در سالهای اخیرنقش ان – جی-  او ها در افغانستان، یکی از موارد بحث ها بوده است. موافقین ومخالفین آنها نظریات خوشبینانه وبدبینانۀ خویش را ابراز داشته اند. بحث دربارۀ آنها وکاکردهای شان حتا منجر به برطرفی وزیر پلانگذاری وقت آقای رمضان بشردوست نیز شده است . دست آزاد داشتن ان جی او ها دربدست آوردن منابع پولی ومصارفی که با همان دست و دل باز داشته اند، شاید زمینۀ تحقیق بسیاری را ایجاب نماید.

در پایان نوشته یی را میاوریم که چند سال پیش درلموند دپلوماتیک به زبان فارسی منتشر شده است . زیرا به مواردی از کارکردهای آنها در هند اشاره نموده که میشود آن را به بقیه نقاط جهان و منجمله افغانستان نیز تعمیم داد. این مقاله در پهلوی بقیه نوشته های که در رابطه با کارکرد ان جی او ها منتشر شود، چهرۀ آن ها را در افغانستان روشنتر نشان خواهد داد.

انحرافات برخوردی منحصر به « کمک های انساندوستانه»

نوشته Arundhati ROY    

جهاني شدن اقتصادي فاصله ي بين تصميم گيران و آنهايي که نتايج تصميمات را متحمل مي شوند، زياد کرده است (١). البته اجلاس هايي مثل همايش اجتماعي جهاني، به جنبش هاي مقاومت محلي کشورهاي فقير امکان مي دهد تا با همرزمانشان در کشورهاي غني نزديک شوند.

از جمله این حرکت هاي مشترک میتوان به مقاومتی اشاره کرد که زمان ساختن نخستين سد خصوصي در منطقه ي مهشاور هندوستان سازماندهی شد : ارتباط بين سازمان محلي نارمادا با چائوآندولان هندي، اورگوالد آلماني و اعلامیه برن سوئيسي و شبکه ي بين المللي رودخانه ها در برکلي توانست بانک ها و شرکتهاي بين المللي را از پروژه خارج کند. البته اگر در محل، مقاومت جدي وجود نداشت، اين امر امکان پذير نمي شد، اين همپيوندي مقاومت جنبش محلي و جهاني بود که توانست سرمايه گذاران خارجي را بترساند و وادار به عقب نشيني کند.

يکي از خطراتي که مقاومت جنبش هاي توده اي کشورهاي فقير را تهديد مي کند، سازمان هاي غيردولتي يا به عبارتي « ان- جي - او زدگي» است. البته اين صحبت به معناي نفي همه ي اينگونه سازمانها نيست، درست است که در ميان انواع سازمان هاي غيردولتي (ان- جي- اوها) برخي تنها به دنبال دريافت يارانه و فرار از پرداخت ماليات مي باشند، اما بسياري از آنها فعاليت هاي با ارزشي انجام مي دهند. اين پديده بايد در چارچوب سياسي وسيع تري بررسي شود. در هندوستان، در اواخر سال هاي ٨٠ و در سالهاي ٩٠، سازمانهاي غيردولتي اي که از يارانه استفاده مي کردند مثل قارچ از زمين روييدند. اين امر همزمان با گشايش درهاي بازار هندوستان به روي نئوليبراليسم بود. در آن زمان دولت در چارچوب سياست بازسازي ساختاري اش به سازمان هاي غيردولتي اي که در زمينه هاي روستايي، کشاورزي، انرژي، حمل و نقل و بهداشت عمومي فعاليت مي کردند، يارانه مي داد.

به اين ترتيب، رفته رفته ، دولت وظايف خود را به « ان- جي- او» ها واگذار مي کرد. البته با اين فرق که بودجه اي که در اختيارشان قرار مي داد، تنها بخش ناچيزي از هزينه هاي دولتي رادر بر میگرفت.

اغلب ان- جي- او ها توسط آژانس هاي کمک به توسعه، تامين مالي و اداره مي شوند. هزينه ي اين آژانس ها خود توسط دولتهاي غربي، بانک جهاني، سازمان ملل يا شرکت هاي چندمليتي تامين مي شود. آنها بدون اينکه کاملا مشابه نهادهاي نئوليبرالي باشند، جزئي از مجموعه ي سياسي اي مي باشند که ضمن ناروشني مرزها، بر پروژه هاي نئوليبرالي ای نظارت دارد که تقاضای اصلي آنها، کاهش و قطع هزینه های دولت مي باشد.

