآن شدن پسرودست یافتن اش به مسند ملا امامی مسجد قریه است.
ارچند داستان فلم ، تکرارداستان های مشهورجستجوی پسران گمشده توسط پدران است ( به ویژه جستجوی یوسف پیامبر توسط پدراش یعقوب که بی تردید نامهای پدر و پسرفیلم هم متأثرازاندیشه ی تکرارهمان گمشده هاست ) ؛ اما این تکراردر" سیبی از بهشت " ، ماهیت و پیام نوِعصیانگرانه ای دارد که به هیچ مقداری ازنوبودن و جذابیت فلم نکاسته است .
شخصیت های فلم ، چهره های واقعی آدم های موجود جامعه ی ما را به نمایش گذاشته اند. بخصوص رجب حسینوف ( یعقوب بازیگر اول فلم - پدری که پسراش را جستجو می نماید ) ، با بازی طبیعی و هنرمندانه اش ، نماد و نمونه ی روشن و برجسته ای شده است ازمیلیون ها انسان اجتماع ما - نماد کسانی که زیرسایه ی تعصب دینی از اندیشه و تعقل فرسنگ ها فاصله گرفته اند .
همایون مروت با هوشمندی هنرمندانه ازآغازفلم می خواهد درمجموعه ای ازحرکات و پندارهای یعقوب ( که یکی پشت دیگرمی آیند ) ، تعصب ، تندگرایی ، خشونت و دین زده گی مزمن دردرون انسان اجتماع ما را به نمایش بگذارد . ازدریغ کردن سیب خوشرنگ به همسفراش تا پایان شدن ازتاکسی درنیمه راه که انتحاری را نفرین می گویند و تا دادزدن برسرجوانانی که در رستوران می خواهندموسیقی بشنوند ، همه نماد های قشنگ وهنرمندانه ای استند ازریشه داربودن تعصب و تندگرایی دردرون اجتماع ما که درواقع همه نابخردانه و نفرت انگیز افاده داده شده است.
بازی طبیعی وهنرمندانه ی رجب حسینوف ( یعقوب ) به کیفیت و ارزش فلم افزوده است .ارچند که بیشتربازیگران ، شعاری ، سطحی و تصنعی نقش بازی کرده اند ؛ امابازی طبیعی وهنرمندانه ی رجب حسینوف که بیشترین بخش فلم را احتوا کرده است ، درمجموع این کمبود را رفع نموده است.
زبان فلم ـ زبان پاک و پالوده ی گفتاری انتخاب شده است ؛ ارچند گاهگاهی کتابی و نوشتاری می شود ، اما به کرکتروساختمان پولادین فلم صدمه نمی رساند.
کارگردان هوشمند درانتخاب محلات وقوع حوادث هم دقت بسیار به خرچ داده است . درتمام کوچه ها و رستوران هایی که کرکترهای فلم بخصوص کاکا یعقوب پا می گذارد ، فقروناتوانی مردم ، بد شکلی شهروهجوم فرهنگ بیگانه ، با آرایش های هنرمندانه ای پیش چشمان تماشاگر گذاشته می شود.
فلم سیبی از بهشت با سمبول های ناب و قشنگی همراه شده است که می تواند امتیازخاص آن به شمارآید : حرکت قهرمان فلم خلاف مسیرحرکت دیگران که درچند سکانس آگاهانه تکرار می شود ، موجودیت گنبدها ومناره ها دربسیاری سکانس ها ، کله های پوست شده ی گوسفندان با دندانها وچشمان برآمده ، سیب سرخ و گندیده گی سیب سرخ ، عبور رمه ی بزان وگوسفندان ازکوچه ها ، نمایش سگ جنگی ، رقص سمبولیک پدرداغدیده وشکست خورده ، ووووو...همه وهمه سمبول های ناب و قشنگی استند برای تماشاگرسختگیرو بازتاب روشن‌تروهنرمندانه ترحقایقی استند که کارگردان هوشمند فلم همه را یکی پشت دیگر برای بیننده ی جستجوگرفلم پیشکش می نماید.
ــ قضاوت های اشتباه و برخورد های تعصب آمیز وخشن کاکایعقوب با اطرافیان اش ؛
ــ تبدیل شدن پیرخانه به پرخانه ؛
ــ رانده شدن ازدرگاه آغا صاحب ؛
ــ پناه بردن وباوربه جادوگرو رمال؛،
ــ روبروشدن با حقیقت اجتماع انتحاری ها و لت خوردن جانانه ازسوی تربیت کننده گان انتحاری ها ؛ همه و همه ابزارپرقدرت و هنرمندانه ی کارگردان برای اثبات حقانیت پیام اصلی فلم است - پیام نفی تعصب ودین زده گی ، پیام تعقل ، تفکرو بیداری ...
من آن کله های پوست شده ی گوسفندان را با دندان های پِخ شده ی شان که چندبار به تکرارنمایش داده می شود ، زهرخند تلخی می بینم دربرابرتعصب و دین زده گی و برداشت‌های بیمارگونه ی تاریخی جامعه و مردم ما که تاهنوز ادامه دارد.
بیچاره شدن ودرمانده گی یعقوب درپایان فلم که نتنها حافظ قرآن شدن و ملای مسجدشدن پسراش را نمی بیند ؛ بلکه حتا او را ازدست داده و به گدایی و دریوزه گی روی می آورد ، نتیجه گیری اصلی فلم است که کارگردان به خوبی به آن دست یافته است .
اگر برخی سکانس ها وصحنه های غیرضروری و قسماً ‌طولانی درفلم ـ چون صحنه ی زندان و دیالوگ های شعاری با قوماندان جنایی ، صحنه ی زیارت وبرخی سکانس های پایگاه رهبران انتحاری ها را کناربگذاریم ، فیلم سیبی ازبهشت یکی ازانگشت شمار فلمهای خوب داستانی ماست که تا هنوزداشته ایم . ما به همایون مروت که دستآوردهای هنری اش ، همواره همراه با نوآوری وعشق است ، موفقیتها و سرفرازی های بیشتردرراه شگوفایی هنراش آرزوداریم .
من با تمام اخلاص تماشای این فیلم خوب وباارزش را به همه عزیزانم توصیه می نمایم .

 

 

https://youtube.com/watch?v=hLqPN65eQ0U&feature=share
 

بالا

دروازهً کابل

الا

شمارهء مسلسل     ۴۲۲    سال هــــــــــژدهم               قوس/جدی         ۱۴۰۱    هجری  خورشیدی         شانزدهم دسمبر  ۲۰۲۲