ضیاء افضلی آتش
                                            جنگ سالاری که جهان را تکان داد

تصاویر ژنیتیکی ویدیوی نیم‌ساعته‌ی « کانی 2012» که در پنجم مارچ در یوتیوب گذاشته شد، تاکنون بیشتر از هشتاد و هفت‌میلیون بیننده داشته است. این ویدیو، که توسط جیسون راسل، فلم‌ساز جوان امریکایی، در کشور یوگاندا و افریقای مرکزی ثبت شده است، غرض شناسایی جنگ‌سالاری تهیه شده که اکنون به یک چهره‌ی مخوف جهانی مبدل شده است. جوزف کانی، رهبر یوگاندایی یک گروه شورشی بزرگی ا‌ست که بیشتر فعالیت‌هایش در افریقای مرکزی، جنوب سودان، بخشی از جمهوری دموکراتیک کنگو و یوگاندا تمرکز یافته است. جیسون راسل در پی اقدامش به غرض ساخت این فلم و معرفی این جنایت‌کار جنگی برای جهانیان، ساختار دیگری را زیر نام «کودکان نامریی» بنیان گذاشت که هدف آن جلوگیری از سربازگیری کودکان، به‌ویژه از سوی شبه‌نظامیان تحت فرمان «جوزف کانی» است. بهتر است، قبل از همه، با این چهره‌ی مخوف و جنایت‌کار جنگی آشنایی حاصل کنیم.
 

«جوزف کانی» رهبر شبه‌نظامیان یوگاندایی، که ساختار تحت فرمانش را «ارتش مقاومت خدا» می‌نامد، در سال 1961 به‌دنیا آمده است. وی در اواخر دهه هشتاد میلادی به‌همراهی شماری از همفکرانش که متشکل از تندروان ترسایی‌اند، نیروی شبه‌نظامی را به غرض برافگندن دولت یوگاندا و استقرار دولت دینیی که بر مبنای «ده فرمان» حاکمیت کنند، ایجاد کرد. فعالیت‌های عملی این گروه پس از سال 1992 آغاز یافت و در مدت کوتاهی توانست یک نیروی عظیم سی‌هزارنفری متشکل از نوجوانان و کودکان را به‌وجود آورد. این گروه توسل به خشونت و ایجاد ارعاب در میان مردم را، مجاز می‌داند و به‌واسطه گروگان‌گیری، تجاوز جنسی، شکنجه و قتل، نوجوانان و کودکان را وادار به همکاری با «ارتش مقاومت خدا» می‌کند. براساس اطلاعاتی که در دانش‌نامه ویکی‌پدیا درج شده است، هم‌اکنون این ساختار حدود شصت و پنج‌هزار سرباز را که متشکل از کودکان و نوجوانان‌ است، تحت فرمان دارد که عمدتا در جنگل‌های افریقای مرکزی، جمهوری دموکراتیک کنگو و یوگاندا به‌سر می‌برند. آن‌ها به قریه‌های دورافتاده در این کشور‌ها حمله می‌کنند، اموال و دارایی‌های مردم را به غارت می‌برند، بزرگ‌سالان را به هلاکت می‌رسانند و کودکان و نوجوانان را با خود می‌برند. براساس گزارش بی‌بی‌سی، در ماه دسامبر گذشته شبه‌نظامیان تحت فرمان «جوزف کانی» به دو روستایی واقع در شمال‌شرقی جمهوری دموکراتیک کنگو حمله کردند، حداقل 320غیرنظامی را به هلاکت رسانیدند و حدود هشتاد نوجوان و کودک روستا را با خود بردند. گزارش‌ها می‌رساند که این گروه پس از ناملایمت‌ها و ناهنجاری‌های به‌وجودآمده، از دوپارچه شدن سودان شمالی و جنوبی نیز نفع فروانی برده است و نیروهای شبه‌نظامی این ساختار، به کشتار و غارت مردم در این دو کشور پرداخته‌اند.

کشور یوگاندا در مبارزه با «ارتش مقاومت خدا» اظهار ناتوانی کرده و از کشورهای عضو اتحادیه افریقا خواسته است تا در از میان برداشتن این ساختار، به این کشور یاری رسانند. تلاش‌های کشورهای عضو اتحادیه افریقا به‌منظور برقراری ارتباط با «جوزف کانی» و قناعت دادن به‌خاطر دست‌کشیدن از مبارزه علیه دولت یوگاندا، مفید واقع نشده و با واکنش خشونت‌بار بیشتر این گروه روبه‌رو شده است. سازمان ملل متحد نیز با اعزام هیات مذاکره‌کننده با رهبران «ارتش مقاومت خدا»، تاهنوز نتوانسته‌ است این رهبر افراطی یوگاندایی را به میز مذاکره بکشاند. از این‌جمله می‌توان به تلاش‌های آقای «آگلند» فرستاده سازمان ملل متحد در سال 2006 اشاره کرد که خواهان مذاکره با سران این ساختار شده بود و از آن‌ها خواسته بود تا هزاران کودکی را که در اسارت دارند، آزاد کنند.