چرا اين گونه آژانس ها هزينه ي مالي ان- جي- او ها را تامين مي کنند؟ آيا انگيزه ي ياري رساني ميسيونرهاي سابق و از مدافتاده را دارند؟ آيا احساس گناه مي کنند؟ شايد مجموعه اي از همه ي اين عوامل ، انگیزه کمک هايشان باشد. درعمل، سازمانهاي غيردولتي، خلائي را که دولت با کناره گيري از وظايفش برجاي مي گذارد پر مي کنند. عملکرد واقعي آنها کاهش نارضايتي عمومي از طريق کمک رساني با قطره چکان است، آن هم در عرصه هايي که مردم حق دارند به صورت مشروع و قانوني حقوق خود را مطالبه کنند.

ان- جي- او ها روانگرداني مي کنند، انسانها را به قرباني تبديل مي سازند، قربانياني وابسته، و بدين ترتيب مقاومت سياسي تضعيف مي شود. آنها نوعي ميانجي بين دولتمردان و مردم اند، بين امپراطوري و شهروند ساده، در عمل در عين حال داور، ميانجي و پيمانکارند.

سازمان هاي غيردولتي نهايتا تنها در برابر کمک دهندگان کشورهاي متبوعشان پاسخگو مي باشند. وجودشان بيانگرد رجه ي وخامت اوضاع است، هرقدر خرابي هاي ناشي از ليبراليسم بيشتر شود، تعداد آنها نيز افزونتر میگردد. گزنده ترين و گوياترين تصوير این وضعیت هنگامی است که امریکا خود را همزمان آماده حمله به یک کشور و فرستادن سازمان هاي غيردولتي به آنجا برای بازسازی ویرانه ها میکند.

ان- جي- اوها براي اطمينان ازامکان ادامه کار، برخورداري از کمک هزينه و اجازه ي کار از دولت هاي محلي، سعي مي کنند مستقل از چارچوب سياسي یا تاريخي محلی عمل کنند و يا زمانیکه این چارچوب مورد تائیدشان نیست ، تا حد ممکن از آن فاصله بگیرند.

فراخوانهای این سازمانها برای کمک رسانی، به ظاهر غيرسياسي، اما عمیقا سیاسی است ، و از کشورهائی فقيرو یا مناطق جنگ زده فرا میرسد. در یک کلام مردم (در ظلمت ) این کشورهای (در ظلمت) را مثل قربانيان نوعي بيماري نشان میدهند. بازهم يک هندي که دچار سوء تغذيه است، يک اتيوپيايي که از گرسنگي جان مي سپارد، يک اردوگاه پناهندگان افغاني ديگر، يک سوداني قطع عضو شده، همه ي آنها به کمک انسان سفيد پوست احتياج دارند. ان- جي- او ها ناخواسته، کليشه هاي نژادپرستانه را با تاکيد بر کارايي، موفقيت و خيرخواهي تمدن غرب تشدید میکنند. آنها ميسيونرهاي غيرمذهبي جهان نوين مي باشند.

در مقياسي کوچک تر اما مشابه، کمک هاي آنها همان نقشي را دارد که ورود و خروج سرمايه گذاري هاي سوداگرانه در اقتصاد کشورهاي فقير ايفا مي کند.

اين سازمانها در وهله ي اول، دستور کارخود را تحميل مي کنند، سپس درگيري و مبارزه را به مذاکره تبديل مي سازند، مقاومت را غيرسياسي و در جنبش هاي مردمي محلي که سنتا مستقل مي باشند، مداخله مي کنند. آنها بودجه هايي دارند که امکان مي دهد افراد محلي را استخدام کنند، افرادي که در غير اين صورت مي توانستند از فعالين جنبش مقاومت باشند، اما با همکاري با ان- جي- او ها هم احساس مي کنند مفيد و خلاق اند و هم نانشان را در مي آورند، متاسفانه مقاومت واقعي سياسي چنين شرائطی را فراهم نمی کند...

١) سخنراني در کنفرانس سانفرانسيسکو، ١٦ اوت ٢٠٠٤