|
شهر زیبای کابل یکی از شهر های باستانی جهان است ، این شهر در زمانهای گوناگون ، درد ها رنجها ، ناملایمات و گاهی شادمانی های چندی و چونی را به تماشا نشسته است ، زمانی در آرامش و همزیستی و زمانی زیر سایه های ترسناک مرگ و کشتار به سر برده است.
برای شناساندن این شهر فرازنده و فروزنده بهتر است ، دست به دامن درخشان تاریخ بزنیم و پیش از همه بنگریم که این شهر به چی نامهای یاد شده؟ و جغرافیا نگاران چی مروارید های را در امیل تاریخی نام این شهر به رشته کشیده اند:
باستانی ترین اثری که باشنده گان سرزمین های هند و آریایی به آن می بالند سرود های ریگویدا است، به گفتا ورد میر غلام محمد غبار تاریخ نگار برجسته کشور :« نام کابل در سروده های ریگویدا به گونه ای (کوبها) آمده است این نام و به ویژه نام دریای کابل به شکل (کوفن وکوفس) نیز ذکر شده است ، ریگویدا کابل را به عنوان شهری در حد کمال و تصویری از بهشت به روی تپه ها ستایش کرده است .»(۲)
بطلیموس تاریخ نگار نام آور یونانی شهر کابل را به نامهای « کار وارا، کاوفو وکابورا ) یاد می کند .(۳).
در منابع تاریخی و جغرافیایی باستانی چین ، از کابل نام برده شده است و چنانکه« ریموزات» در کتاب وسعت امپراطوری چین از شهری به نام «کاوپو » یاد می کند ، که از دیدگا ه جغرافیا نگاران همان شهر کابل مراد است .(۴).
حافظ آبرو موقعیت کابل را در باستانی ترین جغرافیا ها میان دو کوه تشخیص داده است ، ونیز می نگارد:« داریوش و سکندر مقدونی در هنگام عبور از آن(کابل) به مقاومت شدید اهالی روبرو شده اند .»
مولف کتاب حدود العالم من المشرق الی المغرب از کابل به عنوان شهری که درآن بالا حصار مستحکم و استوار قرار دارد و مسلمانان و هندوان در کنار هم بود و باش دارند ، یاد آور می شود.
( از نگارش کتاب حدود العالم نزدیک به هزار سال می گذرد این دیدگاه که هندوان و مسلمانان در کنار هم زیست می کنند بیانگر پیشینه گی بود وباش هندوان در کابل است ، این دیدگاه که گویا هندوان از هندوستان به کابل آمده اند نادرست می باشد ؛ به بنیاد همین دیدگاه می توان به این فرایند رسید که هندوان افغانستان پیشینه هزار ها ساله در این مرز و بوم را دارند و از باشنده گان بومی و اصیل این سرزمین به شمار می آیند) .(۵).
یعقوبی در کتاب تاریخ البلدان چنین می نویسد:« شهر بزرگتر کابل را که به آن جروس گفته می شود ، عبدالرحمن بن سمره در خلافت عثمان بن عفان فتح کرد و این شهر اکنون نا گشوده است ، جز این که بازرگانان به آن وارد شوند و از آن هلیله های بزرگ کابلی حمل می کنند»(۶). ( گفتنیست که هلیله های بزرگ از پیداوار کابل نیست و از کشور هندوستان به کابل آورده می شد)(۷)
چنانکه در کشور هندوستان بادام کابلی مشهور است . در حالی که بادام از مناطق ارزگان ، زابل ، کندهار ، تاشقرغان به کابل وارد می شد و به نام بادام کابلی( کابل کی بادام) در جهان و کشور هندوستان فرستاده و شناخته می شود.).(۸).
