باراک اوباما رییسجمهوری امریکا و حامد کرزی رییسجمهوری افغانستان در پایان سفر سهروزهاش به امریکا، در یک نشست خبری شرکت کرده و ماحصلِ گفتوگوهایشان را مطرح کردند. آنچه که در این گفتوگوها مطرح شد، چیزی نبود که انتظار آن میرفت. برخیها شاید با این گفته موافق نباشند؛ ولی آقای کرزی با اهداف خاصی وارد امریکا شده بود و در پایان این سفر که گفت پس از نشست خبری، واشنگتن را به قصد کابل ترک میکند، چهرة یک سیاستمدارِ پیروز را نداشت. لحن و صحبتهای دو رییسجمهوری نیز حکایت از رضایت خاطرِ دو طرف بر سر مسایل مورد مناقشه نمیکرد. اما چند نکته در این صحبتها به گونة برجسته وضاحت یافت که نباید دستکم گرفته شوند.
رییسجمهوری امریکا به گونة روشن خواست این موضوع را تفهیم کند که امریکا در هر صورت در کنار مردم افغانستان خواهد بود و نمیگذارد که این کشور یک بار دیگر به لانة تروریستان و القاعده به عنوان تهدیدی برای منافع غرب، تبدیل شود. همچنین آقای اوباما تأکید کرد که نیروهای خود در افغانستان را کاهش میدهد و بیشتر به حمایتهای مالی و لوجستیکی توجه خواهد داشت. بحث حاکمیت ملی هم که از دغدغههای هیأت افغانستان میتوانست محسوب شود، در این گفتوگوها جای خاص خود را یافته بود و هر دو رییسجمهوری نسبت به این مسأله واکنش دقیق و اصولی داشتند.
اما حاشیههای این گفتوگوها از متن آنها باید جالبتر بوده باشد که هنوز چیز خاصی به بیرون درز نکرده است. چهرههای عصبانی هر دو رییسجمهوری نشان میداد که از گفتوگوها راضی نبودهاند و ممکن است هنوز مسایل اختلافیِ زیادی میان دو طرف باقی مانده باشد.
در مورد امضای توافقنامة امنیتی، دو رییسجمهوری حرفهای ضدونقیضی مطرح کردند. از یک طرف آقای اوباما تلاش کرد که قضیه را به نحوی ماستمالی کند و چیز قابل توجهی در این خصوص بر زبان نیاورد؛ ولی آقای کرزی که بهشدت سراسیمه به نظر میرسید، این موضوع را فاش کرد که در خصوص توافقنامة امنیتی به نتیجة خاصی دست نیافتهاند و این موضوع میتواند در آینده میان هیأتهای دو کشور به بحث و بررسی گرفته شود.
آقای اوباما در طول نشست خبری تلاش میکرد که نشان دهد افغانستان برای او و کشورش یک مأموریت تمام شده است و خلاف آنچه که آقای کرزی فکر میکند که امریکا بیشتر نیازمند افغانستان است تا افغانستان نیازمند امریکا؛ این افغانستان است که با بیاعتنایی امریکا میتواند در پرتگاه متلاشی شدن قرار گیرد.
آقای کرزی در طول نشست خبری که عصبانیت و سراسیمهگیاش غیرقابل انکار بود، تلاش میورزید که مواضع نرمتری داشته باشد و به نحوی از همتای قدرتمندش دلجویی کند که تا آخرِ کنفرانس خبری نیز در این کوششِ خود به نتیجه نرسید.
میگویند در صحبتهای دیپلوماتیک آنچه که گفته میشود زیاد مهم نیست؛ ولی باید به چیزهایی که به آنها اشاره میشود، بسیار توجه کرد. آقای کرزی زمانی که به پرسش یک روزنامهنگار در مورد انتخابات آیندة ریاستجمهوری پاسخ میداد، به شکل آشکاری گفت که او در پایان این انتخابات یک رییسجمهور بازنشسته خواهد بود. این اشاره میرساند که بحث انتخابات نیز از موضوعهای محوری گفتوگوهای دو رییسجمهوری بوده است.
آقای کرزی دغدغههای زیادی نسبت به انتخابات سال ۲۰۱۴دارد؛ اما آنگونه که از گفتههای دو رییسجمهور برمیآمد، امریکا صرفاً از یک انتخابات شفاف و عادلانه در افغانستان حمایت میکند و نه چیزی دیگر. شاید آقای کرزی تلاش کرده باشد که بحث امنیت و فضای ویژة کشور را به مسایل انتخاباتی ربط دهد، ولی مشخص بود که همتای امریکاییِ او از نقشهها و طرحهایش حمایت نکرده است.
آقای کرزی در حالی به کشور بازگشت که با مشکلات فراوانی روبهرو است. او از یک طرف باید پاسخگوی نمایندهگان در مجلس بر سرِ مقدار و نحوة پرداخت حقوق بازنشستهگیِ خود و مقامهای بلندپایة دولتی باشد؛ موضوعی که از همین حالا به مسالة چالشبرانگیز میان مجلس نمایندهگان و حکومت مبدل شده است. در طرحی که از سوی شورای وزیران کشور به تصویب رسیده، خلاف قانون اساسی کشور، حقوقهای سرسامآوری برای رییسجمهوری و مقامهای بلندپایه در نظر گرفته شده است. از جانب دیگر، آقای کرزی برای اینکه حمایت جامعة جهانی را کاملاً از دست ندهد، مجبور است برای برگزاری انتخابات در کشور در برنامههای خود تغییراتی وارد کند. او و همکارانش در ارگ ریاستجمهوری، پیشنویس قانون انتخابات را به نحوی تنظیم کرده بودند که بتوانند از آب گلآلود ماهی بگیرند. ولی سفر امریکا مثل اینکه آب سردی روی دست آقای کرزی ریخت و او را در موقعیتی قرار داد که باید در
نقشههای خود تعدیلاتی وارد سازد.
از سوی دیگر، بحث فساد اداری نیز حتماً در گفتوگوهای دو رییسجمهوری جای خود را داشته است؛ موضوعی که هیچیک از رؤسای جمهوری دو کشور نخواستند به گونة شفاف در مورد آن سخن بگویند. ولی آقای کرزی در یک لحظه مجبور شد که در این خصوص حرفهایی را مطرح کند. او حالا با بازگشت به کشور مجبور است که در این خصوص اقدامهای تازهیی را روی دست گیرد. لحن و صحبت آقای کرزی در خصوص مسایل فساد نشان میداد که جانب امریکا از اقدامهای دولت در خصوص مبارزه با فساد مالی و اداری، چندان راضی نبوده است. از جانب دیگر، آقای کرزی در حالی که مشغول چانهزنی با مقامهای امریکایی بود، نهاد بازرس امریکا در مورد بازسازی افغانستان موسوم به «سیگار»، گزارش تازة خود را در خصوص فساد مالی و اداری در افغانستان منتشر کرد. در این گزارش تازه، نهاد «سیگار» از حیفومیل شدن احتمالیِ میلیاردها دالر پس از خروج نیروهای امریکایی از افغانستان، ابراز نگرانی کرده است.
|