آيا دا کسان د سولې په بهير کې رول لوبولی
شي؟
دا تمه چې ياد شوي پېنځه تنه طالب مشران
دې کابل ته وسپارل شي، ترڅو د سولې په
خبرو کې رول ولوبوي، د څو لاملونو له مخې يوه
ب ېځايه تمه ښکاري:
لومړی: دغه پنځه تنه آزاد شوي طالبان عمدتاً
نظامیان دي، چې د خپلو دندو پر مهال تر
ډېره په نظامي چارو کې بوخت وو؛ دوی د کوم
سیاسي کار مخېینه نه لري، چې د سولې بهیر
کې د مرستې تمه ترې وشي؛
دویم: دغه طالبان پر افغانستان د امریکا له
یرغل راهیسې د ۲۰۱۴ کال د مۍ مياشتې تر
وروستیو پورې، د افغانستان له روان وضعیت او
نوو بدلونونو او نوو څېرو سره کاملاً ناآشنا شوي
دي؛درېیم: دغه پنځه تنه د قطر دفتر له تاسیس
راهیسې په لومړنیو مذاکراتو کې آزاد شوي. په

د سولې د روانو هڅو دوه بهيرونه
لومړی، له قطر دفتر څخه د طالبانو رسمي
استازي، چې هڅه کوي ځانونه د پاکستان له
اغېزو لرې، د خپلې ډلې په استازیتوب په نړیوالو
ناستو کې ګډون وکړي؛
او دویم، پاکستان د اشرف غني له حکومت سره
د خپلو یو لړ ژمنو د پلي کولو په دود داسې ښيي
چې ګويا طالبان یې د سولې خبرو ته کښېنول.
تېره میاشت له طالبانو سره د خبرو دوې ناستې د
خبرونو سرټکي وو. د قطر په الخور کې د پګواش
له خوا رابلل شوې غونډه او په ارومچي کې تېره
اوونۍ د سولې اړوند بله غونډه، چې بې پایلې
پای ته ورسېدې. د پګواش په ناسته کې له قطر
دفتر څخه د طالبانو یوه شل کسیز پلاوي ګډون
کړی و؛ خو د اورمچي په ناسته کې بیا داسې
کسانو ګډون کړی و چې د طالبانو په تشکیلاتو
کې يې دندې نه دي معلومې. داسې راپورونه
ورکړل شول، چې د ارومچي په ناسته کې ملا
جلیل، ملا حسن رحماني او ملا عبدالرازق د
طالبانو په استازيتوب ګډون کړی و؛ خو طالبانو
په اورمچي خپل ګډون رسما رد کړ.
ځینې رسنۍ کله د اورمچي په ناسته کې د
پاکستان د آی اس آی په نوښت، د طالبانو د
ګډون خبره کوي او ځینې نور بیا د پګواش په
ناسته کې د طالبانو د ګډون کریډیټ پاکستان
ته ورکوي. د سولې په تړاو هڅو کې د افغان
حکومت يوه تکراري تېروتنه دا ده، چې پاکستان
ته یې د دغه هېواد تر وړتیا پورته ارزښت ورکړی
او همدا کار نه یوازې دا چې د سولې بهیر د
چټکتیا لامل نه دی شوی، بلکې د سولې بهیر
یې لا پېچلی کړی دی.
په افغانستان کې د «ملي يووالي » حکومت له
تشکیل راهیسې، ولسمشر غني هڅه کړې چې
د هېواد په بهرني سیاست کې ژور بدلون رامنځ
ته کړي. غني له پاکستان سره په اړیکو کې د

