افضل تکور

فــريبا آتش صــــادق

محترم افضل تکــور از مطرح ترين چهره هاي ادب و فرهنگ زبان پشتو است که با زبان و ادبيات فارسي/ دري نيز آشنايي عميق دارد و از همين جهت در عرصه فعاليت ها و آفرينش هاي هنري هر دو زبان شخصيتي است صاحبنظر و داراي صلاحيت.

با در نظرداشت اينکه بخشي از کارها و پروژه هاي نوشتاري داکتر صبورالله سياه سنگ پرداختن به ادبيات پشتو است، پاي صحبت محترم تکــور مي نشينم و در آغاز چگونگي شناخت اش از کارکردهاي سياه سنگ را مطرح مي سازم. آنچه در ذيل مي آيد، متن اين گفت و شنود است:

فريبا آتش: آقاي تکــور! در يک نگاه کلي، خدمات داکتر سياه سنگ را جهت بازشناسايي ادبيات پشتو به خوانندگان فارسي زبان چگونه ارزيابي مي کنيد؟

افضل تکــور: تازگيها در سايت کابل ناتهـ خواندم که برنامه ويژه براي بزرگداشت از کارکردهاي داکتر صبورالله سياه سنگ راه اندازي شده است. اولاً اين اقدام عالي را از صميم قلب به آقاي ايشور داس گرداننده اين سايت زيبا و پرخواننده تبريک مي گويم. فکر مي کنم کابل ناتهـ اولين و يگانه بنيانگزار  اين رسم نيکــو و اين ابتکار جالب است که پيشگامان عرصه هنر و ادب و فرهنگ افغانستان را بدون در نظرداشت مرزها و چهارچوبه هاي تنگ سمتي، قومي، زباني، نژادي، عقيدتي تجليل و تبجيل مي کند.

داکتر سياه سنگ شاعر، داستان نويس و منتقد مطرح و شناخته شده ما در عرصه نويسندگي داراي سبک خاص خود است. او قلم و دانش خود را به وجه بسيار عالي، فارغ از هرگونه وابستگي و تنگ نظري، دور از گرايشهاي يکجانبه نگري در خدمت انسان قرار داده است. اين طرز نگاه و تفکر جايگاه علمي  و هنري او را هر چه بيشتر قابل احترام مي سازد.

تا جايي که ديده مي شود يکي از جنبه هاي برازنده  زندگي هنري او پرداختن به زبان و ادبيات پشتو است. از گذشته هاي بسيار بسيار دورش آگاهي ندارم، اما در جريان هژده يا نزده سالي که من او را از نزديک مي شناسم، ميدانم که نه تنها ترجمه هايي از پشتو به فارسي/ دري دارد، بلکه در ماهنامه سباوون و نشريه "اخبار هفته" که هر دو در شهر کابل چاپ مي شدند، مستقيماً به زبان پشتو نيز مقالات و گزارشهايي نوشته است.

 گرچه پشتو زبان مادري داکتر سياه سنگ نيست، اما در وقت صحبت کردن زبان گفتار پشتو را چنان صاف و بدون اکسنت و لهجه ادا ميکند که هرگز فکر نميشود زبان اصلي اش نباشد.

از ترجمه هايش به طور نمونه دو مثال برجسته را انتخاب مي کنم: يکي شناسنامه مفصل رحمت شاه سايل شاعر پرآوازه زبان پشتو به شمول برگردان شعر معروف اش "ما لا کابل ليدلي نه دي" (هنوز کابل را نديده ام) و ديگر زندگينامه حميد موشگاف و منظومه بلند "سـفر" با مطلع "نن به شپه زما د يار په کــوم مکان وي؟" (امروز نگارم در کجا رخت افگنده باشد؟)

برگردانهاي فارسي/دري اين دو شعر در عين امانتداري عام و تام به حدي زيبا و هنرمندانه اند که خواننده را به حيرت مي اندازد.

فريبا آتش: اگر قرار باشد از طريق همين برنامه ويژه کابل ناتهـ پيامي براي صبورالله سياه سنگ داشته باشيد، چه خواهد بود؟

افضل تکــور: داکترسياه سنگ را خيلي از نزديک مي شناسم. او دوست بسيار عزيز من است و هر باري که به لندن آمده، سري به کاشانه من زده و در آينده نيز بدون شک باز هم مرا ياد خواهد کرد. ما با هم به شکل حضوري و غيابي يعني از راه تلفون و ايميل هميشه رابطه منظم داريم. اين را هم ميتوانم بگويم که  همه نوشته هايش را در هر جايي که باشد، با اشتياق زياد ميخوانم.

