نگاهی فشردهء به گزینش سرمنشی
 عمومی سازمان ملل

و  اسامی نامزد های جدید برای احراز این پست

نگارش و برگردان: ضیا افضلی

« من بصورت مستقلانه سوگند یاد میکنم تا با وظیفه شناسی، حزم و وجدان ماموریتی را که به عنوان دبیر کُل سازمان ملل متحد به عهده ام سپرده میشود، به انجام رسانم و ایفای وظایف و تنظیم اداره را فقط به نفع سازمان ملل متحد اجرا نمایم و هیچگونه دستورالعملی را در رابطه به اجرای وظایف از سوی هر دولت و یا اولیای امور خارج از تشکیلات سازمان ملل نپذیرم.»

این متن سوگند نامهء ایست که قرار است امسال برای سیزدهمین بار و از سوی هشتمین سرمنشی عمومی سازمان ملل متحد به خوانش گرفته شود. شخصی که به عنوان عهده دار این سمت برگزیده میشود، برای یک و یا دو دورهء پنج ساله در این سمت باقی میماند. کرسی سرمنشی ملل متحد یکی از مهمترین سمت های سازمان ملل میباشد که از سوی اسامبله عمومی و پیشنهاد شورای امنیت ملل انتخاب میگردد. به همین اساس سرمنشی منتخب میباید رای اعتماد پنج کشوری که عضویت دایمی سازمان ملل را دارا میباشند، بدست آورد. بیشتر تلاش صورت میگیرد تا گزینش نامزدان احراز این سمت از کشورهای دارای قدرت میانه و با اندک شهرت قبلی صورت گیرد.

از زمان ایجاد سازمان ملل در سال 1945 که سال خاتمه جنگ جهانی دوم پنداشته میشد، هفت نفر و در دوره های مختلف این سمت را به دوش داشته اند. نخستین ممثل این سمت «سِر گِلدوین جیب» از کشور انگلستان بود که برای مدت یکسال عهده دار آن بود. در دوم فبروری 1946 «تریگف هالودن لای» از کشور ناروی به صورت رسمی به این سمت گماشته شد و تا سال 1952 که از سمتش استعفا داد، عهده دار کرسی دبیرکُلی سازمان ملل بود. در دهم اپریل 1953 «داگ همرزجالد» از کشور سویدن متعهد شد تا این سمت را به دوش گیرد. وی در سال 1961 در اثر یک حادثه هوایی در « رودزیای شمالی » - کشور کنونی زامبیا- جان باخت.

در 30 نومبر 1961 «یو تانت» از مربوطات بورما –  کشور میانمار کنونی –  به عنوان سرپرست این سمت برگزیده شد و پس از انتخابش به عنوان سرمنشی ملل در سال 1962، تا سال 1971 در این سمت باقی ماند. «کورت والد هایم» از کشور اتریش گزینش بعدی این سمت بود که در اول جنوری 1972 عهده دار آن گردید. و در دو دوره تا سال 1981 در این سمت باقی ماند.


در یکم جنوری 1982 «خاویر پریز دوکویلار» از کشور پرو بر کرسی سرمنشی ملل تکیه زد. وی نیز در دو دوره تا پایان سال 1991 عهده دار این سمت بود. قرار بر این بود که وی برای بار سوم نامزد این مقام گردد اما وی نپذیرفت و برای گزینش بعدی جا خالی کرد.

 «بطروس بطروس غالی» از کشور مصر در یکم جنوری 1992 توانست بیشترین رای را به غرض بدست آوردن کرسی سرمنشی ملل از آن خود کند و بدان اساس تا پایان سال 1996 عهده دار این کرسی باقی ماند. در سال 1996 که قرار بود وی برای دور دوم عهده دار این سمت شود، کشور امریکا عدم موافقتش را با اجرای «ویتوVeto  »  اعلام نمود و همین باعث گردید که جای «بطروس غالی» را «کوفی عنان» از کشور غنا بگیرد.


