لطیف ناظمی

ده سال پس از استاد ژواک

اینک ده سال تمام، از خاموشی قلمزن آگاه و فرزانهء آزادی خواه، استاد ،محمد دین ژواک  می گدرد؛ از خاموشی مردی که  هفتاد و هفت سال،  شجاعانه زیست؛ خواند ؛ نوشت  و عاشقاه ،به  مردم و سرزمینش  مهرورزید.  بیش از سی سال بود که می شناختمش. پندارم بار نخست در سیمینارجهانی دقسقی بلخی  دیدمــش و در همان نخستین برخورد، اوراانســانی یافتم صریح اللهجه، ترزبان و بی پروا؛ در حالی که پیش از آن تنها با نام و نوشته هایش آشنا بودم.

درجوانی بود  که استاد زواک  ازیک سو به جبههء ادبیات و فرهنگ  پیوست واز سوی دیگر، دل به آرمان آزادی خواهان  ومشروطه طلبا ن بست و پیوند ادبیات  را با زندگی، استوار ساخت  .او با راهیان جنبش( ویش زلمیان) محشور گشت و از نوسندگان توانمندی چون  استاد گل پاچا الفت و استاد عبدالرؤوف بینوا  اموخت  واز تجارب ارزندهء شان بهره برد و در آثار و نوشته هایش  تجربه های ادبی و روحیهء آزادی خواهی و مشروطه طلبی را بازتاب داد.  تاجایی که می شناختمش به سیا ست عملی نپرداخت اما همواره موضع او در جناح چپ روشنفکری بود و هرگز با زور گویی، استبداد و بیجدالتی سر سازگارنداشت.

 قلب وی از عصبیت های قومی ، تباری ، زبانی و محلی خالی بود و روزهایی که در دفتر ادیبات رادیو به سراغ ما می آمد  و به گفتگو می پرداخیتیم وسعت نظر وی را می دیدیم  و اندیشه های روشن وی را که انسان را فقط به خاطر انسان بودن وی دوست می داشت  و با هر گونه تبعیض  مخالف بود.  آزاد اندیشی وی، گاهی  مخاطب را به یاد استاد پژواک، دکتور بهاءالدین مجروح ، استاد بینوا ، استاد الفت و استاد روحی وهمباوران آنان  می انداخت.

استاد ژواک در عرصهء تدریس، تحقیق و تألیف، دست یازید و شادمانه کار های شایسته یی هم  پدید آورد. در ادبیات  مردم وپزوهش در ضرب المثل های پشتو،باد قت و وسواس دست به گرد آوری و جستار زد ولی آنچه سیمای ادبی اورا برجسته می سازد ؛ نشر زیبای اوست که با همهء تصویری بودن آن ، سلیس روان و استوار نیز هست؛شعر منثور ژواک شناسنائهء ارزشمندی از شخصیت ادبی اوست.

روان استاد ژواک شاد باد و سپاس و آفرین بر کسانی که یاد او را زنده ساخته اند و میراث ادبی اورا به فراموشی نمی سپارند.

فرانکفورت،