پنجاه شمع در بروکسل

صبورالله سياه سنگ

hajarulaswad@yahoo.com

دوازدهم نوامبر 2006

پنجاهمين زادروز سرودپرداز و نويسنده^ء سرشناس افغانستان زنده ياد اسحاق ننگيال در پايتخت بلژيک جشن گرفته شد. برگزاري و سازماندهي اين برنامه^ء برازنده را ميتوان يکي از ارزنده ترين کارکردهاي انجمن فرهنگي افغانهاي باشنده^ء بلژيک دانست.

گستردگي پهلوهاي گوناگون برنامه، پنجاهمين سالگره^ء ننگيال را چنان ويژگي بخشيده بود که جا دارد در همين آغاز به محترم زرين انزور شاعر، نويسنده، منتقد، و پژوهشگر و محترم نجيب احمدزي گرداننده^ء انجمن در نقش راه اندازان و سازمانگران اصلي اين نشست، همکاران شان محترم حاجي محمد امين باوري، محترم پوهنيار انجنير حضرت، محترم انجنير رحيم، محترم محبوب احمدزاده، و دست اندرکاران بخش تکنيکي شادباش گفت و براي يکايک آنان آرزوي پيروزي روزافزون کرد.

اين روز يادماندني آميزه^ء دلپذيري بود از اندوه در سوگ کوچ برگشت ناپذير آن دوست از دست رفته و شادماني در سور سالگردش با چاشنيهايي از ساز و آواز، دريغ و درد، خنده و خاطره و رنگيني يادها و يادگارهاي ديگر.

برنامه در تالار بزرگ Place de la Vaillance با گنجايش بيشتر از سه صد تن، و ساختار شاعرانه يي که هر بيننده را به ياد چهارديوار خشتي خانه در ميهن مي انداخت، از 3:00 پس از چاشت تا 10:00 شب با همان شور و گرماي آغازين دنبال يافت و در پايان زمينه^ء ديدار نزديک دهها دوستي که سالها همديگر را از وراي انترنت و ايميل ميشناختند، گرديد.

آرايه ها و آغاز

ديوار پشت ستيژ با عکس بزرگي از جاودانياد اسحاق ننگيال، مصراعهاي آغازين شعر پرآوازه^ء "اي شکاري آشنا" (اي آشناي شکارچي) و درفش ساده^ء افغانستان آراسته شده بود. در بخشي از روي ستيژ شمعهاي افروخته نمايانگر سالهاي زندگي پربار نامبرده، و نقش و نماهايي يادآور يار و ديار در هر گوشه به چشم ميخوردند.

هنرمند نامور کشور حاجي محمد امين باوري در نقش سخنگو و گشايشگر برنامه، آغاز را با بهترين سرآغاز يعني تلاوت آياتي از قرآن مجيد از سوي محترم الحاج رحمت الله اعلام کرد و پس از آن با ديکلمه^ء متن کامل شعر روي ديوار، همه را به اقليم ياد ننگيال فراخواند.

"اي شکاري آشنا! درته سلام کوم"

اي آشناي شکارچي! برايت سلام ميفرستم

بگذار اين پرنده سپيد پرواز کند

هشدار! انگشت به ماشه مفشار

پس از آن، نجيب احمدزي در نوشته^ء بلندي نه تنها به فشرده^ء زندگينامه و کارنامه^ء هنري محمد اسحاق ننگيال پرداخت، بلکه از چگونگي رويدست گرفتن اين برنامه و نقش ستودني محترم زرين انزور در آن، گراف کارکردهاي انجمن فرهنگي افغانهاي بلژيک و ابعاد ديگر نکوداشت و برگزاري پنجاه سالگي شاعر در افغانستان نيز ياد کرد.

يادبودي در افغانستان و بلژيک

نجيب احمدزي که تازگيها گذري به زادگاه ننگيال و ديدارهايي با خانواده^ء آن مرحوم داشت، گفت: هواخواهان و دوستداران شاعر به کمک انجمن، کار آباداني آرامگاه او را پايان داده اند و اينک ساختمان گنبدي بر فراز آن را رويدست دارند.

