|
درنوشته
های گذشته از بنیان گذاران و پیشکسوتان موسیقی درافغانستان نام برده و
تا حد امکان به معرفی ایشان پرداختیم . درجمله هنرمندان به خصوص در بخش
غزل خوانی، یکی هم استاد غلام نبی نتو بود که سال های متمادی ویا بهتر گفته
شود، بیشتر از نیم قرن شمع محافل سرود وطرب بود و با هنر نمایی های دل
انگیز خویش، موسیقی کشور مان را رنگ ورونق بیشتر داده است .
استاد غلام نبی نتو درسال 1255
هجری خورشیدی در گذر کرنیل شورباز کابل متولد شده است . او در خانوادۀ چشم
به دنیا گشود، که همه اعضای خانواده اهل موسیقی و طرب بودند وهر کدام در
یکی از رشته های موسیقی ، نوازنده گان ممتاز زمان خویش شدنند . این برجستگی
باعث شد که نوای دل انگیز موسیقی ، از همان آوان کودکی در تاروپود استاد
نتو راه بیابد .
استاد نتو هنوز طفلی خورد
سال بیش نبود، که پدرهنرمندش استاد قربانعلی وی را تحت تربیه گرفت وبه
تعلیم اساسات موسیقی پرداخت .
استاد سمندر خان ، یعنی
پدرکلان استاد نتو درجمله هنرمندانی بود که ، غزل های فارسی دری را در
قالب آهنگ های هندی می سرود ، ولی خود استاد قربانعلی خان اشعار
ابوالمعانی بیدل را درقالب آهنگ های که خود در چوکات راگ ها ترتیب می کرد
می خواند واز جمله هنرمندان ممتاز ومشهور عصر خویش به حساب می رفت .
استاد قربانعلی خان با نشان
دادن اساسات اولیه موسیقی دانست که پسرش استعداد اندوختن بیشتر موسیقی را
دارد.
بناً وی را نخست نزد استاد
پیربخش خان هندی « پیاراخان » و سپس به شاگردی استاد قاسم افغان نشاند
ومراسم ارثی « گرمانی » را رسماً بجا آورد . گرچه استاد قاسم افغان سند
شاگردی خود را نخست نزد استاد قربانعلی پدر استاد نتو گذاشته بود، چون
استاد قاسم هم یکی از شاگردان استاد پیاراخان بود بناً استاد قربانعلی خان
پسرش را نزد استاد قاسم افغان برده ، تا به اندوخته های هنری اش بیافزاید .
درطول چند سال استاد غلام نبی
نتو درحلقه شاگردان استاد قاسم افغان مشغول کثرت وریاضت بود وازجانبی هم
به نوا های دلکش استاد قاسم گوش می داد و همچنین با پشتکاری که داشت توانست
به قدر توانش از بحر موسیقی یا این هنر والا استفاده بیشتری کمایی نماید .
استاد غلام نبی نتو ، گاه
گاهی ، در بعضی از محافل ، با استاد قاسم افغان به شکل دوگانه غزل سرایی
می کرد. چنانچه درشب عروسی استاد نبی گل او با استاد قاسم افغان درخلال
آواز خوانی باهم به مشاعره پرداختند وهردو استاد سه ساعت تمام اشعار و شاه
بیت هایی در بارۀ « زلف » خواندند که تکرارهم نمی شد و تحسین وحیرت شنونده
گان ابرانگیخت « 1 » .
استاد غلام نبی نتو، کدام شاگرد
رسمی مانند دیگر استادان مسلکی موسیقی نگرفت ، صرف در زمان اعلیحضرت شاه
امان الله خان غازی مدتی به حیث معلم موسیقی درلیسه حبیبیه تدریس می کرد.
غزل خوانی که بخشی از موسیقی
کلاسیک می باشد در همان آوان تازه در افغانستان رایج گردیده بود ولی
خوشبختانه تا امروز علاقمندان و دوستدارانی زیاد دارد . موسیقی غزل با تازه
آفریینی ها وبکر آوری های استادان و پیشگامان این شیوه چون استاد قاسم
افغان ، استاد غلام حسین ، استاد نتو ، استاد شیدا ، و به خصوص موسیقی غزل
را استاد رحیم بخش و استاد سراهنگ به اوجش رسانیدند .
استاد غلام نبی نتو هنرمندی
بود که بیشتر از نیم قرن شمع محفل خوشی های مردمش بوده و بعد از ختم مجالس
عروسی ها که اکثراً درشب های جمعه برگذار می گردید روانه خانقا شده وتا
سپیده دمها در حلقه صوفیان واهل طریقت چشتیه نوا سرمی داد وبه اصطلاح این
مسلک مجرایی اش را اجرا می کرد .
استاد غلام نبی نتو یک انسان
متین ، متواضع ، فقیرمشرب وبه اصطلاح عامیانه رک وراست بود چون باسواد بود
اشعار ابوالمعانی بیدل ، سعدی ، حافظ شیرازی وغیره شعرای نامدار زبان
فارسی دری را درست وبدون اغلاط وبصورت واضح می خواند.
استاد غلام نبی نتو در آخرین
سالهای حیاتش ازخرابات و خراباتیان برید و درولایات شمال کشور بین پلخمری
ولایت بغلان و ولایت قندز دررفت وآمد بود ومصروف زمینداری گشت. ولی تا دم
مرگ از موسیقی دوری نجست . با مصروفیت های زمینداری ، شب های جمعه با
ارمونیه کوچکش در گوشۀ از رستورانت های ولایت قندز مجلس علاقمندانش را با
سرودن غزل های ناب و آهنگ های فلکلوریک گرم می ساخت .
وبالاخر استاد غلام نبی نتو به
روز 5 اسد سال 1368 خورشیدی بعمر 113 سالگی درشهر پلخمری ولایت بغلان ،
بعداز ادای نماز جمعه ، درحالیکه از صحت کامل برخوردار بود به سرای باقی
شتافت و درهمانجا به خاک سپرده شد. یادش راگرامی می داریم و روانش شاد باد
.
رویکرد ها :
1 ــ سرگذشت موسیقی معاصر
افغانستان نوشته استاد عبدالوهاب مددی
2 ــ با استفاده ازنوشتۀ که
به قلم نگارنده درماهنامه کاروان درامریکا انتشاریافته وهم درکتاب قانون
طرب تالیف استاد محمد حسین سراهنگ دراستوکهلوم سویدن انتشاریافته است .
|