در سده ی شانزدهم شهر کابل شهر مورد پسند و دوست داشتنی بابر شاه بنیان گذار دولت بزرگ امپراطوری مغولی هند گردید ، نامبرده در کابل کاخها، مسجد ها (۹)، و باغهای زیادی ساخت و آرامگاه او در یکی از همین باغها که به نام باغ بابر شاه یاد می شود و در بالای گذرگاه زیر کوه توپ جایگاه یا موقعیت دارد ، قرار دارد .بابر شاه در خاطرات اش کابل را به ظرفی تشبیه می کند ، که در آن مردم گوناگون ، با زبانها و فرهنگهای گوناگون با هم آمیخته اند . او می نویسد:« سیزده زبان در کابل وجود دارد و پشتونها ، فارسها ، ترکها وهندوها در سازگاری کامل در کنار یکدیگر بود وباش دارند. ( ۱۰).( این نگارش بابر بیانگر
زیست پدران ما، در با همی وهمنوایی ملیتهای مختلف در کنار هم می باشند، با درد و دریغ فرزندان نا خلف تفرقه انداز آنان اکنون پس از پنج سده یخه یی یکدیگر را گرفته اند و یکدیگر را خارجی و وابسته به خارج نام می نهند ، این نا آگهان و کوته اندیشان تاریخ، مسایل تباری( قومی) را چون اسباب بازی در برابر هم می نهند و برادران تاریخی وخونی را به نام های پشتون ، تاجک و هزاره غیره از کنار هم در برابر هم میگذارند.نفرت به این تفرقه اندازان گمراه).
به گفتا ورد میر غلام محمد غبار اندیشمند و تاریخ نگار پر افتخار افغانستان :
«تیمور شاه درانی در قرن هجده هم در سال اول جلوس خود شهر قندهار را ترک کرد ، کابل را که از قیود قبیلوی آزاد بود، پایتخت اتخاذ کرد ، تیمور شاه وزارت خودش را به شیخ عبداللطیف هروی جامی وامور خزاین را به التافت خان هندی ودیوان استیفا را به ملا عبدالغفار خان هندوی تازه مسلمان شده داد، ُ قاضی فیض اله خان دولت شاهی را که مرد شاه پرستی بود به مشاوری خود نگهداشت
وهم دوازده هزار عسکر تحت السلاح و محافظ خویش را در تحت قوماندانی محمد خان بیات گذاشت از خانهای بزرگ فقط اشخاصی را در خدمت دولت پذیرفت که بی چون و چرا از شخص پادشاه اطاعت می کردند (چون نور محمد خان بابری امین الملک میر هزار خان الکوزایی ، فتح خان سدوزایی ) با خود به کابل آوردو سلطنتش را از زیر سلطه ای فیودالان درانی رهایی بخشید (۱۱)
شادروان میر محمد صدیق فرهنگ در کتاب نامدار خود افغانستان در پنج قرن اخیر می نویسد:«... تیمور شاه از مراجعت از قندهار منصرف گردید و پایتخت را به کابل انتقال داد ...، تیمور شاه در کابل در بالاحصار که به نام پخته حصار هم یاد می شد جا گرفت و برای سرداران بزرگ درانی و کارمندان دولت که با خود به کابل آورده بود، در حوالی بالا حصار جاهای تعیین کرد تا در آن خانه بسازند، به این صورت یک تعداد از محلات کابل به نام سرداران و کارمندان یا عشایر درانی معروف گردید ، مثل گذر دیوان بیگی منسوب به عبدالله خان دیوان بیگی ، گذر سردار جان خان به نام سپه سالار سردار جان خان ، گذر قاضی فیض الله خان و باغ قاضی منسوب به قاضی القضات (مذکور) ، گذر مراد خانی به نام سردار مراد خان ، محله علی رضاخان منسوب به حاجی میرزا علی رضا موسوی مستوفی و گذر اچکزایی ها منسوب به عشیره ی
مذکور وغیره.».(۱۲).
کابل در دوران جنگ های خونین برادران سدوزایی و بارکزایی شاهد در گیری های خونین بوده است ، در این دوران صدها هزار کابلی پشت خواست های خون خوارانه ،تک تازانه وخود خواهانه ی شاهان بی کفایت و بی مسئولیت سدوزایی و بارکزایی در خاک و خون غلتیدند .
