کابل ناتهـ، Kabulnath



































Deutsch
هـــنـــدو  گذر
قلعهء هــــنــدوان

همدلان کابل ناتهـ

باغ هـــندو
دروازهء کابل

 
 
 
 
 

خرابات مکتب موسیقی در افغانستان
 

یادی از استاد غــلام حســین

 
 
محمد حیدر اختر
 
 

 در صفحات قبلی گفتیم که، خرابات نخستین مکتب موسیقی درافغانستان به شمار می رود و چهار استاد بزرگوار پایه های این مدرسه را تشکیل داده اند که عبارت اند از:

 

استاد قاسم افغان ، استاد غلام حسین ، استاد نبی گل و استاد محمد حسین سراهنگ .

 

درشمارۀ قبلی تا جایی که امکان داشت  به زنده گی نامۀ  زنده یاد استاد نبی گل پراداخته شد .درین بخش یادی از استاد غلام حسین یا پدر استاد محمد حسین سراهنگ  می کنیم .

 

استاد غلام حسین  در سال  1365 قمری متولد گردیده است.  استاد عبدالوهاب مددی در کتاب « سرگذشت موسیقی معاصرافغانستان » محل تولد استاد غلام حسین را شهر کابل میداند ، ولی آقای ناصر پوران قاسمی  نواسه دختری استاد قاسم افغان، جای تولد استاد غلام حسین را درسال 1365 قمری درشهر پشاورهند برتانوی تحریر نموده است  (1)

 

 استاد غلام حسین کودکی بیش نبود که به آلات موسیقی آشنایی پیداکرد. علاقۀ زیادی به موسیقی از خود ابراز میداشت . پدرش عطاحسین اهل موسیقی وهنر نبود ، ولی استاد غلام حسین را دراین راه یاری می کرد . واو با پشت کار و علاقه مندی  روانش رابا نغمه ها و آواز ها هم آهنگی می بخشید وبازمزمه ها وساز ها خلوت میکردو انگشتان کوچکش برروی تارهای ساز می لغزید. تا اینکه  عطا حسین  وی را نزد استاد امام الدین پشاوری برده رسماً به شاگردی نشاند.

 

غلام حسین اساسات موسیقی را از نزد استادش فراگرفته بیشتر با ساز ها د مساز گشت . به آن هم بسنده نکرده راهی هندوستان شد تا موسیقی وسرود گری را بیشتر و بیشتر بیاموزد.

 

زمانی که دوباره به وطن برگشت  استاد غلام حسین  به مرحله یی رسیده  بود که پدرش تصور رسیدن به آن مرحله را هم نمی توانست بکند . استاد غلام حسین چهار دیواری های کوچه خواجه خوردک کابل را با ساز وسرود رونق می بخشید و پیوسته اینجا و آنجاتحسین همه گان را بر می انگیخت وشمار علاقمندان آوازش روز بروز افزونی می گرفت تا اینکه پایش به دربار امیر حبیب الله خان کشانیده شده  وبه عنوان  خوانندۀ دربار موظف گردید.

 استاد عبدالوهاب مددی  درکتاب « سرگذشت  موسیقی معاصر افغانستان » از فعالیتهای هنری استاد غلام حسین درزمان زمام داری  امان الله غازی چنین می نویسید :

 دردورۀ امان الله خان که فلمهای بی صدا در نخستین سینمای شهر کابل روی پرده  می افتاد استاد غلام حسین در گوشه ای از ستیژ سینما عقب پیانویی قرار می گرفت و با نغمات دل انگیز تماشاچیان فلمهای صامت را مجذوب هنرش می ساخت در بعضی موارد استاد چاچه محمود ( طبله نواز ) و استاد ناظر ( سارنگ نواز) هم درسینمای بهاری «مهتاب پغمان » او را همراهی می کردند. (2)

 

 