يک نکته که در مورد داکتر سياه سنگ ثابت است، اينست که او از طريق منابع دست اول انگليسي به ادبيات جهان آشنايي و دسترسي دارد. پيام من، يا به عباره ديگر خواهش من از او چيزييست که شايد او خود پيشتر از من آن را متوجه شده باشد. بهتر خواهد بود اگر اين دوست عزيزم بيشتر از پيش به ادبيات پشتو بپردازد. او کسي است که مي تواند بهترين نمونه هاي ادب و فرهنگ پشتو را در سطح جهاني به خوانندگان غربي بشناساند، زيرا همين صلاحيت را دارد.

داکتر سياه سنگ بهتر از هر کس ديگر مي داند که پشتو چه روزگاري دارد. به صراحت مي گويم که بنابر برخي سهل انگاريها و چند دليل ديگر، زبان پشتو بسيار ستمديده است. موجوديت پرافتخار داکتر سياه سنگ براي معرفي گلچيني از هنر و ادبيات پشتو چه به گويندگان زبان فارسي و چه به باشندگان کشورهاي انگليسي زبان غنيمت بزرگي است.

فريبا آتش: شما گفتيد که سياه سنگ را از نزديک مي شناسيد و با هم منظم در تماس استيد. آيا ممکن است بگوييد که با هم به چه زباني صحبت مي کنيد؟

افضل تکــور: خوشبختانه موضوع زبان، چه فارسي/ دري و چه پشتو که هر دو زبانهاي ملي کشور عزيز ما مي باشند، بين ما دو نفر کاملاً حل شده است. به نظر من و به نظر داکتر سياه سنگ، آموختن هر زبان نعمت و سعادت بزرگ است. به نظر من هر افغان بايد بکــوشد حد اقل به دو زبان ملي کشور خود آشنايي داشته باشد. اما جواب صادقادنه به پرسش شما اين است که نه از امروز و ديروز بلکه در طول هژده نزده سالي که ما با هم دوست استيم، معمولاً او با من پشتو ميگويد و من متقابلاً با او فارسي/ دري ميگويم. يگان بار چنان هم شده که هر دو به عين زبان يا پشتو يا فارسي/دري گپ زده ايم. من در مورد سياه سنگ همان گفته مشهور را به کار ميبرم که "ستا په ژبه باندي هره ژبه خوند کا" (هر لسان از زبان تو خوشايند است.)

سياه سنگ دوست خوب و انسان خوب است. البته سالهايي از عمرش در زندان پلچرخي سپري شده و  زياد درد و رنج روزگار را ديده است. او نويسنده همعصر و همسن من است با يک تفاوت که ساحه مطالعه و آگاهي اش وسيعتر از من است و فراز و نشيبهاي بيشتر از مرا تجربه کرده است.

فريبا آتش: آيا در جريان پشتو صحبت کردن چنان واقع شده که سياه سنگ کدام جمله يا کلمه را به شکل نادرست يا به اصطلاح غيرگرامري ادا کرده باشد؟ اگر چنين شده باشد، عکس العمل شما چه بوده است؟

افضل تکــور: در مجموع، صحبت نمودن با خواندن و نوشتن و ترجمه کردن از هر زباني که باشد،  اندکي فرق دارد. من يک عادت سياه سنگ را متوجه شده ام که اگر نتواند مفهوم خود را به شکل درست به پشتو ادا نمايد، دفعتاً شروع ميکند به فارسي گفتن و به شوخي ميگويد: "بس اس تکــور صاحب! مرا کشتي با اينقدر هغه و دغه گفتن! بيا که ديگه فارسي گپ بزنيم!

فريبا آتش: در پايان نظر تان را در رابطه با برنامه هاي ويژه سايت کابل ناتهـ مي خواهم.

افضل تکــور: قسمي که قبلاً هم گفتم، کابل ناتـهـ واقعاً يک سايت پرخواننده، زيبا و به دور از کشمکش ها و فاصله افگني هاست. کاري که کابل ناتهـ امروز انجام مي دهد، ارزش آن فردا بهتر دانسته خواهد شد. مثلاً اگر جوانان آينده بخواهد در مورد داکتر سياه سنگ معلومات دقيق و درست به دست بياورند، به کابل ناتهـ در نقش يک ماخذ و منبع معلومات رجوع خواهد کرد.

در پايان عنواني دوست عزيزم سياه سنگ مي گويم: به عمرش برکت! به صحتش برکت! و به قلمش برکت!