(عبدالغفور لیوال، نویسنده و محقق توانائی
افغان)
وقتی برخی از وطندران حیوان صفت (!) موزیم
کابل را چور میکردند، این پیره زن زیر باران گلوله ها و قیامت راکت پرانی
ها... رفت، زنخ های تفنگ داران را گرفت : چور اش مکنید، تخریب اش مکنید،
آتش اش مزنید!
تفنگ داران او را تیله کردند و بر او خندیدند...
وقتی یک عده وطنداران دیگر، لنگی های سیاه بر سر، مجسمه های بامیان را
منهدم ساختند، او گریست و به بستر بیماری افتید...
وقتی کشورهای خارجی برخی از میراث های تاأریخی به چپاول برده شدۀ افغانستان
را "خیرات" گونه به افغانستان مسترد ساختند، تبسمی بر لبان اش نقش بست و در
دیدگانش روشنائی دمید.
وقتی خبر شد که گنجینۀ "طلا تپه" ( گنجینۀ باختر) از چور و چپاول نجات
یافته، او از فرط خوشی در لباس هایش نمی گنجید...
Nancy Hatch Dupree کلانی که با فرهنگ و
تأریخ افغانستان همدردی، محبت و دلسوزی داشت، دیشب در کابل دنیائی فانی را
الوداع گفت.
روان اش شاد! یاد اش جاودان!
مرگ این بی بی پیامی بجا گذاشت :
بالای داشته های فرهنگی – تأریخی خویش دلسوز باشید، ورنه دیگر آن "ننسی ایچ
دوپری" نیست که از برای آن اشک بریزد.
************
کله چې ځناوروزمه افغانانو( !) کابل موزیم لوټ کړ، دغه بوډۍ د ګولیو په
باران او د راکټونو په قیامت کې ورغله او هلته یې د ټوپکوالو زنې ونیولې،
چې مه یې لوټئ، مه یې ماتوئ، مه یې سیزئ ! ټوپکوالو ټېل وهله او ورپورې ویې
خندل ...
کله چې تورلینګیو تش په نامه افغانانو ( !) د بامیانو مجسمې ونړولې دې وژړل
او ناروغه شوه...
کله چې پردیو هېوادونو د افغانستان ځینې لوټلي تاریخي میراثونه په خیرات کې
بېرته افغانستان ته ورکړل، دې وخندل او په سترګو کې یې ځلا پیدا شوه،
کله چې خبره شوه، د طلاغونډۍ خزانه ( د باخترګنجینه ) له لوټ تالان څخه
خوندي پاتې ده، له خوښۍ په جامو کې نه ځاییده...
د افغاني تاریخ او فرهنګ یوه خواخوږې او زړه سواندې انا بېګاه په کابل کې
مړه شوه، اروا یې ښاده ! یاد یې ژوندی.
له هغې سره مې د فرهنګي ملګرتیا شل کاله پوره شول، خو هغه نوره تللې ده !
د هغې مرګ یو پیغام لري :
پر خپلو فرهنګي ـ تاریخي شتمنیو زړه وسیزئ، او که نه نوره نو (نانسي. ایچ.
دوپري) نه شته، چې پرې وژاړي !
جواد منضور پوپل
روانت شاد نانسي،
كلمات براي إبراز اين تاثر در ذهنم نمي گنجد.
تو خيلي بزرگ بودي ياد تو هميشه جاودان.
من تا هنوز تصاوير را نزد خود دارم كه براي چور چپاول و تخريب موزيم كابل
در آغاز دهه هفتاد گريه ميكردي.
Waheed Omar
Afghans will never forget that you left
your home, your comfort and your family to preserve Afghanistan's
heritage. You touched so many lives and inspired so many Afghans as a
symbol of love, dedication and selfless service for Afghanistan. You
were a true hero.
Rest In Peace Nancy Hatch Dupree!
محمدآصف ننگ
د کاروان د مسلکي تحقيقاتو د مرکز رئيس
يوه افغانستان پيژندونکې هستى مړه شوه!
ميرمن Nancy Hatch Dupree د کابل په پوهنتون کې د افغانستان د تحقيقاتو د
مرکز رئيسه، چې ٦٠ کاله يې د افغانستان لپاره خدمت وکړ، د ٩٠ کلنې په عمر
وفات شوه او د وصيت له مخې به په کابل کې خاورو ته وسپارل شي.
دغه لرغوني پيژندونکې ميرمن، په خپلو آثارو، ويناگانو، علمي او مشاهداتي
غونډو کې د افغانستان لرغونى تصوير نړۍ ته وړاندې کړ.