انگلیسها در سده ای نزدهم برای زمانی کوتاهی کابل را به تصرف خود آوردند ، اما کمی پس از آن با تباهی قشون شان دو باره از کابل رانده شدند که در تاریخ پر افتخار تاختن های انگلیس نقطه ی عطفی است که سر پر زیور انگلیس یا برتانیای کبیر را به زیر افگنده است ، و شاید هم از همین رو است که انگلیسها در لباس کمک های ایساف و ناتو یکبار دیگر در این سرزمین تاخته اند . با دریغ اکنون اوضاع سیاسی در کشور از جانب سازمان دهنده گان و پرده داران و سردم داران سیاسی چنان پیچیده و مبهم ارایه شده است ، که کابلیان نمیدانند که با دست باز و یا دست بسته پشت کدام سیاست تایید تجاوز و یا مبارزه با طالبان بنیاد گرا قرار بگیرند ، آنها که سیاست های ددمنشانه و تکتازانه تباری طالبان وحشی را با تار و پود شان لمس کرده اند، می ترسند، که ایستاده گی در برابر ناتو آب در آسیاب گند گرایی طالبان
بریزند ویا موقع دادن به نیروهای تجاوز گر ناتو زیر نام آیساف ماشین جنگی و آدمکُشی غرب وناتو را در افغانستان تداوم بخشند ، از این رو کابلیان با تردد و دودلی به اوضاع جاری سیاسی و جنگی می نگرند و منتظرند تا باران آرزوهای شان چی گلی را به بازدهی خواهد رسانید.
در دوران شاه امیر امان الله خان به رشد و ترقی شهر کابل رویکرد ویژه ای مبذول شد در همین زمان یک بخشی از کانالیزاسیون شهر کابل با پیروی از کشور های غربی ساخته شد ، قصر دارالامان که یکی از بنا های نامور شهر کابل است فراز گردید ، خط آهن پل باغ عمومی تا قصر دارالامان پیریزی شد، فابریکات بزرگ چینی سازی، افزار جنگی سازی ،باروت سازی ، گوگرد سازی و غیره برای نخستین بار در کابل به کار افتاد و شهر کابل در همان زمان هم سطح شهر توکیو پایتخت کشور جاپان بود.
در آغازین دوران حکومت امیر حبیب الله کلکانی مکاتب و ادارات دولتی در شهر کابل از کار افتاد ، مگر پسانتر ها دوباره به باز گشای آنها اقدام می شد ، که آفتاب عمر دولت متبوع ش نشست کرد.
در دوران به پیروزی رسیدن محمد نادر شاه ،کابل شاهد جنگهای خونین و چپاول ارگ توسط سربازان قومی طرفدار سردار شاه ولی خان بود، که سه شب سه روز یک بخش بزرگ ارگ به چپاول گذاشته شده بود.به گفته شاهدان عینی چپاول گران که توان بردن قالین های بیست و سی متری را نداشتند و در تقسیم آنها با هم دعوا می کردند ، قالین های بزرگ را با کارد و یا قیچی به دو نصف و زیادتر از آن میان هم تقسیم می کردند. گواهانی که با چشم سر دیده بودند می گویند :
چپاول گران الماری ها ، میز ها،چوکی ها، تابلو ها و هر آنچه که به دست شان می رسید با خود زور زده از ارگ می کشیدند و به سوی جنوب سوار بالای اسب ، قاطر و مرکب با خود می بردند.
در دوران محمد ظاهر شاه ، به رشد و گسترش شهر کابل رویکردی صورت گرفت ، که با به دیده داشتن تحولات شگرف انگیز جهان و کشور های همسایه چندان قابل مقایسه نمی باشد.
