کابل ناتهـ، Kabulnath



































Deutsch
هـــنـــدو  گذر
قلعهء هــــنــدوان

همدلان کابل ناتهـ

باغ هـــندو
دروازهء کابل

 
 
 
 
 
خرابات، مکتب موسیقی در افغانستان
یادی از استاد نبی گل

2

 
 
محمد حیدر اختر
 

   درقسمت گدشته دربارۀ گذرخواجه خوردک کابل ، یا خرابات امروزی صحبت های داشتیم . وهم یاد آوری گردید که موسیقی درافغانستان از همین محل نشأت کرده و به مثابۀ نخستن مدرسۀ موسیقی درافغانستان شناخته میشود.

 

به قول استاد عبدالوهاب مددی چهار شخصیت هنری منحیث چارستون موسیقی در افغانستان می باشند که عبارت از : استاد قاسم افغان، استاد غلام حسین ، استاد محمد حسین سراهنک ( بابای موسیقی افغانستان ) و استاد نبی گل . دراین بخش نظر گذرایی داریم به زندگی و فعالیت های هنری مرحوم استاد نبی گل .

 

 استاد نبی گل ، نام آشنا برای همه علاقمندان موسیقی کلاسیک و غزل میباشد . در زمانی که هنوز رادیو افغانشتان در کشور ما به نشرات خویش آغاز ننموده بود در پهلوی سایر هنرمندان خرابات ، صدای استاد نبی گل نیز در گذر خواجه خوردک کابل می پیچید و در کنار هنر مندان ممتاز و پرآوازۀ آن زمان ودوشادوش استادان سرشناس موسیقی افغانستان ، چون استاد قاسم افغان ، استاد غلام حسین ، استاد رحیم گل وسایرین؛ استاد نبی گل نیز فعالیت های چشم گیری ازخودنشان می داد.

 

 استاد نبی گل در حدود سال های 1278تا 1280 هجری شمسی در قریۀ گولایی ـ یکی ازروستا های ولایت ننگرهار متولدشد. موسیقی در خانوادۀ او از هفت پشت به وی میراث مانده بود (1)

 

همینکه استاد نبی گل بر روی زنده گی لبخند زد ، گوشش با صدای موسیقی آشنا گشت . درسن ده ساله گی نزد برادر بزرگـش غلام حسن سرنده نواز شاگرد شد . ابتدا اساسات موسیقی را آموخت وانگشتان کوچکش به تار ها وکمانچه سرنده آشنایی پیدا نمود. تا آنکه نزد استاد قاسم افغان « گـُـر » مانده و حلقۀ شاگردی استاد را به دست آورد.

 

 استاد نبی گل ، نزد استاد قاسم برعلاوه یی که به نواختن آلات مختلف موسیقی دست یازید، صدایش را نیز از حنجره بیرون کرده و طرزهای را که استاد برایش می آموخت زمزمه می کرد

 استاد نبی گل ، طی سفری که به کشور هند داشت ، از استاد پیر بخش درلاهور بعضی راک ها را یاد گرفته و زمانیکه دوباره به وطن برگشت نزد استاد غلام حسین ( پدر استاد محمد حسین سراهنگ ) جهت آموختن بیشتر موسیقی زانوزد.

 

استاد نبی گل به این هم بسنده نکرد. مدتی نزد استاد چاچه محمود ( پدرمرحوم استاد هاشم ) شاگرد شد وانگشتان دستش را باطبله آشنا ساخت و چندین سال با مهارت بروی طبله هنر آفرینی کرد .

 

 با به میان آمدن رادیو کابل وقت درسال 1320 هجری شمسی، در میان نخستین آواز خوانان رادیو ، آوازش از طریق امواج رادیو به گوش مردم رسید . او می دانست چه باید بخواند که بیشتر گل کند و بیشتر آوازه گیرد . از این رو به سراغ اصیلترین آهنگ های محلی می رفت ، آهنگ ها را با همان لحن ویژه اش می خواند . او خوانندۀ مردم بود.

خواننده یی که سالها ، آهنگ ها ، ترانه ها ویا تصنیف ها و خواندن های فولکلوریک مارا ازشهر ها ، روستا ها و قصبه ها گرد می آورد وباهمان کیفیت محلی و به خصوص می خواند ( 2 )

 

تنها شمار اندکی از هنرمندان ونخبه گان موسیقی وهنر درزمان حیات خویش توفیق آنرا یافته اند تا مورد قبول و پذیرش مردم و جامعۀ فرهنگی قرار بگیرند. ولی استاد نبی گل درطول فعالیت های هنری اش نه تنها از طریق امواج رادیو افغانستان ، بلکه در محافل ومجالس خوشی مورد پذیرش مردمش قرار گرفته بود. زیرا استاد به اساسات و ضوابط سنگین و علمی موسیقی دفیقا ًآشنایی داشت واین آگاهی زمینۀ اشکال مختلف موسیقی را « اعم از موسیقی های تهمری ، غزل ،طرز های محلی و فلکلوریک » را برایش هموارکرده بود. این آگاهی را استاد نبی گل بعد از سالها ریاضت ، حوصله مندی وزحمت کمایی کرده بود . آگاهیی که برای بدست آوردن آن سالیان درازی در خدمت پیر خرابات زانو زد . استاد نبی گل دراجرای آهنگ های محلی و فلکلوریک رقیب نداشت و هرآهنگ را به شکل اصلی اش با زبان ساده اجرا می کرد . در محافل موسیقی برای تنوع بخشیدن به محفل دوستان و عزیزانش، یگان پارچه تهمری می سرود آهنگ هایش را خود کمپوزمی کرد ومی خواهند و اکثر آهنگ هایش را به دیگر هنرمندان رادیو افغانستان می داد تا اجرا نمایند.

 

استاد نبی گل دوبار ازدواج نموده بود که حاصل این ازدواج ها بیست و چهار فرزند بود .از جمله پنج پسر وی از جمله نوازندگان خوب رادیو افغانستان می باشند.

 

 استاد نبی گل نیمه شب جمعه هفدهم جدی سال 1350 هجری خورشیدی به عمر بیش از هفتاد ساله گی در منزلش واقع در خرابات کابل داعی اجل را لبیک گفت. روانش شاد باد ( 3 )

 

رویکرد ها :

1ـ سرگذشت موسیقی معاصر افغانستان نوشته استاد عبدالواهاب مددی

2 ـ همانجا

3 ـ همانجا

 

بالا

دروازهً کابل
 

شمارهء مسلسل 103           سال پنجم         سنبله   ۱۳۸۸  هجری خورشیدی        سپتمبر 2009