طالبانو ولې د ارومچي په ناسته کې ګډون و
نه کړ؟
طالبانو ته د نژدې سرچینو له قوله، د قطر د دفتر
غړو غوښتل چې په اورمچي کې له چینايانو سره
مخامخ خبرې وکړي؛ خو کله چې ناسته څلور
اړخیزه شوه، طالبانو له ګډون څخه انکار وکړ. د
طالبانو د قطر دفتر ویاند ډاکټر نعيم وردګ هم
په اورمچي کې د خپلو استازو ګډون رد کړی او
دا يې د سیاسي دفتر د رول د «کمرنګه » کېدو
يوه تبليغاتي هڅه بللې ده.
طالبانو ته نژدې سرچینو، د چین په ناسته کې د
دغې ډلې د سیاسي استازیو د نه ګډون لامل دا
ښودلی، چې طالبان وېره لري، په یاده ناسته کې
به یې ګډون په دې معنا و، چې ګواکې پاکستان
دوی هلته کېنولي. په ۲۰۱۳ م کال کې، کله
چې د طالبانو لپاره په قطر کې سیاسي دفتر
پرانیستل شو، پاکستان له افغان حکومت سره د
دفتر د کمزوري کولو په هڅه کې ملګری شو. د
پاکستان په کوټه ښار کې د دغه هېواد څارګرې
ادارې د قطر دفتر د مشر، سیدمحمد طیب آغا
دوه وروڼه ونیول. هغه مهال ویل شوي و، چې
پاکستان د قطر دفتر له مشر څخه غوښتي، چې
یو ځل دغه هېواد ته سفر وکړي. خو د طالبانو
سیاسي استازو تر دې دمه دغه هېواد ته کوم
سفر نه دی کړی.
د سولې پر وړاندې زياتېدونکي خنډونه
د ملي وحدت د حکومت له جوړېدو راهيسې د
سولې په تړاو دومره کار نه دی شوی؛ لکه څومره
یې چې په لاره کې خنډونه جوړ شوي دي. د
قطر دفتر یوې سرچینې تايید کړې، چې اشرف
غني د ولسمشریزو ټاکنو پر مهال د طالبانو له
رسمي استازو سره لیدلي وو او له هغوی سره یې
ژمنه کړې وه، چې تر خپلې وسې به د امنیتي
تړون لاسليک کول ځنډوي؛ خو د ولسمشر د
لوړې له مراسمو يوازې څو ساعته وروسته له
امريکا سره امنیتي تړون لاسلیک شو، چې دا بیا
د سولې په لاره کې تر ټولو لوی خنډ او د سولې
پرخلاف لومړی ګام و.
افغان حکومت په دویم ګام کې له پاکستان سره
خپل روابط له دې کبله نږدې کړل، چې طالب
مشران د دوی په ولکه کې دي او چې پاکستان
ترې څه وغواړي هغه ترې اخیستی شي. د

پایلې
۱. پنځه تنه آزاد شوي طالب مشران د قطر دفتر
په نوښت آزاد شوي او اوس هم هلته مېشت
دی. هغوی نه شي کولای د دفتر تر سیوري
لاندې د سولې په نامه پر خپل سر هڅې پیل
کړي. ځیني باور شواهد هم ښيي چې دغه
طالبان داسې کومه اراده نه لري؛
۲. د سولې عالي شورا ګومان کوي چې که دغه
طالبان کابل ته وسپارل شي، د سولې بهیر کې
به مرسته وکړي؛ خو تر دې پخوا هم د دوی په
نسبت لوړپوړي طالبان آزاد شول او اوس هم
کابل کې مېشت دي؛ خو د سولې کوم بهیر یې
پیل نه کړ؛
۳. پاکستان لا هم هڅې کوي چې د افغان
حکومت باور ترلاسه کړي او داسې وښيي چې
ګواکې د سولې کیلي یوازې د دوی په لاس
کې ده؛
۴. په اورمچي کې پاکستان د طالبانو د پخوانیو
غړو له ګډون څخه غوښتل ګټه پورته کړي؛ خو
یاده غونډه هم بې پایلې پای ته رسېدلې ده؛
۵. طالبان هڅه کوي چې د سولې اړوند بهیر
د پاکستان له اغېزې څخه لرې وي، که افغان
حکومت هم دغسې هڅې وکړي، ښايي د سولې
پېچلې لار یوه مخه پیدا کړي.
۶. د پنځو طالب مشرانو د نظربندۍ موده غځول
د سولې پر وړاندې د زياتېدونکو خنډونو پر لړۍ
يو بل خنډ ورزياتېدل دي او د طالبانو پر راتلونکو
پرېکړو به ژوره اغېزه وکړي.
پای