|
درخت تو گر بار دانش بگیرد
به زیر اوری چرخ نیلوفری را
حکیم ناصر خسرو بلخی آن چریک پیر جهانگردی بی بدیل در فرهنگ و ادبیات ما، دارای مرتفع ترین نقش و جایگاه ویژه خود را به خاطر دیدگاه خاص و اباورزیدن ازمدحت و تملق گویی جهت بدست اوردن مال و منال از مستبدین و ظالمان، دستانش را بسوی هیچکس و ناکس دراز نکرد. دگرگونی که دروی ایجاد شد و او را تکان داد، حال و هوای دیگری به او دست داد که ناصر خسرو بلخی آن تبعیدی یمگان را به سرزمین های کشاند که واقعا افسانوی ودور از تصور ادمی است. آثارگرانسنگ و سترگ او، همه مدعیان سیاه دل ، به گردش رسیده نمیتوانند. ده ها جلد آثارمنظوم و منثورسروده های حکیم بلخ با مهارت، صولت خلق شده هر کدام در ذات خود آثاریست پویا و ماندگار.
وقتی شعر مشهور و پیکانگونه اش را میخوانی چون گلوله است که قلب حریف را
مستقیما نشانه گرفته است،
من آنم که در پای خوکان نریزم
مرین قیمتی لفظ در دری را
ناصر خسرو بلخی در بدترین وتاریکترین دوران در عرصه نبرد شمشیر و قلم، پا به میدان گذاشت. بداندیشی و خرد ستیزی یک امر عادی به حساب میامد. او هزاران فرسنگ را، پای پیاده، با پشتاره ای از کتاب و قلم و دانش تا اقصی نقاط گیتی مسافرت کرد، حقایق بیشماری ازمردمان گوناگون مثل: کشف رموززندگی مردم، با قلم جادویی اش، سفرنامه معروفش را رقم زد. با اینکه دربرخی منابع نام از سفرنامه بزرگ او یاد اوری شده و سفرنامه فعلی اختصار سفرنامه بزرگ اوست، که تا هنوز به میدان ظاهر نشده است. میگویند سفرنامه مشرق زمین ازشگفتی های شبه قاره هند و اسرار نا مکشوف و مرموز سرزمین عجایبی حکایت میکند که همه را متعجب و شگفت زده میسازد.
دوران ناصرخسرو بلخی، دوران اوج استبداد و اختناق، حکومت غزنوی است. اسماعیلیان در چندین شهر توسط سپاه دولتی قتل عام میشود که البته از حمایت و پشتیبانی سلطان مستبد برخوردار هستند. چنان تبعیض و تعصب کور در فضای ظلمانی حکمفرماست، که کسی به تندی نفس شیده نمیتوانند، در همچو شرایطی حکیم ناصر خسرو بلخی با درایت و خردمندی به حیث حجت خراسان گماشته میشود. قشریون تاریک اندیش که هیچگونه دانش و معرفت درباره اسماعیلیه ندارد، وهم مخالفت های عمیق درونی مذهبی در دستگاه سلطنتی، تلاش صورت میگیرد تا شخصیت های ممتاز و صاحب نفوذ با دسایس و توطئه های گوناگون از دربار اخراج و گاهی به دست جلاد ظالم میسپردند، تا دمار از روزگارش براورد. یکی از همین شخصیت و دانشمند برازنده دربار، حسنک وزیر است که قربانی توطئه مخالفین شده، به دار اویزان میشود. براو اتهام بسته بودند که خلعت امامان اسماعیلیه را پذیرفته، شاید هم سپس به کیش اسماعیلیه داخل شده
باشد.
کجرفتاری و کژاندیشی وفساد در تمام ارکان سلطنت رخنه کرده بود. در چنین شرایط غیر انسانی، جنگ مخفیانه مذهبی در سطوح مختلف جریان داشت. نمونه برجسته ان به دار زدن حسنک وزیر که یکی از وزیران دانشمند دردربار بود، نمونه بارز بحساب میرود.
حکیم ناصر خسرو بلخی بعد از طی یک سفر طولانی که سفرنامه معروف حاصل این سفراست. بعد از چندی مجبور میشود، خلوت گزینی کند و همان است که یمگان را می پذیرد. تقریبا اکثر اثار و تالیفاتش را در یمگان خلق میکند.
چندین سده از زمان حکیم ناصر خسرو بلخی که به جاودانگی پیوسته است، سپری شده است. غیر از چند کتابی: « ناصر خسرو، لعل بدخشان» تالیف داکتر الیس سی. هانسبرگر چاپ ۱۳۸۰ «تصویری از ناصر خسرو» تالیف علی دشتی . تاریخ چاپ ۱۳۶۲ « ناصرخسرو اسماعیلیان» تالیف آی. برتلس چاپ سال ۱۳۴۶
«شرح سی قصیده» تالیف دکترمهدی محقق چاپ سال ۱۳۷۲
با سپاس فراوان از هموطنانی که در شرایط غربت یاد شاعران و دانشمندان وطن را به باد فراموشی نمی سپارند بلکه ارج میگذارند.
زنده باشید.
با قرأت این چند بیت به سخنانیم خاتمه می بخشیم
مرا دونان ز خان و مان براندند
گروهی ازنماز خویش ساهون
خراسان جای دونان گشت، گنجد
به یک خانه درون ازاده با دون
نداند حال و کارمن جز انکس
که دونانش کنند از خانه بیرون
سلطان علی شنبلی مدیر مسوول ودکتر ثنا نیکپی صاحب امتیاز و ناشر اندیشه نو
|
