|
جای مسرت و مباهات بی پایان است که تقدیر و تمجید از مقام علمی و فرهنگی جمعی از پژوهشگران، سخنوران، قلم بدستان، شعرأ، تاریخنگاران و آنانی که در راه معرفی آثار و چکیده های علمی، فرهنگی و هنری هنرمندان، مبارزین ملی و وطنی قلم زده و دین ملی و مردمی خود را ادا نموده اند؛ در سرخط برنامه های فرهنگی نهاد های اجتماعی ما قرارگرفته است. این امر که از یک طرف مایۀ تشویق اهل علم بوده، این قدرشناسی مایه دلگرمی آنان برای خدمتگذاری های بیشتر شان به جامعه می گردد، از سویی هم دیگران را به سیر این راه نیک تشویق میدارد. ازینرو چنین اقدامات جداً قابل تمجید است.
این بار با کمال مسرت شاهد قدردانی از موقف پژوهش، تحقیقات و مطالعات یکی از نخبه گان رهروان اندیشه و قلم بدستان کشور عزیز هستیم که در پهلوی تحقیقات گستردۀ خویش در تاریخ، فرهنگ و ادبیات شفاهی مردمان گوناگون کشور؛ خود طی سالیان مهاجرت و آواره گی پیوسته در یادبود و قدردانی از شخصیت های برازندۀ تاریخ و فرهنگ ما کوشش چشمگیری داشته، قلم و قدم را وقف این امر مقدس نموده است. برازنده گی دیگر محفل امشب در آنست که به جای خوش آمدگویی و تقدیر اغراق آمیز و تشویقی محض، کارکرد این شخصیت عزیز فرهنگی ما در ترازوی نقد و بررسی نهاده می شود، تا جایگاه واقعی او در پرتو کارکردهای چهل ساله و حضور فعالش در صحنه ی فرهنگ کشور عزیز تثبیت گردد.
چون جناب داکتر اسدالله شعور طی تقریبا بیست سال گذشته از جملۀ فعالترین چهره های فرهنگی جامعۀ مهاجر ما در بیرون از کشور بوده اند؛ جا دارد که بنده به بررسی فعالیت های ایشان در ساحۀ مشخص تقدیر از شخصیت های بزرگ کشور ما در بیرون از افغانستان بپردازم، تا در پرتو اسناد دست داشته بتوانیم به ارج واقعی کارهای شان درین ساحه نیز پی ببریم.
جناب داکتر شعور که بعد از سپری کردن مدت پنجسال از بهترین سالیان حیاتش را در زندان سیاسی رژیم مزدور روسان در سال ۱٣٦٧ش مجبوربه ترک گفتن کشور ساخته شد؛ در مدت دو سالی که در شهر دهلی جدید کشور هندوستان به سر برد به همکاری دانشمند بزرگ کشور زنده یاد داکتر عبدالاحمد جاوید، انجمن پاسداران زبانها و فرهنگ ملی افغانستان را بنیاد گذاشته به نشر مجلۀ خورشید برای کودکان و نشر سالنمای خراسان برای تداوم فرهنگ اصیل کشور در میان مهاجرین پرداخته، در چندین کنفرانس و سمینار علمی و ادبی در یونیورستی دهلی و جامعۀ ملیۀ اسلامیۀ هند نیز فعالانه شرکت جسته، با سخنرانی هایی در مورد جنبه های مختلف فرهنگ افغانستان برای دانشمندانی که از سرتاسر جهان در هند گردآمده بودند، روشنی انداخته به معرفی هرچی بیشتر مفاخر فرهنگی کشورش به دیگران پرداخته، بسیاری از شخصیت های برجستۀ ما را از زیر گرد و غبار فراموشی بیرون
کشیده هم به خود هموطنان ما و هم برای دیگران باز شناساند. کتاب بزرگ و هشتصد صفحه یی میراث موسیقی هندی به زبان دری که بیشتر بخش های آن ثمرۀ این دو سال اقامت جناب داکتر شعور در هند است، نمونۀ بارز مدعای ماست که در آن برای نخستین بار با مؤلفان بزرگ و آثار ارزشمند شان آشنا می گردیم؛ مانند عمر سما یحیی کابلی و لهجات سکندر شاهی اش؛ سیف جام هروی و مجموعۀ لطایف و سفینۀ ظرایفش؛ عنایت الله فرزند میرحاجی هروی و تحفۃ السرورش؛ قبادبیگ پسر عبدالجلیل حارثی بدخشی و آثار متعددش در موسیقی و ده ها تن دیگر.
