درمجموع  در سرزمين ما بالاي تيوري موسيقي، تاريخ موسيقي و تاثيرمتقابل موسيقي سرزمين هاي همجوار بر موسيقي ما كارجدي و درخور توجه صورت نگرفته است.

هرچند مرحوم علي كهزاد، آغاي مددي، آغاي شهراني و مرحوم استاد سر آهنگ كاريهاي نسبتا ارزشمند در زمينه انجام داده اند اما توجه آنان بيشتر روي ساحات معدودي بوده است.

آغاي مددي در كتاب شان به سوانح هنرمندان پرداخته اند و هم  در مورد تاريخچه راديو افغانستان ، خرابات، ايجاد اركستر راديو معلومات خوبي دارند ولي در زمينه  تاثير گذاري موسيقي افغاني بر موسيقي سر زمين هاي همسايه ما و برعكس  تاثيرپذيري موسيقي افغاني از موسيقي سرزمين ها همجواركمترپرداخته شده است. مقالات آغاي شهراني و قانون طرب مرحوم استاد سر آهنگ هم در انحصار همين ساحات باقي مانده است.

من باوردارم كه براي دريافت اين تاثيرپذيرها  و تحقيقات بيشتر ما به ايجاد و راه اندازي پروژه هاي علمي گسترده نياز داريم تا به صورت زنجيري و به كمك گروپهاي آگاه و كارشناسان موسيقي ما اين پژوهش ها را به شكل علمي و عملي به راه بيندازند.   ،ولی اینکه چطور میتوانیم  ارتباطی موسیقی خود مان را با موسیقی روسیه بیابیم به نظرم حرفی است نو که ایجاب پژوهش های علمی جامع  وگسترده را مینماید ، من  در اینجا تنها به «چشم دید» ها و «گوش شنید»  های خویش می پردازم. و آرزو دارم كه به كمك دوستان  آگاه و با بحث و گفتمان بتوانيم اين تجارب را در سطح گسترده تر، وسعت بدهيم.

اگرما به دقت به موسيقي روسي گوش بدهيم به آساني مي توانيم همخواني هاي گسترده ي اين موسيقي با موسيقي افغاني دريابيم. در دوران ۱۱ ساله تحصيلی خودم تجارب بسياري  كسب كرده ام  من درزمان اقامتم در روسیه چه در کوچه و بازار وچه با شنیدن رادیو وتلویزیون  متوجه ميشدم که پارچه آهنگی كه به بگوشم میرسد چقدر با موسيقي خود ما نزديك است بعد با اندک تفکر درمی یافتم  که بلی این  پارچه آهنگ را آن یک نوازنده ما در آن یک آهنگ  مشهور ش نواخته  و حتا نغمات آهنگ های هندی که در لابلای آهنگ های آواز خوانان مشهور هند مانند" لتا"  و" رفیع" نیز  شنیده میشود هم  گاهی از روسیه آمده.  جای تعجب نیست اگربا شنيدن  آهنگ مكيش دركاريهاي شنکر جیکشن به ياد يكي از کاریهاي  چایکوفسکی بيفتيم. طبيعت موسيقي چنين است.

شنيدن تكه تكه  پارچه هاي از هر موسيقي هم ميتواند  نقش عمده رادر الهام بخشی آهنگ ساز ایفا کرده باشد و اورا خالق اثري بسازد مشابه يا كاملا متفاوت از آنچه شنيده است و اين راز هنر است که به هيچ عنواني  مرزهاي جغرافيايي را نمي شناسد.  ولی بر گردیم به موسیقی خودما،  که چطور نوازنده های ما از همچو تجاربی بهره مند شده اند، آغای مددی در کتاب شان «سر گذشت موسیقی معاصر افغانستان « زمانی که از ایجاد ارکستر رادیو افغانستان یاد میکنند ، مینویسند که به خاطر تحقق این کار دو نفر موسیقیدان های تاجیکی آنجا کار کردند و در دوره اقامت آنها در کشور دو نفر از نوازندگان ما هریک مرحوم استاد " فقیرمحمدننگیالی" و مرحوم استاد "سلیم سرمست" از این موسیقیدانان های تاجیکی بیشتر از دیگران آموختند ، و  بعد این دو استاد از جمله بنیان گذاران مکتب موسیقی در کشور نیز هستند. پس اگر پارچه ی را که من در روسیه شنیدم و یادم آمد که این همانست که در لابلای آهنگ مرحوم ساربان و یا مرحوم احمد ظاهر شنیده ام  ، حالا تاریخچه آن رامیدانم . وبا وجود آن آهنگهای هم داریم که بیشتر در ریتم والس هستند و  اساس آنها هم روسی است چون آهنگ ساز های ما از این مسله یاد نمیکردند و ما آنرا بنام  وی می پیذیرفتیم ،چنان که آهنگ های محلی بسیار قدیمی را با تغیر شعر وتصنیف آهنگ  ، در ایران و حتا هند از ساخته های خود معرفی میکردند ،که چنین یک دروغ دل انگیز میتواند نقش مخرب و منفی برای پژوهشگران موسیقی ما در آینده بازی کند  چون گمراه کننده است ، مثال های زیاد از این  قبیل آهنگ  ها را مي تواند شمار داد كه من در بحث امروزي ام از طويل و تفسير آن ميگذرم.

با کمال تاسف که تاریخ مناسبات ما با کشور روسیه فراز ونشیب های بسياري  دارد .مردم ما از تانک و کلشنیکوف بیشتر میدانند تا موسيقي و هنردر شوروي اما مردمان آکاه و روشنگر هيچگاهي مناسبات سیاسی را با مناسبات فرهنگی به  اشتباه  نمي گيرند. ورنه  بتهوفن به خاطر الماني بودنش بايد  تجليل نشود حال آنكه همه به نبوغ   و هنر او ارج ميگذاريم.  من باور دارم كه هنر و موسيقي  مرز هاي جغرافيايي را نمي شناسد  وسیاست و سیاستمداران  هیچگاه نمي توانند پيوند هاي عاطفي و فرهنگي ملت ها  رانابود كنند .

اگست ‌- ١٣ ‌- ٢٠٠٩ ‌- لندن

آويزه ها و اشاره ها:

١‌‌- كتاب آغاي مددي "سرگذشت موسيقي افغانستان

٢‌- مقالات  آغاي شهراني

٣ ‌- قانون طرب - استاد سر آهنگ

٤‌- مقالات محمد علی کهزاد