نانسي دوپري افغانستان خپل وطن بللى وو او بى کچې مينه يې لدې وطن سره
درلوده، د طالبانو په دور کې مې په پېښور کې ليده کاته ورسره کول او له غني
معلوماتو يې مستفيد کيدم. دوى (ميرمن دوپري او خاوند يې، لوئي) واقعاً د
افغانستان يوه بله څيره معرفي کوله، هغه څيره او هغه ارزښتونه چې ډيرۍ
افغانان لا هم ترينه آگاه ندى. هغه ارزښتونه چې دې وطن ته بها او قدر ورکوي
او لازيات د وياړ وړ يې گرځوي.
نانسي دوپري پنځه شپژ تحقيقي او په لسگونو مقالې لري، چې له مرگ وروسته يې
لازمه ده آثار وژباړل شي او د افغانانو په لاسرسۍ کې واقع شي، تر څو هغه
افغانستان چې نوموړې ليدلې او مينه يې ورسره کړې وه، زمونږ نوى کهول يې هم
وگوري او يو څه ترېنه زده کړې، هيله ده پدې باب به زمونږ (د کاروان پوهنتون
د تحقيقات د مرکز) په شمول نورې رسمې څېړنيزې ادارې اقدام وکړې، تر څو يې
آثار او هم د دې خدمتگارې ميرمن نوم جاويدان شي او يا هم يادبود او ارزښت
او هم يې تجربه نورو نسلونو ته پاتي شي.
سوگ مندانه آگهی یافتم بانوی نیک سرشت و
نیکوکار؛نانسی دوپری افغان شناس که سالهای زیادی ازعمر گرانبهایش را صرف
گیرد آوری آثار تاریخی و فرهنگی افغانستان نمود و برای پژوهش گران،
مرکزمنابع را در دخل دانشگاه کابل ایجاد نمود که به گفته مسئولین این مرکز
یکی از غنی ترین مراکز تحفیقی در منطقه است، درسن ۹۰
سالگی چشم از جهان فروبسته، روان اش شاد یادوخاطره شان گرامی باد!
صدیق طرزی رهپو
من بار آخر او را در سال ٢٠٠٨، هنگام سفر
كابل، ملاقات نمودم.
او قصه هاي دردناكي پس از كودتاي دَاوُدَ و به ويژه ثور كه دوپري، شوهرش و
او را به اين بهانهٰ واهي كه عضو سي آي اي، هستند، از كشور اخراج نمودند.
اما او و شوهرش به خاطر عشقي كه به افغانستان داشتند، به امريكا باز نگشته
و در پشاور ماندند، تا از نزديك حاثه ها را دنبال نمايند.
آن دو با تلاش فرواون اثر هاي فرهنگيي كه از كايل قاچاق مي شدند - تا جايي
كه توانايى داشتند - مي خريدند و نگه مي داشتند.
بانو دوپري پس از ٢٠٠١، اين اثر ها را به كابل انتقال داد و در جوار
كتابخانهٰ دانشگاه كابل در نهاد " آگاهي دهنده " گذاشت. اين محل داراي بيش
از صد هزار اثر مي باشد.
او همچنان احساس دردناك دوپري را پس از آن كه مجاهدان قدرت را در كابل تصرف
نمودند، بيان داشت.
من همه را بينه به بينه در " يادمانده ها" يم نوشته ام.
به باورم كتاب " افغانستان " اثر دوپري كه چند بار چاپ شده است، يكي از
بهترين كتاب ها در مورد كشور مي باشد!
يادش در ذهن همه كساني كه به كشور علاقه دارند، باقي خواهد ماند و نام اين
دو هر گز از تاريخ كشور زدودني نيست.
يادش هميشه باد!
نعیم قدرت
خانم دوپری حیات را پررود گفت اما اثر کارش
برای نسل ها باقیماند.
نانسی دوپری ظاهراً یک خانم ناتوان بنظر میرسید اما وی پژوهشگر و افغانستان
شناس متحرک و توانا بود که از کوچکترین امکانات فکری اش بزرگترین استفاده
را برای محیط دانشجویان و محققان در عرصه تحقیق محیا ساخته است.
من را با خانم دوپری وجه مشترک مان معرفی نمود در جلسه که در دسامبر سال
گذشته باهم همآهنگی نموده بودیم درحالیکه خستگی و کهولت سن سیمایش را خط
کشیده بود به دفتر کار اش باهم صحبت های موثر داشتیم و در مورد روال کاری،
دریافت مواد، جستجوی منابع و همچنان شیوه های موثر تحقیق و نحوه همکاری
جانبین صحبت نمودیم. من در مورد روش کاری ام برایش توزیح دادم و برایم چنین
گفت " کاری را که آغاز نموده اید ستوده ام و میدانی که پابندی و ادامه این
کار چقدر لذت بخش است ؟ " |