استقرار داکتر شعور در دارالقرار کانادا از سال ١٣٦٩ش یا ۱۹۹۰م به این سو زمینۀ کار های بسیار ارزشمند فرهنگی را برای او مهیا گردانید. چنانچه جناب ایشان به سهمیگری در ایجاد انجمن فرهنگی اجتماعی افغانهای باشندۀ کانادا؛ کانون فرهنگ و هنر چلچراغ؛ تأسیس بنیاد فرهنگ افغانستان و همکاری بسیار نزدیک با مجلۀ زیبای آشیان، ماهنامۀ اندیشۀ نو و هفته نامۀ ایرانی شهروند پرداخته و مبتکر تأسیس انیس بیرونمرزی و بنیاد فرهنگ افغانستان بوده است؛ ولی به صورت مشخص در ساحه مورد بحث این مقاله کارهای ارزنده یی که برای معرفی شخصیت های بزرگ ما انجام داده اند قرار ذیل به بررسی گرفته می شود.
۱- سمینار بزرگداشت از شخصیت ادبی استاد نوید به مناسبت دهمین سالروز وفاتش :
ابن برنامه که در ماه سرطان سال ۱۳۷۳ مطابق جولای ۱۹۹۴ در سالون المپوس بلدنگ شهر فیرفکس ایالت ویرجینای امریکا دایر گردید، درآن شخصیت های اکادمیک، فرهنگی و سیاسی افغانستان چون عبدالله ملکیار سابق معاون صدارت و سفیر افغانستان در واشنگتن، داکتر رحیم شیرزوی سابق سفبر افغانستان در اسلام آباد، داکتر عبداللطیف جلالی عضو وابستۀ اکادمی علوم افغانستان، حامد نوید سابق استاد فاکولتۀ هنرهای پوهنتون کابل، مرحوم عبدالقیوم حمیدی شاعر، عبدالوهاب فرزانه شاعر، داکتر شعور، قدرت الله حداد روزنامه نگار و شخصیت سیاسی، صاحب الدین زلال شاعر و چندین دانشمند دیگر پیرامون احوال و آثار استاد نوید صحبت نموده، گوشه های مختلف شخصیت ادبی و اجتماعی او را روشن ساختند. بهترین و ماندگارترین پیامد این مجلس چاپ دو کتاب بسیار پر ارزش توسط جناب داکتر شعور بود که دوستان دیگر در برنامۀ امشب پیرامون آنها به تفصیل صحبت خواهند
کرد. یکی ازین کتاب ها برگو به آفتاب عنوان داشت که مجموعۀ تقریباً کامل غزلیات نوید است که به شیوۀ ابتکاری و معیاری تدوین یافته و کتاب دومی زیر عنوان گذرگاه شقایق، مشاعره به استقبال یک شعر استاد نوید را در بر دارد که به این مناسبت نمونه های بیشتری از آثار تازۀ بیست و شش شاعر معاصر کشور و دو مقالۀ جانانۀ تحقیقی در مورد جنبه های مختلف زنده گی استاد در آن گنجانیده شده است. چنین رویدادی که برای یک شخصیت بزرگ ادبی ما، هم سمینار یاد و بود ترتیب گردد و هم دو کتاب ماندگار به طبع برسد، در میان جوامع مهاجر افغانی کم سابقه بوده، مثال دیگری از چنین یک کار خیر را سراغ گرفته نمی توانیم.
۲- سمینار محمود طرزی
این سمینار که به اساس خبر انتشار یافتۀ آن در هفته نامۀ امید به روز شنبه ۲۵ ماه نوامبر سال ۱۹۹۵ به ابتکار داکتر شعور در دانشگاه تورنتو برگزار شده بود؛ در آن بیست و پنج تن از دانشمندان افغانی از کانادا، اروپا و امریکا به صورت حضوری و غیابی شرکت نموده بودند.