«کوفی عنان» در یکم جنوری 1997 به این سمت انتخاب گردید و تا اکنون عهده دار این سمت میباشد. وی در سال 2002 برای بار دوم به عنوان سرمنشی ملل متحد انتخاب گردید.

امسال قرار است دبیر کُل سازمان ملل از قاره آسیا برگزیده شود و بدان ملحوظ شمار زیادی از نامزدان این پست از قاره آسیا اسمای شانرا شامل لست نامزدان نموده اند.

طوری که در برخی از نشرات داخل و خارج افغانستان به نشر رسیده، از کشور ما نیز داکتر اشرف غنی احمد زی وزیرمالیه پیشین و رئیس دانشگاه کابل نامزد احراز این پست گردیده است. در صفحهء انترنیتی معرفی نامزدان این سمت تا کنون نام داکتر اشرف غنی به ثبت نرسیده و یادداشتی در این زمینه به چشم نمیخورد.

اینک به معرفی نامزدان این سمت میپردازم که در صفحه رسمی انترنیتی سازمان ملل آمده است:
 

نامزدان پست دبیر کُلی سازمان ملل متحد آن شماری که در اُلویت قرار دارند:

1. بَن کی مون، وزیر امور خارجه، از کشور کوریای جنوبی

2. جیانتا داناپالا، دستیار پیشین دبیرکُل سازمان ملل در امور خلع سلاح و دبیر کُل در امور پروسه صلح سریلانکا، از کشور سریلانکا

3. سادیراتای سوریکیارت، معاون نخست وزیر و سابق وزیر امور خارجه، از کشور تایلند

گمانه های جدی برای انتخاب پست دبیر کُلی سازمان ملل:

1. کمال درویش، مجری برنامه های انکشافی ملل متحد، از کشور ترکیه

2. شاهزاده زید حسین، فرستادهء دایمی ملل متحد، از کشور اردن

3. الکساندر کواسنیوسکی، سابق رئیس جمهور،  از کشور پولند

4. هوزه راموس هورته، وزیر امور خارجه و امور تعاون، از کشور تیمور شرقی

5. اسماعیل رازلی، رئیس پیشین مجمع عمومی ملل متحد و سابق فرستادهء خاص سازمان ملل در کشور برما. از کشور مالیزیا

6. ویرا ویکی فریبیرگا، رئیس جمهور، از کشور لاتئویا

شمار دیگری از شخصیتهای  پیشنهاد شده:

1. علی الاتاس، فرستاده آسیا پاسفیک در اداره اصلاحات سازمان ملل و وزیر خارجه پیشین، از کشور    اندونیزیا

2. سیلویا کارتورایت، گورنر جنرال، از کشور زلاند جدید

3. هیلینا کلارک، نخست وزیر، از کشور زلاند جدید

4. نرانجانا دیوا، عضو پارلمان اتحادیه اروپا، از کشورهای سریلانکا و انگستان

5. کِشور مهبوبانی، سابق سفیر سازمان ملل، از کشور سنگاپور

6. جان مانلی، دستیار نخست وزیر پیشین کانادا، از کشور کانادا

7. تورایا عبید، مجری و گرداننده در اداره UNFPA، از کشور عربستان سعودی

8. ساداکو اوگاتا، سابق کمشنر عالی ملل متحد برای پناهجویان، از کشور جاپان

9. دومینگو سیازون، سفیر در جاپان و سابق وزیر امور خارجه، از کشور فلیپین

10. نفیس صادق، سابق مجری و گرداننده اداره UNFPA، از کشور پاکستان

11. لتیشیا شاهانی، رئیس مجلس سنای پیشین فلیپین و سابق دستیار منشی عمومی ملل متحد، از کشور فلیپین