در سال 2005 دادگاه بین‌المللی کیفرخواهی که مقر آن در کشور هالند است، حکم بازداشت این جنایت‌کار جنگی و پنج‌تن از دست‌یاران وی را صادر کرد. براساس منابع موجود در دو دهه‌ی گذشته، حدود سی‌هزار غیرنظامی از سوی شورشیان تحت فرمان «جوزف کانی» و دست‌یارانش به هلاکت رسیده‌اند. تلاش‌های کشورهای عضو اتحادیه افریقا با حمایت ایالات متحده امریکا، اخیرا تشدید یافته است تا این جنایت‌کار جنگی را دستگیر و به پای میز محکمه بکشانند. «جوزف کانی» سردسته گروه مخوف «ارتش مقاومت خدا» بارها درخواست مذاکره از سوی دولت یوگاندا را رد کرده است. از همین سبب، یگانه راه از میان برداشتن این ساختار، توسل به زور دانسته می‌شود.

در ماه نوامبر سال گذشته، باراک اوباما، رییس‌جمهور ایالات متحده امریکا، دستور فرستادن حدود صد نظامی و آگاه امور نظامی مربوط نیروی ویژه امریکا به یوگاندا را تصویب کرد. این نیروی صدنفری قرار است تا با نیروهای مربوط به کشورهای عضو اتحادیه افریقا، به‌منظور جستجوی رهبر شورشیان یوگاندایی، وارد عمل شوند. بر مبنای گزارش سایت انگلیسی دویچه‌وله که 24 مارچ سال جاری به نشر رسید، اتحادیه افریقا حدود پنج‌هزار نیروی نظامی را آماده ساخته است تا «جوزف کانی» را در یوگاندا بازداشت کند. این نیروی نظامی که آموزش‌های نظامی را تحت رهنمایی نیروهای ویژه امریکایی سپری کرده است، اکنون سرگرم نبرد علیه شورشیان «ارتش مقاومت خدا» در یوگاندا و برخی کشورهای هم‌جوار آن می‌باشد.

اما برخی از آگاهان دیدگاه‌های دگرگونی در رابطه با «ارتش مقاومت خدا» و عملکرد ایالات متحده امریکا به‌منظور مبارزه با این ساختار ارایه می‌دارند. براساس نوشتار میشل شوسودوسکی که در 16 مارچ سال روان در نشریه پژوهش جهانی «گلوبل ریسرچ» به نشر رسیده است، ایجاد این گروه دهشت‌آفرین را، بهانه ایالات متحده امریکا برای راهیابی به قاره‌ی سیاه و تحت کنترول درآوردن منابع انرژی آن می‌داند. این آگاه امور سیاسی اظهار می‌دارد که نیت پنهانی ایالات متحده امریکا در افریقای مرکزی، تسخیر نفت و منابع معدنی استراتژیک است و تعقیب «جوزف کانی» و حفاظت از کودکان یوگاندایی تنها ایجاد فضای پرتنش به‌همین منظور است. وی، آتش زدن به جنگ‌های بیست‌ساله داخلی در کشورهای سودان، رواندا، جمهوری دموکراتیک کنگو، سومالی و ایتوپیا را نیز، به ایالات متحده نسبت می‌دهد که در اثر آن حدود، هشت‌میلیون کشته شده‌اند. این آگاه امور سیاسی، ایالات متحده امریکا را متهم به تلاش برای دست‌یابی به سلطه در منطقه و پیشی گرفتن از چین می‌کند و می‌افزاید که امریکا سعی می‌ورزد تا از طریق «افریکوم» (فرماندهی ایالات متحده در افریقا) در افریقای مرکزی، منطقه‌‌ای که به شکل شگرفی از منابع طبیعی غنی می‌باشد، جای پایی برای خودش باز کند. جمهوری دموکراتیک کنگو از بزرگ‌ترین کشورهایی‌ است که فاقد دولتی پایدار است و بزرگ‌ترین منابع الماس، کوبالت، مس، یورانیوم، مگنیزیم و قلعی را در خود جا داده است. علاوه بر این، به‌صورت سالانه، معادل یک میلیارد دالر، طلا از معادن طلای این کشور استخراج می‌شود.
 

گزارش 15 مارچ سال روان که در نشریه انترنتی « ستارز‌اند استرپس» به نشر رسیده است، می‌رساند که پنتاگون نیروهای ویژه بیشتری را به‌منظور فراهم‌آوری زمینه‌ی آموزش‌های نظامی به نظامیان یوگاندایی، فرستاده است. آموزش این نیروها به‌صورت اهم به‌منظور مبارزه علیه ساختارهای شبه‌نظامی «ارتش مقاومت خدا» در یوگاندا و گروه بنیادگرای اسلامی موسوم به «الشباب» در سومالی می‌باشد.

شوسودوسکی در پی اظهاراتش در این مورد، ورود نیروهای ویژه امریکایی را در کشورهای افریقای مرکزی، مداخله در چارچوب «حفاظت از صلح» می‌داند که اکنون به حمایت از نیروهای مسلح یوگاندایی حضور یافته‌اند و سپس آن‌ها، به حمایت از نیروهای سومالیایی خواهند پرداخت. این اقدامات به‌منظور ارتقای ظرفیت‌های نظامی در کشورهای افریقای مرکزی در سال 2011 آغاز یافت. ایالات متحده امریکا در نظر دارد نیروهای بیشتری را به‌همین منظور در کشورهای مناطق مرکزی افریقا، جا‌به‌جا سازد.