یادواره استادملنگ نجرابی نوازنده پنجه زرین هنرموسیقی افغانستان

استاد ملنگ نجرابی یکی از نوازندگان نامور و بلند آوازه زیربغلی (تنبک) در سرزمین ما افغانستان    بودکه ابتکاراتی روی هنرنواختن زیربغلی داشت وبدلیل لطافت وظرافت و قدرت وتکنیک نوازندگی حیرت انگیزتماشاگران را به تحسین وحیرت وامی داشت.

او که یازده سال قبل ازامروز از دست مارفت درسال ۱۳۱۷ خورشیدی مطابق ۱۹۳۸میلادی در ولسـوالی نجراب ولایت کاپیسـا چشم به جهان گشود و دردامان پدرهنرپروری تربیت شد که بقول استادمددی پیشه دهقانی داشت وگاه گاهی آوازخوانی هم میکرد. وملنگ از همان کودکی با ذوق و قریحه سرشار دایره و زیربغلی را بدست میگرفت و بروی آن ضرب  مینواخت تا اینکه درسایه استعداد و سعی وکوشش و تمرین و ممارست مداوم توانست با هر کوشش و نغمه ای،ریتم آنرا با انگشتان سحرآورخودبروی ضرب بیاورد
استعدادونبوغ خاص او درنوازندگی روزتاروز مقدمات پیشرفت وی را فراهم کرد و آوازه  شهرت ومحبوبیتش از مرز ده وقریه اش گذشت.

    سال ۱۳۳۸ بودکه همکاری بارادیوکابل(افغانستان)را بعنوان نوازنده زیربغلی آغاز وطی چنددهه  همکاری علاوه برتکنوازی آثاری ارزنده و ماندگاری با هنرمندان مختلف در رادیو و تلويزيون ملي ازخود به یادگار نهاد همچنین شرکت درکنسرت های متعدد داخلی وخارجی،جایگاه او را درموسیقی کشوربیش ازپیش تثبیت نمود چنانچه درسال ۱۳۶۳ خورشیدی لقب کارمندشایسته فرهنگ افغانستان را ازآن خودساخت و ازکشورهای مختلف جهان نیزنشان ها و مدالها وجوایزقابل وصفی را بدست آوردکه مهمترین آن درسال ۱۹۸۱میلادی در کنگرهِ موسیقی برلین برندهِ نشان زرین و در سال۱۹۸۵ در جشنواره موسیقی محلی در جمهوری مردم کوریا برنده لقب نوازنده پنجه طلایی شدکه از آن پس درهمه جابه همین لقب شناخته می‌شد.
استادملنگ براي پرورش استعدادهاي جوان چندین سالی درمکتب مسلکی موزیک درکابل و همچنان درطی بیش ازده سال مهاجرت درپاکستان( ۱۹۸۸تا۱۹۹۹) عهده دارتعلیم زیربغلی به هنرجویان مشتاق بود و شاگردان برجسته اي تربیت کردکه ازبین آنها میتوان ازبرادرش محمدرضا،فرزندانش غلام محمدنجرابی و فریدنجرابی و همچنان ایمل امید که  سالهازیرنظراستادملنگ تعلیم گرفته و امروز درنواختن زیربغلی خود استاد شده اند،نام برد.
غلام نجرابی وفریدنجرابی هم اکنون درشهراستراسبورگ فرانسه بعنوان نوازنده زیربغلی باگروپ هنری انسامبل کابل بااستادارمان، گروپ هنری رادیوکابل بااستادمهوش وهمچنان گروپ هنرمندان  هسپانوی همکاری داشته و درنواختن زیربغلی ازشهرت بسزایی برخوردار اند.
استادملنگ درجون سال ۱۹۹۹بدعوت (موزیک لوژی ژنیف) ازپاکستان عازم سویس شد و ضمن اجرای کنسرت های موفقی که ازسوی آنکشورترتیب داده شده بود، گروپ انسامبل کابل را نیز به به اتفاق استادحسین آرمان وخالدآرمان درسویس بنیادکرد و بعنوان نوازنده زیربغلی تا واپسین روزهای حیات در احیا و معرفی موسیقی سرزمینش دراروپا ازهیچ سعی وتلاشی بازنایستاد و درطی همین زمان سی دی ئی ازتک نوازی های خود بنام (نسترن) را نیزبه هنردوستان عرضه کردکه ازطرف اروپائیان با استقبال بی نظیری روبروشد.
 

استادملنگ نجرابی درماه های اخیرعمرش ازسویس بفرانسه منتقل و بدلیل ابتلا به بیماری علاج ناپذیر(سرطان شش) دوران سختی را گذراند و سرانجام قلب این هنرمندبی همتا که مالامال ازعشق وصفاومحبت بود بروزجمعه تاریخ ۱۴ سپتامبرسال ۲۰۰۰ میلادی دریکی ازشفاخانه های شهر استراسبورگ فرانسه ازحرکت بازایستادو در همان شهربه خاک سپرده شد.
استادملنگ نجرابی سجایای پسندیده اخلاقی بسیاری داشت او هنرمندی بود متواضع و به تمام معنی انسان پاک طینت،حسادت وکینه دردلش راه نداشت وتجارب وآموخته هایش را با بلندی طبع به هنرجويان مستعد کشور ارزانی می نمود، هنرمندانی نظیراو که صدها هزارنفرباآثارآنهازندگی کرده وشهرت ومحبوبیت شان ازمرزکشورشان گذشته تنها به خودتعلق ندارند،آنهامتعلق به جامعه ما هستندهزارافسوس که پس ازفقدان چنین شخصیت هایی به ندرت کسی جای خالی آنهارا پرمیکند .
اینک او سالهاست درمیان ما نیست ولی یادوخاطره هنرسحرانگیزش بعنوان یکی ازستارگان  درخشان هنربرای همیش درتاریخ هنر موسیقی سرزمین ما جاودانه و ماندگار باقی خواهدماند.

یادش گرامی،روانش شادباد


باسپاس فراوان ازاستادگرانقدرمددی و محترم غلام محمدنجرابی وفریدنجرابی که در نوشتن این مقال مرا یاری رسانیده اند

نوت
زیربَغَلی یکی از سازهای کوبه‌ای است از خانواده تنبک که در افغانستان رواج دارد. زیربغلی همانند کوزه آب است که معمولأ از گل سفال ساخته می‌شود. سرکوچک زیربغلی مانند دهن کوزه باز است و سر بزرگ آن با پوست بز یا پوست آهو پوشانیده شده‌است. زیربغلی با انگشتان هر دو دست نواخته می‌شود. زیربغلی عادی ۶۲ سانتی متر طول داشته و قطر سر بزرگ آن ۱۹ سانتی متر است. این ساز موسیقی محلی که از چوب شیشم نیز ساخته می‌شود و بیشتر در کابل، بخش‌های شمال، شمال شرق و غرب افغانستان یعنی بیشتر در مناطق فارسی‌زبان افغانستان رواج دارد.نام دیگر "زیر بغلی"، "کوزه" است.