مقدمه:
این نوشته هرچند شتابزده ولیکن از روی صداقتمندی در باره هندو، هنود و اهل
هنود افغانستان است، در پاسخ به سفارش مدیر محترم سایت اینترنتی کابل
ناتهـ. با ذکر این نکته که هندوهای افغانستان شهروندان محترم و هموطنان
ارجمندی هستند که بار غمها و مصیبتها را دایم به طور مشترک با هم کشیده
ایم. شاید هندوها بیشتر و یا کمتر، در انیجا درصدد تشریح و کشف مصیبتها و
شادی زده ها نیستیم.
اصل مطلب
در پاسخ به بخش نخست فراخوان که گفته
شده است: "برخی از هموطنان ما آگاهانه یا نا آگاهانه اصطلاح اهل هنود را
برای هندوهای باشنده افغانستان به کار می برند." چنین عرض می شود:
کاربرد کلمه هنود در متون ادب
فارسی دری: مولانا جلال الدین بلخی گفته است:
"پیل اندر خانه ی تاریک بود / عرضه را آوردنده بودندش هنود" در متون ادب
فارسی دری کاربرد دیرینه دارد. و اکنون در محاورات دری زبانهای کشور ما نیز
کاربرد دارد. اما آیا این کلمه جمع هندو است یا چیز غیر از این است؟ آیا
کاربرد هنود برای هندوهای افغانستان صحیح است یا خیر؟ ابتداهای بحث ماست.
اما تصور ابتدایی ما این است که اگر بخواهیم هندو را جمع ببندیم، باید
بگوئیم: هندوها یا هندوان. لیکن این ابتدایی ترین تصور من از مذکور کلمه
است.
قواعد دستوری زبان فارسی دری
برخی از واژه های عربی به صورت مفرد
و جمع وارد زبان فارسی دری شده اند؛ گاهی مفرد این واژه ها را با (ها/ ان)
جمع می بندیم و گاهی نیز جمع عربی آنها یعنی صورت مکسر را به کار می برند.
مانند جسم به اجسام، درس به دروس، لسان به السنه، حکمت به حکم (به کسر ح)،
کتاب به کتب، جدول به جداول، ساحل به سواحل و غیره که در حقیقت به تعداد 16
مورد وزن و یا صیغه جمع مکسر موجود است که در اینجا از ذکر آن خودداری می
کنیم.
آیا هنود (به ضم ها) جمع مکسر هندو
است؟ یا خیر؟ جای تحقیق دارد. ولی در فرهنگ لغت عمید آمده است که هندو به
معنای هندی و اهل هند است. هندوان جمع هندو است. طایفه ای از مردم هندوستان
که مذهب مخصوصی دارند، این کلمه به مسلمانان ساکن هندوستان اطلاق نمی
شود."1 در شرح مثنوی شریف اثر مرحوم داکتر سید جعفر شهیدی ذیل شرح شعر "پیل
اندر خانه ی تاریک بود / عرضه را آوردنده بودندش هنود" گفته است که هنود
جمع هندی است.2 پس به قول داکتر شهیدی هنود جمع
هندی است نه هندو. در متن کلیله دمنه کلمه هندوان آمده است بدین گونه:
"و آن اصل که هندوان کرده اند ده باب ست." اما هنود به فتح ها، بر
وزن فعول صفت مشبه است بر وزن عجول و خجول، که از بحث ما خارج است. پس آیا
روی کدام دلیلی به هندوهای افغانستانی هنود و یا اهل هنود گفته می شود؟
باید تحقیق شود. اما استعمال "اهل هنود" آیا غلط است یا صحیح؟ حداقل
ابتدایی ترین تصور این است که اهل شیعه و اهل سنی و یا اهل اسماعلیه نمی
گوئیم. بلکه اهل کابل، اهل غور، اهل بلخ می توانیم بگوئیم. اما همان طوی که
استعمال اسماعلیه های افغانستان، شیعه های افغانستان، حنفیهای افغانستان
مرسوم و رایج است، هندوهای افغانستان و یا هندوان افغانستان صحیح است.
همانگونه که کاربرد افغانهای حنفی و افغانهای شیعی و افغانهای اسماعیلی
درست است، استعمال هندوهای افغانستانی صحیح است.
تبیین جرمی توهین
در پاسخ بخش دوم فراخوان که گفته
است: "این ساختار نادرست بوده و آن را عمیقاً اهانت آمیز پنداشته اند."
عرض می شود که اگر در صورتی که اثبات شود استعمال هنود به هندوهای
افغانستان توهین است، البته با فرض اثبات توهین، آن وقت توهین از مصادیق
جرم است و طبق مندرجات قانون جزای افغانستان
جرايمی مانند اختلاس، سرقت، حيله و فريب، تهديد، خيانت در امانت، غصب
اموال و اسناد و اخفاي اشيائي كه از اين جرايم به دست آمده و يا حيازت
اشياي مذكور به صورت غير مشروع، قذف، دشنام، اهانت و افشاي اسرار، جرايم
ضد آداب عامه و حسن اخلاق، قتل و اذيت عمدي مماثل شناخته مي شوند.3 همچنین
"هر گاه اهانت توسط تگلراف يا تلفن يا نوشته و يا رسم متوجه شخص گردد،
مرتكب به جزاي حبس قصيري كه از سه ماه كمتر و از شش ماه بيشتر نباشد يا
جزاي نقدي كه از سه هزار افغاني كمتر و از شش هزار افغاني تجاوز نكند
محكوم مي گردد.4
***
بجاست که د راینجا از دوست محقق و
داستان نویسم محمدجواد خاوری به خاطر مراجعه به شرح مثنوی داکتر شهیدی تشکر
کنم.
منابع:
1-
فرهنگ عمید
2-
شهیدی،
سید جعفر، شرح مثنوی، ج7
3-
قانون جزای افغانستان،
ج1، 153
4-
همان، ج2، ماده 295
|
