تحولات تازه، به ویژه در مناطق مرزی پاکستان با افغانستان بیشتر شباهت به زخم چرکینی دارد که آرام آرام سر باز می کند و می تواند بخش های وسیع از مناطق هم مرز افغانستان با پاکستان را نیز مُلتهب بسازد. رویا رویی قبایل پشتون پاکستان در حمایت و مخالفت از جنبش تازه که رهبری آن را جوان روستایی به نام « منظور پشتین » به عهده دارد، خطر درگیری های نظامی میان قبایل را افزایش داده و این روند می تواند فصل دیگری از کشتار جمعی را در پی داشته باشد.
منظور پشتین ظاهرآ برای دادخواهی به پا خواسته و بیرق مخالفت را در برابر عملکرد های رهبران پنجابی پاکستان بر افراشته است. او از حدود دو ماه به این طرف جمعیت وسیعی را نیز به طرفداری از این حرکت گرد آورده و انتظار دارد تا این موج تازه، امتیازات بیشتری را از کفۀ عدالت پنجاب به دامن پشتونهای بریزد که سالهای طولانی مورد سوً استفاده قرار گرفته اند.
این حرکت با ویژه گی های مدنی آن شروع شده و طرفداران زیادی نیز در میان پشتونهای افغانستان جستجو کرده است. بسیاری از پشتونهای افغانستان به این نظر اند که پیروزی حرکت «پشتین» می تواند منجر به تامین ثبات در افغانستان شود. این محاسبه ظاهرآ دلچسپ و تا حدی عملی به نظر می رسد، زیرا بیشترین رنجی را که افغانستان در جریان بیشتر از بیست و پنج سال اخیر متحمل گردیده است، ناشی از عملکرد به شدت حمایتی اکثریت پشتونهای پاکستان است که گروه های تروریستی را در مناطق قبایلی خود جا داده و با جذب افراد بیشتر به این گروه ها، قلمرو شان را به پُل مصئون عبور اندیشه های رهبران پنجاب به افغانستان مبدل کرده اند.
با آنکه تاکنون اردوی پر قُدرت پاکستان در برابر این موج تازه، کاری نکرده است، اما به نظر می رسد که در سازماندهی برخی تجمعآت مردمی و انفرادی در مخالفت با جنبش « پشتین»، دست اردو و استخبارات پاکستان جدآ دخیل است. در یکی از همین گردهمایی ها که در مناطق پشتون نشین پاکستان که نوار تصویری آن روی صفحات رسانه های اجتماعی دست به دست شده است، مرد خشمگینی درحالی که شعار های ضد « جنبش پشتین » را سر می دهد، منظور پشتین را جاسوس خطاب می کند و می گوید :« پشتین میخواهد به اشاره هند، امریکا و افغانستان، پاکستان را تجزیه کند» . او شعار های زنده باد پاکستان را سر می دهد و کلاه « تاقین » را که به سمبول جریان مبارزۀ منظور پشتین مبدل شده است، دور می افگند و این کلاه را « مزاری افغانی » توصیف می کند.
خیزش های مردمی پشتونها در پاکستان به عنوان نشانه های بارز از روشنگری درمیان قبایل خوانده میشود، اما مخالفت با این خیزش ها که در برخی از موارد با نشان دادن اسلحه و احساسات به همراه بوده است، ایالت خیبر پشتونخواه را عملآ به سوی یک جنگ مدهش داخلی سوق داده است. پُر واضیح است که در این جنگ، اردوی پاکستان از جریان مخالف حرکت « منظور پشتین » پشتیبانی خواهد کرد و درصورت عدم مصالحه فوری، پشتین و طرفداران وی دست دریافت کمک به سوی افغانستان دراز خواهد کرد و احتمال عقب نشینی پشتین و سایر سران این جنبش به قلمرو افغانستان از همین حالا تصور شده می تواند.
در سال 1357 خورشیدی که انقلاب ثور به تازه گی در افغانستان پیروز شده بود، مبارزین آزادیخواه بلوچ پاکستان، به دلیل ناملایمات اوضاع سیاسی در پاکستان و ناتوانی جنگ در برابر اردوی آن کشور، به افغانستان عقب نشینی کردند. نواب خیر بخش مری، سردار قبیله مری و رهبر معنوی جنبش آزادیخواه بلوچستان پاکستان با سه هزار تن از افرادش وارد افغانستان شد. دولت افغانستان با وجود مشکلات داخلی که داشت، از بلوچ های پاکستان استقبال کرد و آنان را عمدتآ در ولایات نیمروز، فراه و کابل جابجا ساخت که بعدها به دلیل علاقمندی روس ها به مسئله تحت فشار قرار دادن پاکستان، تاسیسات نظامی نیز در اختیار آنان قرار داده شد.
