رشید بهادری

اگر به دیده ی روشن و با ذهنی آگاه ازهر آنچه در پهنای گیتی اتفاق می افتد ببینیم و بیندیشیم به این دستاورد می رسیم که بسا شخصیت های متشخص و برازنده ی جهان از مخترع تا کاشف ٬ از تاریخ دان و شاعر ونویسنده تا هنرمند و خلاق در هر عرصه ٬ از فیلسوف تا ... نخبگانش در هر پیشه یی از برای رفاه ٬ آسایش و سهولت در زندگی ما ادای دین نموده اند و ما هم به حیث انسان های متحد به این سیاره (زمین) قدردان هستیم. اما در شمار همین هاییکه یاد کردیم ؛ هستند کسانیکه بنابر هر دلیلی ؛ از دید ما پنهان مانده اند یا ما دستاورد های شان را دست کم گرفته ایم و بعد ها دانسته ایم که در حق شان جفای رفته است. راستش از آن میان یکی هم فرناندو پسوآ شاعر ٬ نویسنده ٬ نمایشنامه نویس ٬ مترجم و به ویژه نخستین پایه گزار پسا نوگرایی ( پست مدرنیسم ) در سطح جهان می باشد.

موصوف به سال ۱۹۸۸ ترسایی در شهر لیسبون کشور پرتگال از پدری آگاه و منتقد موسیقی و از مادری تحصیل کرده و روشنفکر به دنیا آمده است. وی ده ساله بود که پدرش را از اثر مریضی سل از دست داد و چون مادرش با یک نظامی برجسته یی که تازه به حیث قونسل در آفریقای جنوبی نامزد شده بود عروسی نمود بنابران فرناندو پسوآ را هم با خود بردند و وی که از هوشمندی سرشاری برخوردار بود در آن جا افزون بر زبان پرتگالی ٬ زبان های انگلیسی و فرانسوی را که درهمین زبان ها درس می خواند به خوبی یاد گرفت و چون به ادبیات علاقمند بود اوقات فراغت اش را وقف در خواندن ؛ آن هم ادبیات جهان می نمود. با این طرز خودش را به اندیشه ی روشنفکری آشنا و روشنگری گرانمایه تبارز کرد. پس از یازده سال اقامت در آفریقای جنوبی دوباره به لیسبون برگشت و باز هم تحصیلات عالی اش را در رشته ی رشته ی ادبیات به پایان رساند. با آن که حالا شعر می سرود ٬ داستان می نوشت ٬ ترجمه می کرد ... اما در فکر ایجاد چاپخانه یی افتاد و در کمترین زمان آن را به کار گرفت ولی شانس همرایش یاری نکرد و برخلاف انتظار از آن نتیجه نگرفت.

فرناندو پسوآ پس از این به خاطر تامین معیشت به اجرای کار های دولتی پرداخت ولی در حقیقت امر تمرکز و توجه اش را به پرداخته های فرهنگی و ادبی معطوف داشت. چنانچه شعر هایش در کمترین زمان غوغا برپا کرد و به حیث شاعری توانا و شناخته شده درکشورش تبارز نمود. این ادیب جوان از اثر اندشیدن و تفکر زیاد در ابداع آثار منظوم و منثورش ٬ دچار فشار های روحی و روانی شد که سرانجام همین حادثه منتج به بیماری چند شخصیتی ی وی شد و اما از سوی دیگر چون ذهن خلاقی داشت در طی همین مدت قریب به هفتاد و پنج همزادی در رویایش کشف و به هر کدام از آن ها افکار جداگانه یی و برای برخی در تقابل باهم را خلق نمود که هر کدام از آن ها دارای سوژه های مستقل و به هر یک از آن ها سلیقه ٬ فرم و کرکتر های ویژه یی را در نظر گرفته که در پیوست از این اجرا و با تاثیر پذیری از آنها ٬ سروده هایش را نیز تکمیل می نموده است.

فرنانده پسوآ در جایی چنین نوشته است:
« من به همه ی این ها گوشت و خون و نفس دادم ٬ کارکرد های شان را برشمردم ٬ دوستی ها و مراوده های شان را در نظر داشتم ٬ ایشان را به سخن زدن وا داشتم و گفت و گو های شان را شنیدم ولی سرانجام فهمیدم که در میان ایشان آفریننده یعنی خودم هیچ کاره یی بیش نیستم ٬ به این دلیل که آن ها دیگر آفریده هایی مستقل و ماندگار اند و من در این میان فقط وسیله یی بیش نبوده ام »

مهمترین اثری که از وی در زمان حیات اش (نه آثاری که سال ها پس از مرگش کشف و نابغه بودنش را به اثبات می رساند.) تروین گردید همانا کتاب ارزشمندی به نام (تشویش خاطر) می باشد که بیست سال را دربر گرفت. محتوای این اثر پیدایش انسان و مفهوم زندگی است که به اسرار درونی انسان می پردازد.
فرناندو پسوآ در سال ۱۹۳۵ ترسایی به عمر ۴۷ سالکی از اثر مریضی جگر درگذشت ولی آثار شاهکارش به شمول نسخه هایی از پسا نوگرایی (پست مدرنیسم) وی ۴۷ سال بعد یعنی در سال ۱۹۸۲ ترسایی آشکار و جهانیان به نبوغ این شاعرو نویسنده ی شهیر قرن بیستم پی بردند و به انواع سبک های پرمایه اش دسترسی پیدا کردند. به باور من بیشترین نویسنده های مشهور جهان پس از وی آگاهانه و یا ناآگاهانه از سبک های فرناندو پیروی می کنند.
ناگفته نباید گذاشت که این نابغه ی پرتوان در سال های آخر عمر کوتاه اش به رباعیات عمر خیام که از سوی فیتز جرالد به انگلیسی برگردانده شده است علاقمند و سخت تحت تاثیر ژرف اندیشی و جهان نگری خیام بوده و وی را پیوسته ستایش کرده است.

نخبگان و صاحب نظران در شعر و شاعری وی را به (ریلکه ) و در نثر با (شکیسپیر) قابل مقایسه می دانند.

پ . ن : یاد این نابغه ی قرن بیستم که سال های سال در میان مردم فرهیخته ی جهان ناشناخته بود ولی حالا بزرگترین نویسنده ی جهان شناخته می شود جاودان باد.
) پایان(