یادداشت «جایزهء آزادی ـ همراهی با شیطان» در سال ۲۰۰۷ در شماره ی ۴۴ کابل  ناتهـ نشر کرده بودم. دیروز خانم رجنی پرکاش از هندوستان برایم یادداشتی فرستاد که آن را جالب یافتم و اکنون در آغاز یادداشت می افزایمش. با تشکر از رجنی جان پرکاش.

سباش چندر بوس، چند شبانه روزی در سلطانپور ولایت همیشه بهار ننگرهار، در خانه «بسنت سنگهـ» نیز پناه برده بود. بسنت سنگهـ خسربره شادروان گرتهاری لال حکیم کَکٌر لغمانی و مامای دکتر رام لال و پرکاش لال کَکٌر بود. بعد از بیرون شدن سباش چندر بوس از افغانستان، مقامات امنیتی، بسنت سنگهـ را زندانی کردند و در زندان وی را چنان لت وکوب نمودند که جان را به جان آفرین سپرد. خواهر بسنت سنگهـ با دیدن تن بی روح بردارش تاب نیاورد و در زمان اندک درگذشت. این خانم اندوه دیده، مادر کلان پدری خانم رجنی پرکاش بود.

جايزهء آزادي

همراهي با شيطان


سبهاش چندر بوس

از ایشور داس
 

ساعت ۲۰:۴۰ شب هفتم فبروري سال جاري، تلويزيون Arte آلمان فيلم مستند «Pakt mit dem Teufel» را نمايش داد که در آن از مبارزه و تلاش آقاي سبهاش چندر بوس «Subhash Chandar Bose» و همرزمانش حوادثي بازتاب يافته بودند. البته برخي از آنها با يک گوشهء فراموش شده تاريخ آلمان نيز ارتباط دارد.

سبهاش چندر بوس جهت رهايي وطنش از يوغ انگليسها بر آن ميشود که براساس مقولهء « دشمني دشمن دوست است» از هند فرار کرده و از طريق افغانستان و روسيه مقارن جنگ دوم جهاني به آلمان ميرسد و ميکوشد به هر وسيلهء ممکن حمايت هتلر را که دشمن انگليسها بود، در مبارزهء آزاديخواهانهء هندوستان جلب کند.
او سالياني در آلمان ميماند و با دوشيزهء الماني پيوند زندگي ميبندد. سپس او خود پدر دختري نيز ميگردد. نامبرده در آن برش زمان توانست با حمايت از آلمانيها گروهي از مبارزين مسلح در هند را به ميان آورد.
 

Anita Pfaff انیتا پَف دختر سپهاش چندر بوس
 

البته در اثر حملهء ناگهاني ارتش هيتلر به روسيه، خوابها و آرزوهاي بوس جامهء عمل نميپوشند و حوادث رنگ ديگري بخود ميگيرند. پسانها او از چاپان مبارزين همنظرش را رهنمايي و کمک ميکرد. البته انگليسها براي از بين بردن سپاهيان بوس تلاش بيشتر ميورزند ولي نيروي آزاديخواهي باعث تقويت روحيهء مبارزين ميگردد. بوس از خاک روسيه نيز چندي به رهبري سپاهيانش پرداخت.

روز هژدهم ماه اگست ۱۹۴۵ در اثر دلايل ناآشکار طيارهء نظامي او در تايوان سقوط کرد. برخي را نظر برين بود که انگليسها براي از بين بردنش توطيه يي را سازمان داده بودند.

شماري برآن اند که او در روسيه مخفي شد و سقوط طياره صرف يک صحنه سازي سياسي و دور ماندن از تعقيب انگليسها بود. برخي به اين باور دارند که خاکستر سبهاش هنوز هم در يک باورگاه بودايي در شهر توکيو (جاپان) با حرمت گذاشته شده است. اين نيز شنيده شده که سبهاش چندر بوس در سايبريا چشم از جهان پوشيده است. البته کميسيونهاي مختلف حکومت هند با معماي از بين رفتن بوس مصروف گرديده اند.