در دوران سردار محمد داود خان نخستین رییس جمهور افغانستان ، یکبار دیگر به پیشرفت شهر کابل با وجود امکانات محدود مالی توجه مبذول گردید و پی گذاری سیستم ترانسپورت شهری برقی، تاسیس تلویزیون ملی به کمک کشور جاپان و سایر دست آورد ها از پیشرفت های بود که در این دوران در شهر کابل پدیدار گردید.
درآغازین روزهای به پیروزی رسیدن حاکمیت حزب دموکراتیک خلق افغانستان در میان شهریان کابل، جوش و خروش ستودنی به ستایش نشست ، مگر به زودی با بگیر و ببند رژیم جدید پنجره های شادمانی مردم بسته شد وهلهله ی دردناکی از حنجره ی آرزو های شان برخاست ، که گرداننده گان رژیم خلقی با سر افگنده به سوی تاریخ همان زمان می نگرند.
طی دهه هشتاد سده ای پیشین به گسترش و وسعت شهر کابل توجه جدی مبذول گردید، تعداد زیاد سینما ها ، تیاتر ها ،هوتلها و رستورانت ها و دیگر امکانات رفاهی در شهر کابل فراهم گردید. وتعداد باشنده گان شهر کابل به دوملیون نفر رسید.
پس از پیروزی دولت مجاهدان در افغانستان و در اثر اختلافات و درگیری های دوامدار که میان گروه های متخاصم به وقوع پیوست ، چهره کابل را به کلی تغییر داد ، به قول سازمان جهانی یونسکو شهر کابل نخستین شهر جهان است که طی نبرد های خونین داخلی افزون از ۹۵ در صد ویران گردید.
در دوران حاکمیت تک تبار و بنیاد گرای طالبان، شهر کابل به جایگاه پر تنش و شبه انگیز مبدل شده بود، مردم کابل در همین دوران گواه شلاق زدنها ، دست و گردن بریدن ها و به زندان کشید نهای دگر اندیشان و زنان ستیهنده بودند.
پس از ایجاد دولت موقت و عبوری و پس از آن برگزاری انتخابات آزاد و ایجاد پارلمان هنوز هم در کشور روزنه های کامل آزادی باز نشده و شهریان کابل نتوانسته اند تا کم ازکم شهردار شان را مستقیمآ بر گزینند ، در کشور رژیم سیاسی که بر بنیاد احزاب سیاسی ، پارلمان نیرومند و سهم گیری مردم به گونه ی مستقیم در حاکمیت باشد ، ایجاد نشده است و رژیم موجود ریاستی نتوانسته و نمی تواند تا نیاز های کامل دموکراسی ، آزادی و عدالت اجتماعی را در شهر کابل برآورده سازد.
به امید روزی که همه روزنه ها و پنجره های دموکراسی ، آزادی و برابری در شهر کابل باز گردد. و شهر کابل به یک شهر پیشرفته و مدرن چهره بدل نماید . شهر هامبورگ ۱۶ اگست ۲۰۱۱
پا نگارشی ها:
۱- سروده ای از میر غلام محمد غبار تاریخ نگار برجسته و نام و نشان دار افغانستان.
۲- جغرافیایی تاریخی افغانستان مولف میر غلام محمد غبار
۳- همان اثر
۴- همان اثر
۵- نویسنده
۶- تاریخ البلدان یعقوبی
۷- نویسنده
۸- نویسنده
۹-(واژه مسجد یا مزگت در نهاد فارسی دری می باشد، که به زبان عربی ره یافته است پیشنهاد می شود تا با قواعد و دستور زبان دری فارسی جمع بندی و جای(مساجد) جمع مکسر عربی( مسجد ها )جمع فارسی نگاشته شود بهتر است.)
۱۰- تزک بابر
۱۱- افغانستان در مسیر تاریخ میر غلام محمد غبار چاپ چهارم انتشارات بهار رویه ۳۷۴
۱۲- افغانستان در پنج قرن اخیر مولف میر محمد صدیق فرهنگ جلد اول چاپ دوم از انتشارات محمد وفایی چاپ قم رویه ۱۶۰
|
