روابط بینالملل، جدا از دیپلوماسی، ترویج منافع ملی دولتها و هماهنگیِ
راهکارهای حقوق بینالملل، دنیای دیگری نیز دارد. دولتها روابط خود را با
اهدای بهترین و بزرگترین فرزندان خود به جهان گسترش میبخشند و تجلیل
میکنند. زمانیکه در مرکز مطالعات بینالمللی کوپنهاگن مشغول آموزش بودم،
نمایشگاه شایستهترین الگوهای روابط جهانی را در دانشگاه کوپنهاگن مطالعه
کردیم. من آنجا دریافتم که شخصیتهای برجستهی جهانی توسط دولتهای متعهد
به جهان معرفی شده اند. دولتها با اینکار، بیشتر به جهان معرفی شدهاند
و اعتبار و امتیاز سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی دریافته کردهاند. حتا
فقیرترین دولتهای جهان چنین کاری را انجام میدهند. دولتها چهرههایی را
که افتخارات بزرگی به جامعهی جهانی ارایه کردهاند، با سرافرازی و بالندگی
به جامعهی جهانی معرفی میکنند. دولتها برای این شخصیتهای سزاوار،
نمایشگاه، سمپوزیم، نشرات، مستندهای تاریخی و اجتماعی به زبانهای مهم
جهانی ارایه میدارند و فرآوردههای آنان را شامل برنامههای آموزشی و
دانشگاهی میسازند.
یکی از این شخصیتهای برجستهی کشور ما که سزاوارِ «شخصیت جهانی» شدن است،
زندهیاد استاد محمد حسین سرآهنگ، سرتاج موسیقی کلاسیک شرق میباشد. به
یاد دارم در سال ۱۹۸۶ مجمع عمومی سازمان ملل متحد که بزرگترین همایش جهانی
است، نظر به درخواست دولت هند و حمایت جمع کثیری از دولتهای جهان به استاد
رویشنکر هنرمند پرآوازهی هندوستان تندیس شخصیت جهانی که در تعمیم روابط
جهانی نقش مهمی داشتهاست، اهدا کرد. در حالیکه استاد رویشنکر با افتخار،
خود را از دلبستهگان و پیروان استاد سرآهنگ میشمرد. استاد رویشنکر در
ختم مجمع عمومی سازمان ملل متحد در زیر پرچم هندوستان کنسرتی برپا کرد که
همهی جامعهی جهانی را مجذوب فرهنگ ملی خویش گردانید.
استاد بزرگ سرآهنگ یگانه بدشانسی که داشت در سرزمین فقیر که دارای دولتهای
بدفرجام بوده، بهدنیا آمدهاست. اگر چنین گنجی در دولتهای دیگر ظهور
میکرد، به یقین به نمادی از فرهنگ جهانی تبدیل میشد. کافی بود آهنگ «جان
خرابات» که در نوع خود یک شهکار است، خرابات این طلایهی موسیقی را به
جهانیان معرفی بدارد و توجهی جامعهی جهانی را در حمایت از هنرمندان
خراباتی جلب بدارد. یا غزلیات بیدل، شاعر و فیلسوف فارسیزبان را که استاد
به سرایش گرفت به جهانیان به معرفی گیرد. در واقع حضرت ابوالمعانی بیدل و
استاد محمد حسین سرآهنگ دو ستارهی درخشان از شهروندان جهان هستند که
مردمان و دولتهای جنوب آسیا را با خاور میانه و آسیای میانه پل زده و وصل
کردهاند.
همه میدانند که مکاتب هنر موسیقی در هندوستان استاد سرآهنگ را به مثابهی
«استاد آفرینشگر» میشناسند. نهاد های اکادمیک موسیقی هند، پاکستان،
سریلانکا، اندونیزیا، نیپال، بنگلهدیش و مالیزیا ساختههای هنری و کشفیات
معاصر موسیقی را توسط زندهیاد استاد سرآهنگ بزرگ، آفریده شدهاند، تدریس
میکنند. مکتب موسیقی اوتراپردیش پژوهشی را روی کارهای هنری استاد انجام
داده و راگهای منحصر بهفرد استاد بزرگ افغان را به موسیقی کلاسیک جهان
معرفی کردهاست. در کشورهای ایالات متحده، کانادا، آسترالیا، بریتانیا،
اطریش، ایتالیا، سویس و چین آثار ارزشمندی از استاد را مورد تحقیق و بررسی
قرار دادهاند. اینکار را اکثرا دانشجویان جوان انجام دادهاند. اما با
تاسف باید گفت که هیچیک از این پژوهشها توسط افغانها و یا حمایت دولت
افغانستان صورت نگرفته است.
حالا که هنوز فرزند استاد سرآهنگ، استاد الطاف حسین و هنرمندترین شاگرد
مکتب استاد سرآهنگ استاد شریف غزل حیات دارند و فرصت میسر است تا این
شهروند پرافتخارِ جهان را از نام دولت خودش به جهانیان معرفی بداریم، دولت
افغانستان به ویژه نهادهای فرهنگی و دیپلوماتیک باید ابتکار تجلیل شایسته و
بایستهی این هنرمند بزرگ را در دست گیرند.
امروز شانزدهم جوزا روز وفات این کوکب درخشان فرهنگ ملی ماست که به خموشی
گذشت.
ایکاش دفتر نمایندگی دایمی افغانستان در سازمان ملل متحد ابتکاری در دست
گیرد و با نهاد های فرهنگی جهانی روی تجلیل از شخصیت جهانی استاد سرآهنگ
برای سال آینده برنامه ریزد.
ایکاش دولت افغانستان بتواند سمپوزیم بینالمللی را روی پژوهش و تحلیل از
کارهای هنری استاد سرآهنگ با شرکت هنرمندان و محققین موسیقی کلاسیک شرق از
جهان راهاندازی کند.
ایکاش به ابتکار وزارت امور خارجه اثار استاد سرآهنگ از دید هنرموسیقی به
حمایت نهادهای معتبر موسیقی کلاسیک شرقی و غربی به زبانهای بینالمللی به
چاپ برسند و به عنوان با اعتبارترین هدیه به نهادهای جهانی پخش گردیده و از
طریق سفارتخانه های جهان راه را برای شناسایی بهتر استاد سرآهنگ در فرهنگ
و هنر جهانی راه باز کند.
ایکاش مشاورین فرهنگی دولت که شمار شان فراوان هستند، موزیمی از زندگی،
آثار، شخصیت و فرآوردههای شخصی استاد را روبهراه کنند.
ایکاش روز تولد این استاد بزرگ در تقویم رسمی افغانستان بهنام روز سرآهنگ
ثبت گردد تا نسلهای بعدی عظمت استاد سرآهنگ و موسیقی کلاسیک شرقی را درک
کنند.
ایکاش به ابتکار دولت افغانستان فیستوال هنر کلاسیک شرقی تحت نام استاد
سرآهنگ در مقر یونسکو راهاندازی شود و نهادهای فرهنگی جهان این هنرمند
کبیر را بشناسند.
و ایکاش دولت افغانستان به استاد الطافحسین و استاد شریف غزل فرصت و
امکانات رسمی و اقتصادی فراهم سازد تا آثار این هنرمند بزرگ را بازخوانی
کنند تا نابود نشود.
|