نزدیک به چهل سال است که با دنیای اندوهبارترمهاجر و آواره گی های طاقت سوز او بی گسست مواجه هستیم. چهل سال را از آنروی میاوریم که مهاجرت آفرینی های کودتای ثور، تهاجم شوروی ازمیان رفته، جنگهای تنظیمی و شلاق های طالبانی را برجسته تر درنظر می آورد. ورنه، مهاجرت ها در تاریخ افغانستان و پیشتر آن، صفحات حاکی از اوضاع مهاجر ساز پیشینه را نیز دارد. تصور من این است که طی این مدت، دوبار آرزومندی های برگشت مهاجر وپایان یافتن روزگارمهاجرساز در دل برخی از مردم جای گرفته بود. نخست با سقوط رژیم وابسته به ماسکو(1992) و باردیگر با دور نمودن "امارت اسلامی افغانستان" از کابل وبرخی ولایات.
دور نخست، درحالی که مهاجرت های سیاسی وابستگان "خپها" و بیشترکمیت "خاد" را با خود داشت، برخی از مردم یا آنانی که از عوامل موجود و تشدد آمیز در تنظیم های اسلامی آگاهی نداشتند، شروع نمودند به کشور برگردند و خانه وکاشانۀ خویش را بوسه زنند. اما آنچه درطی مدت پیشتر، در همه نقاط افغانستان میان تنظیم های اسلامی حضور داشت، وقتی وارد کابل شد، بدون تردید، کارکردخویش را به نمایش می نهاد. و آن عدم تحمل وتفاهم باهمدیگر بود که با پیشینه گی های جنگ آفرینی اش درکابل هم تبارز یافت. مداخلۀ کشورهای منطقه نیز در تشدید و توسعۀ ناهنجاری و از جمله مهاجر شدن بازهم ده ها هزار انجامید.
باردیگر، اما با گسترده گی وپهنای بیشتر، این ذهنیت بازگشت از یکطرف و پایان یابی اوضاع مهاجر ساز هنگامی افزایش یافت که ایالات متحدۀ امریکا پس از یازدۀ سپتمبربرافروخته شد و چارچوب دیگری تعیین نمود. چارچوبی که گسیل افراد مطمین و با زبان صریحتر، وابستگان سازمان های امنیتی امریکا مانند حامد کرزی وامثالش را با خود داشت.
در این مرحله شاهد رفتن تعداد کسانی هستیم که اگر روزی دقیقتر، حال وروزگار ایشان شرح بیابد، این نتیجه نیز حاصل تواند شد که با بکس وجیب خالی رفتند و اکنون روی ملیونها دالر میخوابند.
در سوی دیگر، آن چارچوب، بابرنامه های اقتصادی"بازار آزاد" صدها هزارجوان را در صف بیکاران و دردمندانی سمت داد که برای به دست آوردن لقمه نانی سرگردان بودند. پیرامون این کتلۀ وسیع مهجرین به ویژه طی چند سال پسین بیشتر گزاراشها انتشار یافته اند. افزون بر خارج شدن آنها از افغانستان ناشی از بی کفایتی حکومتگران چپاولگر، بخشی از جوانان سرخورده و مواجه با فشار های طاقت سوز درجمهوری اسلامی ایران نیز راه رسیدن به اروپا را درپیش گرفتند. حکومت استیلاجوی پاکستان نیزکه دست از گلوی کشور ما نمی بردارد و نفوذیهای خویش را درارگانهای دولتی دارد، از تهدید مهاجرین کشورما در پاکستان به عنوان وسیلۀ غیرانسانی استفاده نموده وباربار به شمول سالهای پسین، مهاجرین بی کس وکوی را به افغانستان می فرستد.
شاهد هستیم که سرازیر شدن تودۀ وسیعی از مهاحرین کشورهای منطقه، شمال افریقا، سوریه و . . . به اروپا، وضع سیاسی و بهره برداری های دیگری را هم آفرید. آنانی که نیاز به نیروی کار جوان را دریافته اند، در پی جذب دلخواه آنان استند. اما نماینده گان اقشاری که هوای هتلری را هنوز درسرد دارند، خارجی ستیزی وآنهم با فقیرترین توده های مهاجر را در پیش گرفتند. این گروه های درواقع انسان ستیز و تبعیض خوی، چنان در کشورهای اروپایی سر برفراشته اند که در ایجاد مقرررات ضد خارجی، تأثیر مینهند. رسیدن شخص همفکر وهکمار دایشان دونالدذ ترومپ در امریکا، برای این گروهای فاشیستی وشبه فاشیستی دلگرمی کننده وبرای صدها هزار مهاجر و بیشتر مهاجر افغانستانی، تهدید کننده شده است.
عملش شدن خطر به ویژه برای مهاجر هموطن ما به چند دلیل بیشتر است:
- کشورهای اروپایی وامریکا که پس از فرستادن حامد کرزی، شکست برنامه های متعدد را شاهد استند، نمی پذیرند که در ایجاد فضای مردم آزارانه وازجمله مهاجر ساز سهم ونقش بسیار دارند.
- حکومت افغانستان (کرزی و"وحدت ملی") با آغشته بودن به دروغ، فساد ورشوه گیری، زمینه های مساعد معامله را در دسترس میگذارند. ملیونها دالر را میگیرند، با این ادعا که کار ایجاد می نمائیم. درحالی که محافظه کاران ویا سوسیال دموکراتهای اروپایی که در قدرت استند، می سنجند که درمیزان با مصارف برای آن پناهنده گانی که به ایشان نیازی هم ندارند، دو هدف را نشانه می گیرند. یکی صرفه جویی از مصارف بیشتر در کمپها و موسسات کمک کننده وبیمه های مرتبط با آن، ودیگر از فشارهای روز افزون گروه های فاشیستی می کاهند.
حکومتگران افغانستان که تا حال چندین بار چنین معامله یی را انجام داده اند، دراین اواخر، به زیان مهاجرین، معاملۀ مصیبت آورتری را روی دست است.
راه بی اثر نمودن چنین توطئه ها، افشأ مدارک و ابراز مخالفت در داخل کشور و در خارج میتواند سراغ شود.