عدم پذیرش امارت حبیب الله "خادم . . ." در آغاز از طرف بخش محدودی از اقوام و قبایل پشتون، اگر همزمان است با تأثیری که برخی نخبه گان پشتون برای رد او درمناطق شرق نیز طرف استفاده قرار دادند، آن وسیله به زودی بر بخش وسیعتری در شرق وجنوب وجنوب غرب کشور، تأثیر نهاد. قدرت طلبان مخالف، در تمامی جبهات مخالفت آمیز، سلاح تحریک احساست قومی را در اختیار گرفتند. امان الله خان نیز در زمینه به سخن مشاورین گوش فرا داد که اگر میسر شود حکومت او را چنان بافتی از رنگ و خصلت قبیله یی نجات بدهد.
وقتی شورش های سمت جنوب و شرق و شمالی، زبانه کشید، تنی چند به شاه امان الله مشوره دادند که به سوی استفادۀ ابزاری از روش های قومی وقبیله یی واستفاده از متنفذین و ایجاد تفرقه وتحریک بیشتر آن، در پهلوی توسل به نیروی نظامی روی بیاورد. در این زمینه گزارش شده است که:

- " مشاورین پادشاه، پادشاه را مشوره دادند تا از اختلافات بین قبائل تاجک و پشتون استفاده کند و هردو قبیله را علیه یکدیگرشان در جنگ اندازند۰ برای این مقصد با حبیب الله "بچهٔ سقا" تماس گرفته شد تا با کمک مالی ونظامی دولت علیه قبائل مشرقی داخل جنگ شود وهمچنان با غوث الدین خان، خان قبیلهٔ احمدزی مشاورین دولت داخل مذاکره شدند و برای وی پول و اسلحه زیادی فرستادند تا با شنواری ها و حبیب الله "بچهٔ سقا" داخل جنگ شود، لیکن غوث الدین خان نه با شنواری ها ونه با حبیب الله جنگ کرد با تمام افرادش با حضرت نورالمشایخ علیه امان الله خان یکجا شد. . .
- پادشاه در خاموش کردن آتش انقلابات از اختلافات زبانی وقومی استفاده کرد که این سیاست پادشاه در آیندۀ سیاسی کشور نتایج منفی را به جای گذاشت."(۴۴)
- اما دستگاه حکومتی اش چنان پوسیده وفروپاشیده بود که توان بهره گیری از آن را نیافت.

شایان یادآوری است که هر بخش از مناطق قبیله یی، چالش های خود را نیز تبارز میدادند. خانها میان هم اختلاف داشتند. سران قبایل با همدیگر نه تنها تفاهمی نداشتند، بلکه در برابر هم رفتار مطیع ساز را در پیش می گرفتند. رفتاری که معرف واضح جوامع دارندۀ ویژه گی های قبیله یی است.
ابزار طرف توجه علی احمد خان
علی احمد خان نیز سعی نمود از آن وسایل میسر دینی و قومی در شرق کشور استفاده نماید. اما موفق نشد.
علی احمد خان در حالی که وسایل و نیروی نظامی حکومتی را هم در دست داشت، به سوی استفاده از این وسایل روی آورد:
- سلاح تحریک احساسات قومی پشتونها.
- تظاهر وتمایل به اسلام گرایی مفرط
- سعی وکوشش برای جلب هند بریتانیه یی .
- دادن وعدۀ افزایش معاش( تنخواه) عساکر و صاحب منصبان.

بر بنیاد تمایل و اقدام استفادۀ مجموعی از ابزار یادشده، عده یی از متنفذین وخوانین را جمع نمود که مکنونات خویش را عملی نماید. کوشید سران ومتنفذین قومی وقبیله یی را زیر بیرق داعیۀ پادشاه شدن خویش گرد بیاورد.
". . .برای متحد نمودن قبایل سعی نمود، در پرتو امکانات نظامی ومطالبات بالا، زمینه های مشارکت غلزاییها و شینواری ها را فراهم نماید. جرگۀ جگدلگ روی آن منظور دایر گردید.(۴۵)
وقتی شنید که در جگدلک بی نظمی وعصیانی ایجاد شده است، به آنسوی شتافت. در جگدلگ مطالبات خود را در یک جرگه اعلام نمود. همانجا بود که "دستار پادشاهی توسط نقیب صاحب و حضرت چهار باغ از روحانیون با نفوذ بسر او بسته شد.(۳۰ جنوری ۱۹۲۹)"(۴۶)
معلوم است که به نامش خطبه هم خوانده شده است.

ادامه دارد