بیدلگرایی و زمینه های اجتماعی، تاریخی و فرهنگی آن در افغانستان عنوان کتابیست کم حجم؛ اما دارای محتوای عظیم و ناب که توسط نویسندهء نستوه و محقق باریک اندیش میهن ما داکتر اسدالله شعور پیرامون جریانات ممد و همچنان بازدارندهء بیدلگرایی، مانند بیدلزدگی، بیدلنمایی، و بیدلزدایی(مخالفت پیروان سبک آزاد و بازگشت ادبی با سبک هندی و شیوهء میرزا عبدالقادر بیدل)، توضیحات عمیق و همه جانبه داده شده است.

   واضح است که بیدل از نادر سخنوران بزرگ زبان دریست که اشعارش به سبب نکته پردازی، نازک خیالی، معنی یابی و ترکیب سازی، اغراق شاعرانه و مبالغه های مطبوع و ایهام آفرینی نه تنها در سرزمین ما بخصوص بخاطر بکار بردن واژه ها و مصطلحات گویشی مردم کابلزمین در اشعارش، بلکه درسرزمین هندوستان و پاردریا نیز مورد توجه قرار دارد، که در پهلوی سرگرمی های سالم و ثمربخش چون شهنامه خوانی و مثنوی خوانی، دسته های بیدل خوانی نیز ایجاد گردیده و هنوز هم موجود است که بیدل را بمثابهء آیینهء بازتابگر و شارح قضایای آسمانی و منکشف اسرار ما فی الضمیر خود میخوانند و میدانند.

   نویسنده، جریان بیدلگرایی را از بدو پیدایش تا امروز به نحو مدلل و مثبِت، دقیق و پیهم مورد نگرش قرار داده؛ به شرح موضوعات به شکل حرفوی، با ارائهء دلایل و ذکر تواریخ آنها چنان پرداخته که کمتر جای سوال را در اذهان خواننده باقی میگذارد و اشخاصی را که درین روند مثمر ثمر گردیده اند، مینمایانند؛ و حتا پرده از روی کارنامهء اشخاصیکه ماهرانه وبا ترفند خاص  بدون تذکر نام بیدل اما با استفاده از عقاید و کاربرد آرایه های هنری وی سبکی را ایجاد نموده اند، افشا مینماید؛ که این خود نمایانگر حوصله مندی و پشتکار نویسنده میباشد.

   مؤلف این اثر بسیار غنیمت، بر علاوهء عناصر ممد بیدلگرایی، بر عناصر بازدارندهء آن چون جریانات روانی بیدلنمایی، بیدلزده گی و بیدلزدایی بحث های عاملانه نموده با ارائه ادله و براهین استفاده از منابع بکر و تازهً مثلا  هجویهء شاعر بزرگ سدهً دوازدهم هجری شهاب ترشیزی که خود را سرتاج سبک آزاد و بازگشت ادبی میدانسته و در انتقاد از شاعران پیرو سبک هندی گفته و فقط در نسخهء خطی دیوان او مسیر است؛ درج کتاب خویش کرده است.

   از عنوان کتاب گرفته، تا تصویر روی جلد و متن همه دور یک موضوع واحدیکه تم مقال است، بدون حاشیه روی میچرخد که این خود به  برازنده گی کتاب افزوده است و خواننده را  به آسانی به اصل هدف رهنمایی مینماید.

            ایکاش این کتاب نه به شکل فشرده، بلکه با بسط و توسعه بیشتر مطالب و موضوعات و با تیراژ بیشتر از یکهزار نسخهء حاضر به اهل فرهنگ و بیدل دوستان عرضه میشد تا مردم با فرهنگ ما ازین روند حد اکثر استفاده میبردند. با اینکه محدودیت نویسنده در شرح و بسط مطالب قابل درک است؛ زیرا این نوشته متن سخنرانی وی عرس بیدل در شهر تورنتو بوده و تنگنای وقت اورا به مجمل نویسی مجبور ساخته است؛ اما آرزو می رود که در چاپ دوم با تفصیل دادن مطالب که درین نوشته فتح باب شمرده می شود؛ در رفع عطش دوستداران بیدل و سبک هندی عنایتی داشته باشند. خداوند توفیق مزید برین بنان مشکبار عنایت نماید.