او افزود: به پاس پنجاهمين سالگره^ء شاعر، مردم محل خواهان آن شده بودند که آموزشگاه بزرگي در شهر مهترلام (لغمان) "ليسه^ء زنده ياد اسحاق ننگيال" نامگذاري شود. اين خواست که از پشتيباني بسياري از شخصيتها، نهادهاي ادبي/فرهنگي درونمرزي و برونمرزي و گردانندگان بخش معارف افغانستان بهره مند بود، با خوشرويي پذيرفته شد.

اينک "ليسه^ء زنده ياد اسحاق ننگيال" با داشتن دوهزار شاگرد، پنجاه تن آموزگار، و بيشتر از ده تن کارمند بخش تدريسي، اداري، کتابخانه و انجمن فرهنگي به خود ميبالد که ياد آن هنرمند از دست رفته را براي اکنونيان و آيندگان زنده نگه خواهد داشت.

همچنان، احمدزي از همکاريهاي بيدريغ محترم اسدالله دانش ساپي گرداننده^ء "دانش خپرندويه تولنه" (کانون نشراتي دانش) ياد کرد و گفت: نامبرده شماري از آثار زنده ياد ننگيال مانند "سيندونه هم مري" (درياها نيز ميميرند)، "سيوري" (سايه) و "سيند په منگي کي" (دريا در کوزه) را بار دوم چاپ کرده و چندين کتاب ديگر به شمول گزينه پيامها و سخنرانيها در يادنامه^ء امروز را نيز به زودي تهيه و پخش خواهد کرد.

او در پايان افزود که تقريباً همزمان با نشست پنجاهمين سالگرد ننگيال در بروکسل، برنامه^ء همگون و حتا فراگيرتري در لغمان راه اندازي گرديده است.

با دريغ آگاهي يافتيم که در کنار آرامگاه ننگيال، مقبره^ء همسرش که اندکي بيشتر از چهل روز پيش، چشم از جهان پوشيده است، نيز ديده ميشود.

پيامها

شمار زيادي از پيامهاي شادباش و همدردي از سوي شخصيتهاي فرهنگي، نهادها، انجمنها و سازمانها از گوشه گوشه^ء افغانستان و جهان که اينجا به بخشي از آنها اشاره ميشود، به بروکسل رسيده بودند:

پيام "کانون فرهنگي گفت و شنود قندهار" از سوي محترم دکتور طارق رشاد (خواننده: محترم انجنير حضرت سادات)، پيام "انجمن شگوفايي فرهنگ افغانستان در جرمني" (خواننده: محترم دکتور محمد صابر)، پيام انجمن فرهنگي افغانها در هالند (خواننده: محترم دکتور رحمت الله زواکمن)، پيام "انجمن فرهنگي سلام در هالند" از سوي محترم پوهاند محمد رسول باوري (خواننده: محترم عتيق الله باوري)، پيام انجمن فرهنگي بينوا در قندهار (خواننده: محترم عبدالله احسان)، پيامهاي "افغان ادبي بهير" و "نهاد نقد رشاد" (خواننده: محترم محمد امين کتوازي)

شايان يادآوري است که برخي از پيامها بسا فراتر از اداي مراتب حرمت و تبريک و دريغ، دربرگيرنده^ء بررسي و تحليل زواياي گوناگون کار اسحاق ننگيال بودند. از آن ميان ميتوان اشاره کرد به يادداشت دامنه دار و انديشمندانه^ء دکتور رحمت زواکمن، نوشته^ء تحليلي "ستاره يي که نيم سده نماند" از پوهاند رسول باوري و يادنامه^ء "ننگيال دوباره زنده ميشود" از عبدالله احسان در پيرامون زندگينامه^ء ادبي/ فرهنگي، نقش خيال، عشق، انساندوستي، عاطفه و انديشه در سروده ها و نيز خدمتهاي ماندگار ننگيال در راه بالندگي زبان و ادبيات پشتو در شعر و داستان.

