۱- چرا تجلیل در روز های مختلف

در حالی که صد سال از حصول استقلال از دست رفتۀ افغانستان سپری شده است، هنوز درتعیین روز وماه آن نظر واحد و مورد قبول همه را نداریم. گویی دشواری این موضوع بیشتر از آن است که ملیون ها انسان به ویژه بیشترنسل به پیری رسیده، از روز وماه تولد خویش آگاهی ندارند. اگر گاهی از بزرگان خانواده روز وماه تولد خویش را جویا شده اند، پاسخ این بوده است که:
در وقت تولدت، برف می بارید و یا انگور هنوز در تاکها بود و. . .
حدیث نا تمام و پرابهام و نامشخص بودن روز و ماه برای استقلال هنوز دوره می کند. از همان رو نیز است که طی اندک کمتر از یک سدۀ پسین، روز های مختلفی را به منظور ارج گذاری و تجلیل در نظر گرفته اند.
اما روزهای که طرف توجه قرار می گیرند.
 

اما روزهای که طرف توجه قرار می گیرند.
روز جمعه دوم حوت ۱۲۹۷ خورشیدی ۲۱ فبروری ۱۹۱۹. " امان الله سلطنت خود را اعلام کرده بود" (۱)

دورۀ پادشاهی امان الله خان به مناسبت آن سخنرانی مهم که از استقلال افغانستان سخن گفت ( سوم ماه مارچ ۱۹۱۹) و پادشاهی اش را اعلام نمود. متمم آن پخش اعلامیه در تمام افغانستان که ما مستقل هستیم.
پس از زد و خورد جنگی، متارکه در ۳ جون ۱۹۱۹
۸ اگست- ۱۷ اسد. معاهدۀ راولپندی. صحه نهادن هند بریتانیه یی به استقلال افغانسنان. به ریاست علی احمد خان. وسر هملتن گرانت.

۱۹۲۰ . منصوری در دیره دون. منظور، به قول غبار: "اساس مذاکرات هیئت افغانی شناختن وتصدیق دولت انگلیس استقلال افغانستان را و تجدید روابط وانعقاد معاهدات تازه مبنی بر تساوی حقوق دولتین بود" (۲) هیأت بدون موفقیت برگشت.
۲۸ اسد. ۱۹ اگست
۳۰ عقرب ۱۳۰۰/ ۲۲ نوامبر ۱۹۲۱کابل محمود طرزی. دابس
معاهدۀ کابل ۵ جنوری ۱۹۲۱

به رغم تعیین ۲۸ اسد از جانب امان الله خان، اگر قرار باشد، روزی را درتوجیه آن در نظر بگیریم، روز اعلان استقلال افغانستان پذیرفتنی به نظر می آید. زیرا آرزو دیرینۀ مردم واقشار مختلف را ابراز نمود. واگر پای تائید ربایندۀ استقلال (بریتانیه) را در میان می آوریم که پس از چند دهه بر استقلال افغانستان صحه نهاد، همان معاهدۀ راولپندی ۸ اگست – ۱۷ اسد، است. معاهدات بعدی بر بنیاد آن معاهده وبا توجه به نیاز تکمیل شدن چارچوب روابط بعدی بریتانیه و افغانستان، نقش تکمیلی داشته اند. در این زمینه میر محمد صدیق فرهنگ برداشت دقیقی را ارائه نموده مینگارد:" هرگاه احکام این عهد نامه را (عهدنامۀ راولپندی) که اساس ومبنای تمام مذاکرات وموافقت نامه های بعدی بین افغانسنان و انگلیس گردید، با دقت بررسی کنیم، به این نتیجه میرسیم که در زمینۀ سیاست هم مانند حرب سوم افغان وانگلیس به مصالحه وگذشت متقابل منجرگردید. باین معنی که افغانستان از ادعای خود برمنطقۀ سرحد آزاد صرفنظر کرد و درمقابل انگلستان استقلال خارجی افغانستان را تصدیق کرد. یا به عبارت دیگر هریک از دو طرف در برابر حصول یکی از مقاصد عمدۀ خود را از مقصد عمدۀ دیگر صرفنظر نمودند. زیرا واقعیت سیاسی وحربی چنین گذشت را بر ایشان تحمبل میکرد." (۳)

پس از فروپاشی حکومت امان الله خان، در دورۀ امیر حبیب الله "خادم دین رسول الله"، جشن استقلال در همان روز انتخاب شدۀ رمان امان الله خان تجلیل شد. اما محمد نادرشاه، شش جوزا را انتخاب نمود. در زمان بیشترین سالهای پادشاهی محمد ظاهرشاه، روز اول سنبله را تعیین شده بود. در زمان ریاست جمهوری محمد داؤود خان، ۲۶ سرطان، تجلیل از کودتای مصیبت زای ۲۶ سرطان با جشن استقلال در سالروز کودتا تعیین شد.

ادامه دارد

۱- میرغلام محمد غبار. افغانستان درمسیرتاریخ. ص ۷۴۲ . مطبعۀ دولتی کابل. سال۱۳۴۶ خورشیدی
۲- منبع بالا. ص ۷۷۷
۳- میرمحمد صدیق فرهنگ. افغانستان در پنج قرن اخیر. ص ۳۴۱. چاپ پشاور