با تأسیس و آغاز نشرات رادیو کابل وروی کار آمدن کورس های موسیقی برای جوانان ، استاد غلام حسین  منحیث استاد موسیقی شرقی، به تدریس شاگردان بیشماری پرداخت. تعداد کثیری  شاگردانش آوازخوانان مشهوررادیوافغانستان به شمار می روند . ازجمله میتوان  از مرحوم محمد ابراهیم نسیم ،  عزیز احمد پنهان ، عبدالکریم زیارکش ،  عبدالرحیم ساربان ،خانم پروین نام برد . آهنگ معروف ومشهور  « گل فروش » که به آواز خانم پروین  سروده شده از ساخته های مرحوم استاد غلام حسین می باشد .

 

 درآن زمان  دستگاه ثبت  در رادیو کابل نرسیده بود وتمام نشرات رادیوی وقت به شکل مستقیم برودکاست می گردید. نوازندگان و خوانند ه گان می بایست تا لحظات ختم پروگرام رادیو کابل انتظار می کشیدند تا آهنگهای خودرا  اجرا نمایند و پس از آن درفصل زمستان و یا تابستان  در سردی و گرمی  پای پیاده  وبا قبول هزاران مشکلات  راهی منزل می شدند . استاد قاسم افغان ، استاد غلام حسین  استاد چاچه محمود ، استاد ناظر از همان اوایل تاسیس  رادیو بیدریغانه فعالیت نموده  وموسیقی را ازطریق امواج رادیو کابل به سمع شنوندگان خویش میرساندند.

 

این عکس که در سال 1322 برداشته شده تحفه یی است استاد محمد ابراهیم نسیم.

استاد فقیر حسن سارنگی نواز، استاد سراج الدین ستار نواز، پدر معراج الدین، استاد محمد عمر رباب نواز، استاد رحیم پدر نسیم طبله نواز، استاد دین محمد ماشین سارنگی نواز، استاد چاچه محمود پدر  استاد هاشم طبله نواز و استاد غلام حسین پدر استاد سرآهنگ

 

 استاد غلام حسین بر علاوۀ که در چوکات رادیو کابل وقت،  معلم خوبی برای شاگردانش بود ، یگانه استادی بود که جهت خدمت برای اولاد خورد سال وطنش خدمت کرد.  حتی درایامی که صدای استاد غلام حسین  گیرایی ورسایی سابق رانداشت،  ترانه هایی را که خود کمپوز نموده بود،  برای کودکان  کودکستانها آموزش میداد  و انگشتان لرزانش روی پرده های اکوردیون سرخ رنگش می لغزید و با طفلکان افغان می خواند که :

 

 ما طفلکان افغان       شادیم مست وخندان

داریم ذوق عرفان    این است ترانۀ  ما

ویا ترانه :

  توپک من خال خالی     گرد وقشنگ گل واری

 استاد غلام حسین  این ابر مرد هنر موسیقی پس از سالها جهد و تلاش  سر انجام به عمر هشتاد ساله گی  به روزبیست وهفتم سرطان 1346 خورشیدی،  جهان فانی را وداغ گفت وفردای آن روز با حضور هزاران نفر در شهدای صالحین  (رح)به خاک سپرده شد .

 

  درقسمت اخیر برنامه ویژه یی که به مناسبت مرگ استاد غلام حسین از طریق رادیو افغانستان  انتشار یافت، گفته شده بود  که « استاد غلام حسین رفت ولی سراهنگی بجا گذاشت  »   روانش شاد باد  

 

رویکرد ها :

1ـ  بزم طرب  تالیف استاد محمد حسین سراهنگ

2ـ  سر گذشت موسیقی معاصر افغانستان تالیف استاد عبدالوهاب مددی

3- اطلاعات شخصی نگارنده.

 

بالا

دروازهً کابل
 

شمارهء مسلسل 104           سال پنجم         سنبله   ۱۳۸۸  هجری خورشیدی        سپتمبر 2009