جلال‌آباد شهری است بر رود کابل در شرق افغانستان که در مسیر میان کابل و گردنۀ خیبر قرار دارد. این شهر با پیشینۀ تاریخی پرفراز و نشیب اکنون بزرگترین شهر شرق افغانستان است. در گذشته جلال‌آباد را با باغ‌های انبوه نارنج و زیتونش می‌شناختند و حالا هم زیتون از فرآورده‌های عمدۀ این شهر است و در امتداد جاده‌های جلال‌آباد درخت زیتون به‌فراوانی دیده می‌شود.
کتاب راهنمای "لونلی پلنت" Lonely Planet ویژۀ افغانستان، جلال‌آباد را نماد برداشت غربیان از سنت‌ها و شیوۀ زندگی افغان‌ها می‌داند و توضیح می‌دهد که منظور از "افغان" پشتون است. جلال‌آباد از مهمترین مرکزهای فرهنگ پشتون به شمار می‌آید. بیشتر مردم جلال آباد پشتونند. تاجیک‌ها، پَشَه‌ای‌ها و شماری از سیک‌ها نیز در این شهر زندگی می‌کنند.
طبیعت زیبای جلال‌آباد این شهر را به یکی از مهمترین مقصدهای گردشگران داخلی تبدیل کرده‌است. با این که جلال‌آباد در طول تاریخ مورد حملات ویرانگر بسیاری واقع شده، اکنون آن شهری است آسوده که دگرباره دوران شکوفایی‌اش را طی می‌کند.
بنا به روایتی، این شهر نام خود را از نام بنیادگذارش جلال‌الدین محمد اکبر به ارث برده‌است. این پادشاه بنام گورکانی که از نوادگان بابر بود، در سال ۱۵۷۰ میلادی در محلی با نام جهان‌نمای و آدینه‌پور شهری ساخت که اکنون با نام "جلال‌آباد" می‌شناسیم. جلال‌الدین گورکانی به خاطر آب و هوای مطبوع شهر، از آن به عنوان قشلاق یا زمستان‌گاه سلطنتی استفاده می‌کرد.
در واقع، پادشاه هندوستان فصل تازه‌ای در تاریخ آدینه‌پور باستان گشود و آن را دوباره به یکی از مراکز مهم منطقه تبدیل کرد. در گذشته هم جلال‌آباد دوره‌های شهرت و شکوفایی داشت که با کیش بودایی و فرهنگ یونانی گره خورده بود. تا سدۀ هفتم میلادی که منطقه را عرب‌ها درنوردیدند، آدینه‌پور از لحاظ محبوبیت و تقدس مذهبی میان پیروان کیش بودایی با بامیان پهلو می‌زد. همین اکنون هم جلال‌آباد و حومۀ آن پر از بازمانده‌های اماکن بودایی، به مانند غارهای راهبان و استوپا یا گنبدهایی است که زمانی مقدس بوده‌اند. پس از حملۀ عرب‌های مسلمان هم، شمار زیادی از مردم این منطقه برای سالیان سال به اسلام نگرویدند و تنها پس از یورش لشکر محمود غزنوی در سدۀ دهم میلادی بود که پرچم اسلام در جلال‌آباد استوار شد.
جلال‌آباد صحنۀ مهمترین زدوخوردهای دو جنگ بریتانیا با افغانستان سدۀ ۱۹ بوده‌است؛ جنگ‌هایی که حاصلش برای بریتانیا شکستی خوارکننده بود. در پایان سدۀ ۲۰ میلادی هم جلال‌آباد دستخوش نبردهای میان شوروی و مجاهدان بود. این جنگ‌ها، همراه با حملات متأخرتر آمریکا، بخش اعظم یادگارهای تاریخی شهر را با خاک یکسان کرد. کاخ امیر حبیب‌الله‌خان از معدود آثار تاریخی جلال‌آباد بود که زیر بمب‌های ائتلاف به رهبری آمریکا فرو نشست. اما آرامگاه امیر حبیب‌الله‌خان هنوز پابرجاست. در کنار او شاه امان‌الله‌خان و همسرش ملکه ثریا هم خاک شده‌اند.
"سراج العماره"، نشستگاه امیر حبیب‌الله و شاه امان‌الله در اوایل قرن میلادی، از آثارقدیمی جلال‌آباد است که اکنون بازسازی می‌شود.
نیروهای ناتو و سازمان ملل که در جلال‌آباد پایگاه دارند، اکنون به آبادانی شهر می‌کوشند و جا جای شهر ساختمان‌سازی جریان دارد.
در گزارش مصور این صفحه گشت و گذاری داریم در جلال‌آباد
