تاریخچۀ رادیو در افغانستان
تألیف عبدالباری جمال
ناشر انجمن دانش . تورنتو. کانادا. 2019.ع.
به اهتمام کریم پیکار پامیر.
طرح روی جلد: داکتر ثنا نیکپی
در بیش از سه صد قفحه
اگر تنها بارفزایندۀ اندوهمندی دل هایمان را در نظر بگیریم، در کمترین
فرصت، روانی کمر شکسته را در پیکر انسان به ستوه آمده وهردم شاکی گواه
خواهیم بود. همه روزه می بینیم که مشتی مردم آزار، خوداندیش و جاده صاف کن
بیگانه گان، بر میزان اندوه ها می افزایند و به جعل و دروغ هم روی آورد
همیشه گی دارند. اما کارنامه ها، فراورده ها، سخن ها وچهره هایی را نیز می
یابیم، همه روزه از آنها نیز میخوانیم ومی شنویم که به گفتۀ پیشنیان و
امروزینه های مان قوت دل اند با کارکرد ها وپیام های نوازشگر والهام بخش.
اگر انسانکشی، تمامیت خواهی های برخاسته از با طلاق تبعیض و جعل وجهل گستری
را می نگریم، گواه انساندوستی، فرهنگ وآرزومندی های همدیگر پذیری، حقیقت
گویی وحقیقت نویسی کسانی هم استیم که سخن و اطلاع یاری رسان پیشینه را
درسینه دارند و یا سخنی جز پیام حاکی از خوبی ها را بر زبان وقلم نمی
آورند.
آری، یکی بر زخم ها نمک ریزد ودیگری در جست وجوی مرهم نهادن بر زخم ها است.
اشرف غنی از تاریخچۀ زبان دروغ می بافد و پرتو نادری به کمک مشتاقان می
شتابد.
این دومی قوت دل است وسزاوار تحسین و توجه. آنچه در حوزۀ فلسفه، تاریخ،
شعر، ادبیات و . . .، با پیوند برخاسته از نیازهای انسان می بینیم، اندک
نیست، حتا اگر در خارج کشور نیز چهره می نمایند. اما آن مشت انسان ازار با
این فراورده ها سرسازگاری ندارند.
در راستای انتشار انبوه فراورده های قلمی، کتاب تاریخچۀ رادیو افغانستان را
داریم که جناب عبدالباری جمال، از جمله شخصیت های مطلع و آگاه از پیشینۀ
رادیو افغانستان با صلاحیت در خور توجه به تدوین آن پرداخته است. در این
کتاب درواقع سیرتاریخی روی پای ایستاده شدن رادیو و خون دل خوردن کسانی را
می توانیم بیابیم که از تلاش شباروزی برای یک رادیوی عصری دریغ ننموده
بودند. تصور می شود که در چهرۀ نشریات رادیویی یک جامعه میتوان، نشانه های
چگونگی رشد، موانع رشد، زمینه های مساعد برای رشد، محافظه کاری ها و علایق
گوناگون را بازنگریست. جناب عبدالباری جمال، در زمینۀ ارائۀ تصویری برای
دریافت این منظور زحمت سزاوار تحسین را متقبل شده است. این کتاب وکتاب هایی
که از هنرمندان گرامی ما در حوزۀ هنر موسیقی سرشار از خاطره ها اند، ویا
کتاب بسیار پرآوزه و دارندۀ سرچشمۀ اطلاعات، "سرگذشت موسیقی معاصر
افغانستان" تألیف محترم عبدالوهاب مددی، به پهنۀ معلومات وبه ویژه فرود
وفراز هنر و مواجه شدن دگر باره آن در پنجه های هنر ستیزانۀ ارباب تعصب
وجهل، غنیمت های عزیزی استند.
یادداشت اندک پیرامون این کتاب را با مطلبی از آن به پایان برده، برای
محترم عبدالباری جمال موفقیت های بیشتر آوزو می نمایم:
". . . به دستور عبدالغفوربرشنا، من (مؤلف کتاب) خودش وداکتر عبدالاحمد
جاوید، "وایرریکاردر" را گرفته به خانۀ سید جلال آغا رفتیم ودر آنجا آواز
مسعوده جلال را ثبت کردیم. چون درآن روزگار آواز خوانی زنان ودختران عیب
بزرگی تلقی می گردید، قرار براین شد که آواز مسعوده جان را با نام
مستعار(فرشته) به نشر برسانیم. این پارچه، نخستین آواز طبقۀ نسوان بود که
از رادیو به نشر رسید. چندی پس از آن، با عین شیوه به منزل یعقوب
"ماسترسکوت" (که بعداً به پاکستان پناه برد وبا نام مهرخان معروف گردید)
رفته آواز خانم او (خدیجه شیون ضیایی) را که بعد از این با نام خانم پروین
معروف گردید، ثبت نموده از رادیوبه نشر رسانیدیم. خانم پروین پسانها با
چادری به رادیو می آمد و آوازش به صورت مستقیم از رادو پخش میشد..."(ص 71
کتاب.)
هنگام مراجعه به این سطرکه " در آن روزگار آواز خوانی زنان و دختران عیب
بزرگی تلقی می شد . . ." به یاد اوضاع بیش از دو دهۀ پسین افتادم که
هنرستیزی و در مجموع مخالفت ودشمنی با هنرموسیقی وهنرمندان زن ومرد، در پشت
ظواهر دارندۀ زرق وبرق، تهدیدی مرگ آور برای هنر موسیقی را به نمایش نهاده
است.
• با ابراز تشکر از دوست گرامی ام، مؤرخ ارجمند کریم پیکار پامیر که کتاب
"تاریخچۀ رادیو در افغانستان" را برایم فرستاده است.
• ازقلم جناب عبدالباری جمال، این کتاب ها نیز به نشر رسیده اند:
- هنرمعماری وصنایع دستی در پنجاه سال قبل از امروز. جون 2017. تورنتو. در
114 صفحه.
- ره آورد سفر هندوستان. 2018 تورنتو. در 148 صفحه
- مولوی عبدالواحد قندهاری. 2018. تورنتو. در 153 صفحه
- مجموعۀ داستانها ومقالات نشرشده در روزنامۀ های طلوع افغان(پشتو) قندهار.
2014 . در 170 صفحه.
