همآیش هواخواهان امیر خسرو در دهلی

نبشتهء میرزا ح، ب، بیگ

دهلی نو

برگران: گُوکل چند کَکُر

امیر خسرو در یک سروده اش بیان داشته:

دانی که هستم در جهان من خسرو شیرین زبان          گر نایی از بهر دلم، بهر زبان من بیا

یعنی من در دنیا پادشاه ی زبانم، اگر تو از بهر دلم نمی آیی، از بهر زبانم بیا.

شاید از روی همین انگیزه بود که از تاریخ ٢۵-٢۹ مارچ از تمام جهان شخصیت های سرشناس در همایشی بین الملليی حضور رسانیدند که به اهتمام جامعهء ملی اسلامی شهر دهلی، راه اندازی شده بود.

این همایش تحت نام «سیمینار امیر خسرو تصویرگر روابط فرهنگی آسیای مرکزی ـ هندوستان ـ افغانستان ایران» دایر شده بود در روند برگذاری در گستره ی شخصیت چند بُعدی امیر خسرو از سوی بیانیه دهندگان نظر های مبسوطی اظهار گردیدند. البته در فرصت های مناسب محافل غزلسرایی، مشاعره و قوالی خوانی نیز برپا شدند.

همایش را آقای داکتر کرن سنگهـ یکی از رهبران حزب کانگریس، در تالار « انصاری » جامعهء اسلامی دهلی کشوده اظهار داشت "شخصت حضرت امیر خسرو برای ما، به مثابه مشعل راه میباشد چه وی از شماری شخصیت هایی است، که نزد او تمام مذاهب یکسان و از ارج مساوی برخوردار بودند. او علمبردار وحدت ملی بود." چنانکه خود فرموده:

خسرو ایسی پریت کر جیسی هندو جوهی

[خسرو طوری عمل کن که هندوها بوسه زنند]

ساینس دان مشهور و معاون اسبق جامعهء یادشده آقای سید ظهور قاسم  در زمینه بیان داشت که:

"من اهل ساینس ام و در مورد شخصیت فرهنگی چون امیرخسرو نتوانم جسارتی بکنم. مادامیکه در مورد ایشان کتاب های را مطالعه کردم، دریافتم که در ارتباط تسلط برزبان های گوناگون به نردبان بلندی افراشته تکیه داشته اند، و این استعداد شان برایم شگفتی آور بود. جناب شان دارای توانایی خارق العاده ی بودند، که بر زبانهای زیادی  قویأ در گفتار و نوشتار حاکم بوده و همواره زبان شیرین را بکار می بردند."

سفیر کشور ایران در هند، آقای اسفندیار مشائی، گفت: امیرخسرو یگانه شاعر هند میباشد که در ایران همواره آثارش مطالعه گردید و در دانشگاه ها تدریس می شوند وی به مثابه ی پیام آور فرهنگ و ثقافت هندوستان در ایران شناخته شده اند.

سفیر کشور ایران از گشایش جامعه ملی ایران نیز سخن گفت که با خیرمقدم حاضرین مواجه شد. آقای پروفیسر مشیر الحسن دستیار جامعه ملی اسلامی دهلی گفت که تا بیست روز آینده مسائل عمده جامعه ملی ایران ارزیابی و نهایی خواهند شد.

داکتر مهدی محقق مسوؤل مرکز آثار مخافر فرهنگی ایران، که یکی از سرشناسان زبان و ادب فارسی نیز است، در ارتباط هنرموسیقی و کلام امیرخسرو همه جانبه روشنی انداخته، بیان داشت که جایگاه امیرخسرو در عرصه هنر موسیقی و ادب فارسی از اعتبار و حیثیت عالی برخوردار است، لذا شهر دهلی نیز از برکت آن حضرت در جهان معتبر میباشد.

در بخش دیگر برنامهء هنرمند انیتا سنگهوی، غزل ها و قوالی هایی از امیر خسرو تقدیم داشت و با آهنگ هایش فضای روحانی همایش را افزون کرد:

من تو شدم تو من شدی          من تن شدم تو جان شدی

تا کس نگوید بعد از این         من دیگرم ، تو دیـــگری

و آنگاه که این هنرمند ورزیده غزل زیرین را زمزمه کرد:

نمیدانم چه منزل [محفل] بود         شب جاییکه من بودم

به هر سو رقص بســـمل بود         شب جاییکه من بودم

فضای وجد انگیز شد.

’چھاپ تلک سب چھینی مو سے نینا ملائے کے‘

و

’بہت کٹھن ہے ڈگر پنگھٹ کیجھٹ پٹ بھر لاؤں جمنا سے مٹکی‘

گفتی است که مقالات ارائه شده در سیمنار  دربازتابی و تعارف شخصیت والای امیر خسرو عاجز مانده بودند.

 آوانیکه فرهنگیانی کشور های ایران، افغانستان، هندوستان، بنگله دیش، ترکمنستان، تاجکستان، پاکستان و انگلستان و المان مقالات و نبشته های شان را در ارتباط زنده گی فرهنگی امیر خسرو به خوانش گرفتند، اشتراک کننده گان ناگزیر شده  به زبان می آوردند:

زبان یار من ترکی و من ترکی نمیدانم.

اشاره ها:

·        ـ این نبشته در بخش زبان اردو سایت بی بی سی روز جمعه 31 مارچ به نشر رسیده است.

·         میرزا حبیب بیگ، از آموزگاران زبان اردو و ادب فارسی در جامعه ملی اسلامی شهر دهلی میباشد.

·         با دریغ بسیاری که درین مختصر از تخلیق های هنری حضرت امیرخسرو خیلی اندک یاددهانی شده، چنانکه خواننده فرهیخته میداند، قوالی و آله موسیقی ستار از تخلیق های هنری آن حضرت میباشند. که در کشور هندوستان علاقه مندان روزافزون دارند. حلقه ی هنری هندوستان بدون کدام حاشای، زیبایی هردو فرآورد یاد شدهً هنری را، نتیجهء تلاش های امیر خسرو بلخی میدانند و به نیکوهی به زبان می آورند.
در زادگاهش افغانستان مقدس، شماری ستارنوازن چیره دست ، شاید بیشتر از انگشتان دستان مان نبوده باشند و قوالی خوان ورزیده هم.

چون آموزگاران ورزیده درین عرصه هنری خیلی اندک بودند، بناأ قوالی کمتر با درون مایه ی اصلی آن یعنی عرفان، تصوف و عشق حجاب از چهره ی زیبا ـ افگنده است.
در کشورما اغلبا قوالی با کورَس خوانی مغالطه شده است در حالیکه میشود قوالی به گونه ی تک آواز و بدون کف زدن ها ارائه گردد. در شماری قوالی های زیادی که از سوی هنرمندان موسیقی سرزمین ما پیشکش شده اند، "من جان خراباتم، جانان خراباتم" که از ساخته های استاد هاشم و به آواز جادویی استاد سرآهنگ میباشد، جایگاه ویژه ی دارد.

·        واژه "حضرت" در اصل نبشته بکار نرفته و این قلم از روی ارادت و مقام گرامی امیرخسرو آن را بکار برده است. جناب شان در سال ٦۵١ هجری در بلخ دیده به جهان گشود.   حدودی ۷٣۹ هجري  داعیهء اجل را در هند لبیک گفت.
حضرت امیرخسرو، به درگاه ی مبارک سلطان اولیا، حضرت نظام الدین دهلوی زانو زد و از آن آستان معرفت،  فراوان فیض ها نصیب شدند.

***********