نگاشته ها

در بخش مقاله ها، نخست محترم احمد شاه امين گرداننده^ء "انجمن فرهنگي افغانها در مونشن" به نمايندگي از محترم زرين انزور که هفت روز پيش از نشست بلژيک براي سهمگيري در برنامه^ء فرهنگي ديگري راهي افغانستان شده بود، "سايه^ء سنگين ننگيال" او را خواند.

محترم انزور در آن نوشته با نگاهي به مايه و ساختار داستان بلند "سيوري" (سايه) با شيوه^ء نوين، به بررسي زيبايي شناسانه^ء آن پرداخته، و يک يک ويژگي نمادها و گرههاي دشوارياب آن را نمايانده بود.

سپس، صبورالله سياه سنگ به خواندن يادنامه^ء "هشت سال بدون اسحاق ننگيال" که روز 30 اپريل 2006 براي گراميداشت از هشتمين سالروز وفات و جايگاه زنده ياد ننگيال در ادبيات افغانستان نگاشته شده بود، پرداخت.

سياه سنگ در پايان آن يادنامه، رونوشت گفت و شنودش با جاودانياد ننگيال که در شماره^ء پنجم ماهنامه^ء "سباوون"، کابل، اگست 1990 بازتاب يافته بود، و نيز "سي دي" چند عکس پخش نشده^ء شاعر را به انجمن فرهنگي افغانها در بلژيک اهدا^ء کرد.

محترم دکتور خوشال روهي با خواندن "سايه پريشان يک روان زخمي" که از ديد روانشنانسي تحليل موشگافانه يي به شمار ميرود، ويژگيهاي آشکار و نهان آدمها، پديده ها، رويدادها و روندهاي داستان بلند "سيوري" (سايه) را بررسي کرد.

نوشته هاي زيرين که در ويژه نامه ننگيال گنجانيده خواهند شد، نيز به برنامه رسيده بودند.

1) "ننگيال او د ننگيال غزل" (ننگيال و غزل ننگيال): محترم محمد افضل تکور

2) "له خوشحاله تر ننگياله" (از خوشحال تا ننگيال): محترم محمد افضل تکور

3) "ننگيال له ژونده په ننگونو کي" (ننگيال در همآورديها با زندگي): محترم محمد اکبر کرگر

4) "شاعر د سپين آس په لته" (شاعر در جستجوي اسپ سپيد): محترم نطيف تکل

مشاعره

بخش سوم برنامه با خواندن سروده هايي که بيشتر به ياد و بزرگداشت زنده ياد ننگيال پيوند داشتند، آغاز گرديد. نخست صبورالله سياه سنگ متن اصلي و برگردانهاي فارسي سه شعر پرآوازه^ء "آس" (اسپ)، "کب" (ماهي) و "برخه" (سهم) را با خاطره ها و يادداشتهايي در پيرامون هر کدام آنها، پيشکش کرد. سپس سرودپردازان زيرين با تحفه هاي شاعرانه^ء شان به برنامه رنگيني بيشتر بخشيدند: محترم مبارز ساپي، محترم خيال محمد کتوازي، محترم جاويد احمدزي، محترم نسيم ستوري (با ديکلمه^ء شعري از مرحوم کبير ستوري) و محترم صديق الله اکبري (با ديکلمه^ء شعري از ننگيال).

اين بخش با طنز زيبايي در پيرامون دو نشست در کاخ سپيد و کاخ سرخ از سوي حاجي محمد امين باوري پايان يافت.

ساز و سرود

پس از وقفه^ء کوتاهي براي تفريح و نان شب، برنامه با بخش "تنک تگور" (ساز و سرود) از سوي هنرمندان نامور کشور و شماري از دوستداران موسيقي دست افشان و پاکوبان دنباله يافت.

در اين بخش محترم نادر صديقي (آوازخوان) و محترم بشير طهماس (هارمونيه نواز) از جرمني و محترم صنم گل (طبله نواز) از افغانستان با آهنگهاي شاد که بيشتر روي شعرهاي زنده ياد ننگيال اجرا شده بودند، برنامه را پيش ميبردند.

بخش ساز و سرود با آهنگي به آواز گيراي محمد امين باوري پايان يافت.

[][]

بلژيک

سيزدهم نوامبر 2006

***********