خدمت داکتر شعور در یادآوری چنین شخصیتی که در بیداری مردم افغانستان سهم مهمی داشته، تغییرات مثبت در زنده گانی سیاسی و اجتماعی مردم ما در آغاز قرن بیستم و تحصیل استقلال کشور تا اندازۀ زیادی مرهون تعالیم اوست، قابل قدر است؛ به خصوص اینکه سمینار مذکور در زمانی دایر گردید که مملکت محمود طرزی بار دیگر استقلال خود را از دست داده و گروه حاکم آن منکر همه ارزش های ملی بود و سایۀ محمود طرزی و اشخاص مانند او را به گلولۀ توپ می بستند. به مناسبت این سمینار نیز چندین کتاب از طرف انجمن فرهنگی آریانا در شهر البانی مرکز ایالت نیویارک امریکا، مرکز فرهنگ افغانستان در شهر لیموژ فرانسه و انجمن فرهنگ افغانستان در شهر بن پایتخت آن روزی المان غربی به چاپ رسیده و عده یی از مقالات آن سمینار نیز در سال ۱۳۸۱ در شهر کابل از طرف مرکز فرهنگی عرفان زیر عنوان پیشآهنگ روشنگری و روشننگری در افغانستان توسط
محترم داکتر شعور به چاپ رسید که مطالب آن سخت مفید و مغتنم بوده از یکی دو کتابی در عهد کمونستان در کابل درین موضوع به چاپ رسیده بود به مراتب بهتر و مؤثق تر بوده موضوعات جدیدی را ارائه می کنند، مانند : مقالات محمود طرزی در غربت، محمود طرزی و مسایل تعلیم و تربیت و مانند اینها که برخی مطالب دست اول را برای نخستین بار طرح نموده اند.
۳- برگزاری شب شعر زنان افغانستان و بزرگداشت از شخصیت ادبی شاعرۀ معاصر بهار سعید در حضور خودش:
این مراسم بزرگداشت که در سال ۱۹۹۶ صورت گرفت نخستین بزرگداشت جامعۀ افغانی در تجلیل و قدردانی یک شخصیت فرهنگی و اولین مجلس تشویقی برای یک زن سخنور بود. انعکاس وسیع مخالف و موافق این گردهمایی برای بزرگداشت یک خانم باسواد، خود عمق اثر گذاری ابتکار داکتر شعور را به اثبات می رساند.
چون درین شب زنان سخنور جامعۀ افغانی برای نخستین بار موقع یافتند که به همکاری هم و همیاری برخی از همزبانان مماثل خویش آفریده های ذهنی و تراوشات قلم های شان به صورت جمعی در خدمت علاقمندان گذاشته یک بار دیگر ثابت سازند که زنان افغان در دانش و فرهنگ نیز دست کمی از مردان ندارند. عملی بود در خور تقدیر و سپاس که با تأسف چنین کاری در هیچ جای دیگر تکرار نشد. و آن ابتکار که در عهد طالبان زن ستیز صورت گرفت به عنوان بک عمل مثبت ثبت تاریخ گشت.
سمینار یکصدمین سال تولد مؤرخ توانای کشور میرغلام محمد غبار :
این سمینار که به تاریخ ۲۴ ماه می سال ۱۹۹۸ به ابتکار داکتر اسدالله شعور از طرف بنیاد فرهنگ افغانستان در یونیورستی جورج میسن ایالت ویرجنیای امریکا دایر گردید، تعداد زیادی از دانشمندان افغانی پیرامون شخصیت و کارکردهای تاریخی، مبارزات ملی و نقش میرغلام غبار در جریانات سیاسی قرن بیستم کشور ما با ارائۀ مقالات مستند و مستدل سخن راندند. که مجموعۀ آن سخنرانی ها را جناب داکتر شعور زیر عنوان «غبار مؤرخ از ورای غبار تاریخ» تدوین و ترتیب نموده اند که در چند جلد معدود تکثیر گردیده بود و امروز کمتر بدسترس علاقه مندان قرار دارد. درین کتاب که با مقدمۀ مدون آغاز می گردد، پیام هایی از پوهاند میرحسین شاه استاد سابق پوهنتون کابل و عضو اکادمی علوم افغانستان، عبدالله ملکیار سابق معاون صدارت و پوهاند داکتر اسعد حسان غبار را می خوانیم و بعداً مقالۀ خود جناب شعور دربارۀ فعالیت های سیاسی غبار آمده
و به دنبال آن مقالات بسیار پروزن دیگری از همرزمان و دوستان غبار آورده می شود که عبارت اند از «خاطره هایی از شخصیت سازش نا پذیر غبار» نوشتۀ مرحوم غلام حضرت کوشان، «به یاد مبارز نستوه و فرهیخته میرغلام محمد غبار» اثر جناب محمد آصف آهنگ از اعضای برجستۀ حزب وطن غبار، «مؤرخ آزادیخواه، محقق مشروطه طلب و مبارز ملی» از عبدالله محب حیرت، «نظری به اهداف زندگی مؤرخ شهیر وطن میرغلام محمد غبار» نوشتۀ پوهاند داکتر عبدالواسع لطیفی، «کارنامۀ میر غلام محمد غبار» نوشتۀ ملاشاه دولت اف که توسط سیداحمد تولقون به دری برگردانده شده است.