حضور این جمعیت وسیع از بلوچ های پاکستان، کشیده گی ها میان افغانستان و پاکستان را به شدت افزایش داد. ببرک کارمل و داکتر نجیب الله همواره با نواب خیر بخش مری و سایر رهبران بلوچ دیدار می کردند.
اداره استخبارات افغانستان در زمان حکومت داکتر نجیب الله، پوشش امنیتی قوی را برای مراکز و مهمانخانه های آزادیخواهان بلوچ پاکستان فراهم کرده بود.
به روز شانزدهم حوت سال 1368 زمانی که شهنواز تنی وزیر دفاع حکومت کابل علیه داکتر نجیب الله کودتا کرد، به دستور وی مهمانخانه و مرکز نظامی نواب مری در منطقه وزیر اکبرخان به وسیله یک فروند جت جنگی که متعلق به کودتا چیان بود، بمبارد شد. چند روز پس از کودتای ناکام شهنواز تنی، داکتر نجیب الله در دیدار با شماری از رهبران قبایل پشتون و غیر پشتون افغانستان گفت :« تنی صاحب به خاطر خوش ساختن پاکستان، مهمانخانه بلوچ های پاکستان را هدف قرار داد » . رهبر قبیله مری بلوچستان از این رویداد جان به سلامت برد. نواب خیر بخش مری پس از تسلط گروه طالبان بر کابل، دوباره به پاکستان برگشت و در سال 1393 در نتیجه سکته مغزی درگذشت.
پاکستانی ها همواره هراس دارند که حرکت های مدنی و نظامی در پاکستان با وجود رو به رو شدن با شکست، پشتوانه قوی در افغانستان می یابند. مبارزین پشتون به شمول خان عبدالغفارخان، و بلوچ ها از جمله بُکتی ها روابط تنگاتنگی با سیاستمداران افغان داشته اند و رهبران پنجابی پاکستان همواره با عنوان کردن این روابط، تمویل گروه های ضد حکومت افغانستان را به نحوی توجیه کرده اند.
از چندین سال به این طرف مسئله جدایی منطقه گازخیز بلوچستان پاکستان بر سر زبانها بوده است. پس از جدایی بنگله دیش از بدنۀ پاکستان در سال 1350 خورشیدی، پنجابی ها با ترفند های رنگارنگ جلو جنبش ها و اغتشاش های درونی را گرفته اند. برای پاکستانی حضور نیروهای امریکایی در افغانستان به عنوان زنگ خطر در زمینه تجزیه پاکستان به شمار می رود زیرا نزدیکی ایالت بلوچستان پاکستان با ایران، نقطه با اهمیت استراتیژیک برای امریکایی ها پنداشته میشود. به همین دلیل در جریان شانزده سال گذشته پاکستانی ها، با تجهیز مخفیانه مخالفین مسلح دولت افغانستان، برای بقای سرزمین خود جنگیده و مزاحمت های جدی را در برابر نیروهای امریکایی و متحدین آن ایجاد کرده اند. درحال حاضر دولت های افغانستان و امریکا برای دگرگون کردن وضعیت درونی پاکستان دست بالایی دارند، استفاده از حرکت های مدنی چون « جنبش پشتین » می تواند وسیله خوبی برای مختل کردن اوضاع باشد. هندی ها نیز در این روند بی علاقه نیستند. نزدیکی روابط امریکا و هند، تصور پاکستانی ها را بیشتر قوت داده است که این روند می تواند منجر به وارد آمدن ضربه شدیدی بر پیکر پاکستان شود.
سیاستمداران و نظامیان پاکستانی که تا به حال نتوانسته اند، راه حل درست برای جنبش های آزادیخواهی بلوچستان بیابند، رشد یک جنبش به مراتب قوی تر از بلوچستان در ایالت خیبرپشتونخواه می تواند درد سر های تازه یی برای پاکستانی ها ایجاد کند. نبرد مسلحانه در برابر «جنبش پشتین» در خیبرپشتونخواه درحال حاضر به ثواب اردوی پاکستان نیست، اما درگیر ساختن اقوام پشتون با همدیگر، سناریوی لذتبخش برای نظامیان پاکستان خواهد بود. اما این درگیری در نهایت محدود به جغرافیای کنونی پاکستان نخواهد ماند و درصورت آغاز و ادامه درگیری های قومی در نوار مرزی پاکستان، افغانستان بار دیگر وارد جنگ تازه یی با پاکستان خواهد شد که عواقب آن می تواند برای هر دو کشور غیر قابل پیش بینی باشد.