برنامه اختصاصی با حضور دکتور محمد امین احمدی
شنبه، 24 قوس 1397
موضوع محوری بحث:
عناصر مدارا و رواداری در فرهنگ و تمدن اسلامی
گفتمان تساهل و مدارا در ششمین نشست از سلسله برنامه‌های علمی – فرهنگی پیرامون اعتدال گرایی، میزبان دکتور محمد امین احمدی، نویسنده و پژوهشگر نامدار کشور بود. این نشست که در تالار مرکز معلومات افغانستان / ACKU در پوهنتون کابل برگزار شده بود، شماری از دانشجویان، استادان و فرهنگیان شرکت کرده بودند. در این نشست دکتور احمدی به بررسی عناصر مدارا و رواداری در فرهنگ و تمدن اسلامی پرداخت و از بحث خود را با گرایش «مذاهب» ادامه داد.
دکتور احمدی با این دو پرسش اساسی بحث را آغاز کرد:
1. تکفیر چیست و نگاه مذاهب اسلامی (فقهی و کلامی) به مساله تکفیر چگونه است؟ تکفیری ها قرائت تکفیر را از کجا گرفته اند آیا تکفیر همانگونه که حالا به شکل وسیع کاربرد دارد، می تواند توجیهات موجه دینی داشته باشد؟
2. آیا جهاد در برابر نظامی که در راس آن یک مسلمان قرار دارد از لحاظ شرعی مجاز است؟ آیا مسلمانان حق دارند که برای پیاده کردن نظام اسلامی آرمانی خود «نظام کاملا دینی» با توسل به زور و قدرت در برابر نظام – حتا به نام مسلمان – اقدام کنند؟ مشروعیت جنگ از کجا بر می آید؟
با طرح این دو پرسش اساسی برای بحث، دکتور احمدی با توضیح اینکه مذاهب فقهی و کلامی و فرق اسلامی چگونه دسته بندی شده اند؛ اشاره کرد در بحث حاضر دیدگاه مذاهب را برای پاسخ به پرسش های فوق جست و جو خواهد کرد.
به گفته دکتور احمدی به اتفاق نظر تمامی مذاهب اسلامی، به ویژه مذهب حنفی در مورد مساله تکفیر نگاه محتاطانه دارند و کاربرد تکفیر را به این پیمانه وسیع که امروز مطرح است و اکثر جنگ های گروه های مسلح را توجیه می کند؛ درست نمی دانند. مذهب حنفی با مساله تکیفیر نگاه سخت گیرانه دارد و تکفیر نظامی که در راس آن یک مسلمان قرار دارد و هرچند این مسلمان یک «انسان دینی» نیست و گاها مرتکب فسق و فساد نیز می شود را مجاز نمی داند و قیام مسلحانه علیه چنین نظام را مباح نمی داند.
اما سوال اینجاست که چرا گروه های مسلح مخالف نظام اسلامی چرا به تکفیر نظام می پردازند و دست به قیام مسلحانه می زنند؟
دکتور احمدی با طرح این پرسش؛ در جواب توضیح داد که سلفی ها؛ از آنجا که در صدد احیای اسلام نخستین اند و بر پایه تعریف آنها حتا شکل گیری و ایجاد «مذاهب» خود یک بدعت است و در زمان حیات پیامبر اسلام مذاهب نبوده اند و سایر تغییراتی که در شکلیات نظام در کشورهای اسلامی به وجود آمده است، به تکفیر نظام های اسلامی می پردازند و دست به اقدام مسلحانه در برابر آن می زنند که این مساله در تناقص آشکار با دیدگاه مذاهب اسلامی دارد.
بر اساس این تعریف؛ به گفته دکتور احمدی؛ طالبان دچار یک تناقص شده اند. اینکه طالبان در حالی که خود را شامل یکی از مذاهب می دانند و اما حرکات شان برخلاف دیدگاه مذهب و پایه دیدگاه سلفی ها استوار است و به تکفیر می پردازند و نیز دست به اقدام نظامی علیه دولت اسلامی می زنند.
استاد احمدی در نتیجه گیری بعد از یک سخنرانی مفصل و توضیح به پرسش های محصلان و جوانان با قطعیت گفت:«جریان های مسلحانه که با هویت دینی امروزه در برابر نظام های سیاسی در کشورهای اسلامی درگیر جنگ داخلی هستند، به هیچ وجه توجیه دینی آن گونه که مذاهب اسلامی از دین تعریف دارند، به اعمال شان از متون دینی پیدا نمی توانند. آنان دچار تناقص هستند و مبارزات آنان با توسل به زور برای تعدیل قدرت در منافات با تمامی نصوص مذهبی و روایت رسمی مذاهب اسلامی است.»
پرسش و پاسخ با مشارکت دانشجویان و استادان پوهنتون کابل:
تفاوت ششمین برنامه گفتمان تساهل و مدارا در این بود که مهمان سخنران بعد از ارایه چکیده صحبت ها، به گفتگو و بحث با اشتراک کنندگان پرداخت و تا پایان این نشست یک گفتگوی جدی پیرامون مبحث مطرح شده جریان یافت و اثرگذاری آن را می شد در افکار اشتراک کنندگان دید.
مشارکت وسیع اشتراک کنندگان در بخش پرسش و پاسخ نشان داد که بحث تساهل و مدارا از جذابیت برخوردار است و مشتاقان بیشتری دارد.