رأی د هندگان،
                                       رأی طلب شده اند.

چندی پیش به تعدادکسانی که خود را برای مقام ریاست جمهوری افغانستان نامزد نموده بودند، هر هفته تنی چند افزوده میشد. اینک شاهد حضور بیش از چهل نفر درین کشاکش هستیم. بادیدن این وضع، باری میشود آدم بگوید که:

کاربدی نیست. یک عده از مزایای این دموکراسی بهره گرفته اند که با توجه به وضعیت ومشخصات خویش میکوشند درمعرض قضاوت مردم و آرأ ایشان قرار بگیرند.

 جملات بالا را برای آن گفتیم که سخنانی از دل آن نامزدان مقام ریاست جمهوری افغانستان باشد. واگر خدای نخواسته ازسرلج وبا زبان کنایه و نشان دادن نارسایی ها و گفتن ازفقدان ظرفیت و کم آوردن آنها سخن گفته شود، دور از انتظار نیست که آنها نیز بگویند که، بروید شما هم خود تان را کاندید کنید. !

برای آنکه سخن به آنجا نکشد، و توقع افزایش تعداد مطرح نگردد؛ بلکه جست وجوی علل وعوامل اصلی و راه های کاهش چنین تعدادی در نظرآید، چهره یی از برداشت شکوه آمیز خویش را از دریچۀ دیگری با نشان دادن دو زمینه و عامل ،نشان میدهیم.

 زمینۀ اصلی افزایش تعداد نامزدها در فروپاشیدگی پیشینۀ جامعه و ناتوانی مدیریت در بیرون کردن از آن است. وعامل فرهنگ معامله گرانه، از آن بهره میگیرد. بدنۀ این فرهنگ، از اوضاع و احوال چندین ساله بخوبی تغذیه کرده است. از موجودیت رشوت های مختلف، تا توجه به نیازمندی های کادرها و پرسونل دولت سازان، از آمادگی بلی گویان، به عنوان پرزۀ کار آمد، که در هر ماشینی میتوانند وظیفۀ خویش را بسر برسانند؛ تا فرصت طلبانی که حضور خویش را درین نمایش نوعی مطرح شدن خود ویا تشکلی در حیات سیاسی افغانستان تلقی میکنند، از زیر فشار قرار دادن رقبا و گرفتن تعهد امتیاز و انصراف در نیم راه انتخابات . . .  را میتوان دید و انتظارتبارز بیشتر مظاهر دیده شده اش آن را داشت . و این درحالی است که جامعۀ ما درطی چند سال پسین، شاهد جای یافتن فرهنگ تفاهم و احترام وحلقه زدن به دور نکات مشترک نشد. حتا به رغم صف ارایی های جدید در گسترۀ قومی، فروپاشیدگی وفقدان تفاهم، درون صفوف آن گرایشات را نیز متأثر ساخته است. و در نتیجه، ناهنجاری تازه به میدان آمده بر ابعاد دشواری های پیشینه افزود.

 معلوم است که یکی از پیامد های فروپاشیدگی، قوی شدن فرهنگ بی اعتنایی و بی احترامی و جای یافتن فرهنگ معامله گری است. وقتی " بازسازی" چهره یی از کارکردهای روزگذرانه، سؤاستفا ده جویانه، معامله گرانه ودست بالا داشتن تعظیم گران به قدرت مسلط را با ده ها ناهنجاری و مردم آزاری دیگر نشان داد، رهنمای شکل دهی فرهنگ معامله گری و فرصت طلبی شد. ازینرو برخی از نامزدهای انتخاباتی با استفاده از جـَــو مسلط معامله گری، درحالی که خوب میدانند که پیروزی نصیب ایشان نمیشود، اما بنابر ضرورت کاسبکاری مروج و به امید اینکه اندکی از امتیازات را نصیب شوند، نامزد آن مقام شده اند.
اینکه بخش قابل ملاحظۀ نامزدها ازسطح درک تحلیل وتجزیه مسایل کشورعاجزهستند وخوب میدانند که دست شان به آن جای نمیرسد، و دربهترین حالت میتوانند رأی دهندگان به کسان دیگری باشند، اما بی التفات به درک مردم ازین کجروی، از خر لج فرود نمیایند. جز وقتی که معامله یی را پیروزمندانه به پایان ببرند. آن وقت این رأی طلبان، خود و رأی خویش رادر معرض فروش خواهند نهاد.

شاید مشاهدۀ ناتوانی های حامد کرزی و نهادی که وی ممثل آن است و جمهوریت و انتخابات و دموکراسی را به سخریه گرفته، نیز سبب شده باشد، که برخی با این برداشت که با وجود نارسایی های بسیار، اما یک سروگردن درهر زمینه یی بلندتر به نظرخویش میایند،  خود را شایستۀ انتخاب ببینند.

در هرحال، وای برحال دموکراسی و انتخابات که با این چهره اش معرفی شده است. و وای برحال مردم افغانستان که، درسینه های ایشان بیش از پیش ناله ها و شکوه ها گره شده است .