فيلم مستند "همراهي با شيطان" با حوادث زندگي و مرگ بوس نيکو پرداخته است که کار طاقت فرساي يک تيم متشکل از فيلمبردار با همراهي يگانه دختر بوس، در زادگاهش هندوستان، آلمان، روسيه و چاپان را به وجه احسن به نمايش ميگذارد.

فرادي نمايش اين فيلم مستند، ايميلهايي دريافتم که داراي اين پرسش بودند: آيا واقعاً سبهاش چندر بوس در کابل نزد هندوي افغان مدتي پناه برده بود؟

جهت ارايهء پاسخ قناعت بخش ناگزير به موادي مراجعه کردم که اينک خدمت شما عزيزان تقديم ميگردد:

سبهاش چندر بوس در شمار آن مبارزين راه آزادي هندوستان مي آيد که سخت مورد پيگرد انگليسها قرار داشتند. سبهاش در دهلي تحت نظارت بود، ولي به منظور سازماندهي لازم سپاهيان آزادي ضروري بود که از خانه بيرون آيد. لذا او با تبديل قيافه از زادگاهش فرار کرده به پشاور که تا آن دم بخشي از قلمرو هند بود، نزد يک هندوستاني پشتون تبار ميرسد تا به روسيه مسافرت کند.

تاريخ ۲۳ جنوري ۱۹۱۱ دو دوست پشتون تبار سبهاش چندر بوس به نامهاي اکبرشاه و محمد شاه با همکاري هربهگت رام تلوار و هرکش تلوار، او را به خانهء دوست ديگري به نام آبادخان ميبرند و از آنجا او را ميسپارند به دوست افغاني که "اتم چند مهرا" نام داشت و در گذر "قندهاري کوچه" که محلي است در ميانگاه گذر شوربازار و هندوگذر در همجواري کوچهء حضرت، زندگي ميکرد. اتم چند مهرا مهمانش را مدت چهل و پنج روز پناه داد.

آورده اند که انگليسها با آگاهي ازين قضيه سه هندوستاني پشتون و هندو را يکي پي ديگر اعدام کردند و چون در کابل هم همکاراني داشتند، باعث آن شدند که از اتم چند مهرا که نمادي سرافراشتهء افغان بودن بود، نيز نام و نشاني نماند.

برخي از هندوان کابل جوانمرد اتم چند مهرا را با آقاي اتم چند مهرا که پسر محترمه بَبُوي سقوي (خواهرخوانده حبيب الله کلکاني)، يکي ميپندارند که به کلي اشتباه است.

***
 

براي آگاهي بيشتر از زندگي سبهاش چندر بوس اينجا را کليک کنيد:
http://en.wikipedia.org/wiki/Subhash_Chandra_Bose
 

افزون بر فلم "همراهي با شيطان"، چندين فرآورده هاي هنري و مستند سينمايي و تلويزيوني ديگر نيز در پيرامون شخصيت، کار و مبارزه سبهاش چندر بوس به زبانهاي هندي، بنگالي، انگليسي تهيه شده اند:

۱) "نيتاجي سبهاش چندر بوس: قهرمان فراموش شده" به کارگرداني شيام بني گال، ۲۰۰۵
۲) "نيتاجي سبهاش چندر بوس" به کارگرداني هيمين گوپتا، ۱۹۵۵
۳) "سبهاش به خانه برنگشت"، (فلم سينمايي بنگالي)، ۱۹۵۸
۴) "نخستين شخص" به کارگرداني بيمل راي، ۱۹۵۰
۵) "سدهء پيکار" (فلم سينمايي امريکايي)، ۱۹۹۴
۵) "جنگ پلنگ جهنده" (فلم تلويزيوني انگليسي)، ۱۹۸۴