12. شاسی تاهرور، دستیار منشی عمومی در امور مخابرات و اطلاعات، از کشور هندوستان

آنهایی که از لحاظ سیاسی گزینش شان بعید مینماید:

1. ابراهیم انور، دستیار پیشینِ نخست وزیر، از کشور مالیزیا

2. لوئیس اربور، کمشنر عالی سازمان ملل در امور حقوق بشر و قاضی پیشین دیوان عالی، از کشور کانادا

3. میشل بشلی ایریا، رئیس جمهور منتخب، از کشور چیلی

4. کارولاینا بارکو ایزاکسون، وزیر امور خارجه پیشین، از کشور کولمبیا

5. لخدر براهیمی، سابق مشاور خاص منشی عمومی ملل، از کشور الجزایر

6. گروهارلیم براندتلند، نخست وزیر پیشین و سابق دبیر کل سازمان جهانی صحت WHO، از کشور ناروی.

7. یان ایلیسون، رئیس مجمع عالی ملل متحد، از کشور سویدن

8. لویی فریشیتی، دستیار منشی عمومی ملل متحد، از کشور کانادا

9. تاریا هالونین، رئیس جمهور ، از کشور فنلند

10. محمد خاتمی، رئیس جمهور پیشین جمهوری اسلامی ایران، از کشور ایران

11. ایلن جانسون سیرلیف، رئیس جمهور و دستیار پیشین منشی عمومی ملل، از کشور لایبیریا

12. الیزابت اودیو بینتو، دستیار رئیس جمهور،  از کشور کوستاریکا

13. ناوانیتم پیلی، کارشناس حقوقی و رئیس پیشین اداره ICTR ملل متحد، از کشور افریقای جنوبی

14. میروت تالاوی، مدیر اجرایی، ESCWA، از کشور مصر

15. انا تیبیجوکا، مدیر اجرایی سازمان ملل و موسسه هبیتات، از کشور تانزانیا

نامزدانی که کمترین احتمال دستیابی به مقام دبیر کُلی سازمان ملل را دارند:

1. تونی بلیر، نخست وزیر، از کشور انگستان

2. بِل کلینتون، رئیس جمهور پیشین، از کشور ایالات متحده امریکا

اخیراً نامزدی « بل کلینتون » رئیس جمهور پیشین امریکا، بصورت وسیعی در مطبوعات جهانی پخش گردید. ناظران سیاسی عقیده دارند که نامزدی «بل کلینتون» که از یکی از کشورهای عضو شورای عالی امنیت ملل متحد میباشد، سنت دیرینهء را که از آغاز سازمان جهانی ملل بجا مانده است، میشکند. همچنان شمار دیگری از شخصیت های جهانی که سمت های مهمی تا سطح نخست وزیر و رئیس جمهوری داشته اند، نامزد احراز این سمت شده اند. از جمله میتوان از «گرو هارلم برونتلند» نخست وزیر کشور ناروی، «میشل بشلی ایریا» رئیس جمهور منتخب کشور چیلی، «ویرا ویکی فریبیرگا» رئیس جمهور فعلی کشور لاتئویا و شماری دیگر نام برد.
 

از آنجایی که در طی 60 سال گذشته و از زمان ایجاد این سازمان، همهء مجریان این سمت مرد بوده اند، در سال جاری بصورت محسوسی تلاش صورت میگیرد تا یکی از نامزدان زن، کرسی سرمنشی سازمان ملل را از آن خود نماید. در این رابطه انجمن جهانی زنان  Equality Now بصورت متمرکز، همواره از دو شخصیت جهانی نام میبرند: یکی «هلن کلارک» نخست وزیر فعلی زلاند جدید و دیگر «سیلویا کارترایت» گورنر جنرال کشور زلاند جدید.

سرچشمه ها:

سایت رسمی سازمان ملل متحد

سایت «کی سرمنشی عمومی سازمان ملل خواهد شد؟» یکی از شاخه های رسمی سایت سازمان ملل.

***********