کتاب دیگری که داکتر اسدالله شعور به مناسبت این سمینار نوشته و به نشر سپرده است «غبار و حزب ملی وطن» است که در آن معلومات دست اول در بارۀ حزب وطن غبار، اعضا و همکارانش ارائه گردیده است. در پهلوی نشر این دو کتاب کار بسیار مهم دیگری که افتخارش به جناب داکتر شعور میرسد اینست که وی درین سمینار جناب حشمت خلیل غبار پسر میر غلام محمد غبار را واداشت که بعد از سی سال بالآخره جلد دوم کتاب پر ارزش افغانستان در مسیر تاریخ را به چاپ برساند. به یقین اگر این کوشش و تلاش داکتر شعور نمی بود، جلد دوم آن کتاب که امروز حتی ترجمۀ انگلیسی آن نیز به دسترس علاقه منداند قرار دارد؛ بدست کسی نمی رسید.
چون در مورد کتاب های منتشره توسط داکتر شعور دانشمندان دیگر مجلس به تفصیل سخن خواهند گفت من صرف به یادآوری آنها به ارتباط بزرگداشت شخصیت های ملی و فرهنگی افغانستان توسط ایشان بسنده کردم ورنه گفتنی در مورد هریکی زیاد است.
و بالآخره «کنفرانس و نمایشگاه تاریخ پول در افغانستان» که در خزان سال ۱۹۹۵ توسط این شخصیت گرانقدر ما دایر شد؛ گرچی با شخصی ارتباط نمی گیرد؛ اما میزان عشق و علاقۀ شعور صاحب را نسب به وطنش نشان می دهد که با چی تلاشی کلکسیون سکه ها و به خصوص نوت های کاغذی کشور را از اولین تا آخرین آن گردآورده و درین روز که دو سه تن از دانشمندان اقتصاد کشور برای نوجوانان ما دربارۀ تاریخ پول در جهان و افغانستان سخن گفته از سیرتاریخی اسامی واحد پول کشور معلومات دادند؛ این مجموعۀ منحصر به فرد را که در داخل و خارج کشور شاید در اختیار اشخاص نادری قرار داشته باشد، به نمایش گذاشت که مورد علاقمندی نوجوانان ما قرار گرفت و به نشر رساله یی درین زمینه به زبان انگلیسی نیز پرداخت که کار قابل قدری به شمار می رود.
و بالاخره آخرین کار داکتر شعور در زمینۀ معرفی شخصیت های کشور در زمینۀ هنر موسیقی است که از یک و نیم سال به این طرف در مجلۀ وزین آشیان ادامه دارد. با خواندن این سلسله در می یابیم که بزرگان اهل طرب و سابفه ی تاریخی موسیقی در کشور باستانی ما افغانستان و رجال برجسته و پیشتازان و سرآمدان این فن شریف که هریک در گذشته ها کما حقه معرفی نشده اند، درین نوشته داکتر شعور بازشناسی می گردند و خواننده در می یابد که در هر محیط و محل خود چی بزرگانی داشته این که حق شان تلف شده و از حافظۀ تاریخ زدوده شده اند.
پس گرامیداشت شخصیتی که همیشه در پی زنده ساختن مفاخر ما بوده امریست بجا و فریضه ایست ادا کردنی. این گفتۀ معروف در حق این پژوهشگر خستگی ناپذیر ما کاملاً بجاست که می گویند :« بزرگان را بزرگان زنده نگهمیدارند» محفل باشکوه امشب اجریست که خداوند در برابر چنین کارهای داکتر اسدالله شعور به او اعطآ کرده است. پس از پرپا کننده گان گردهمآیی امشب تقدیر به عمل آورده وجود اهل تفکر و خدمتگاران جامعه ی قدرشناس مان را روز افزون می خواهم. به امید ادامۀ همچو محافل فرهنگی در میان چیز فهمان عزیز ما.
سید محمد اکبر سید زاده
2005-11-04
زنده یاد استاد سیدزادهی بدخشی که مدت پانزده سال تمام جلسات هفته وار انجمن دوستداران بیدل را بدون وقفه در منزل شخصی شان در شهر مسیساگه ی کانادا برگزار می کردند سال گذشته به سرای جاودانه شتافتند؛ روح شان شاد باد! |
