از پنجصد و پنجاهمین سالگرد تولد گورو بابا نانک بنیانگذار آیین سیک طی
محفل شکوهمندی به روز شنبه ۲۲ فبروری در لندن بزرگداشت به عمل آمد. این
گردهمایی به ابتکار نهاد خیریه خالصه دیوان افغانستان در بریتانیا به
همکاری انجمن های افغانان سیک و هندو باور ساکن بریتانیا زیر نام "کنفرانس
بین المللی بین الادیان و پنجمین کنفرانس جهانی بزرگداشت از ۵۵۰ مین سالگرد
تولد گورو نانک دیو" تنظیم گردیده بود. در کنفرانس نمایندگان کانون های
مذهبی در بریتانیا، نمایندگان پارلمان، رهبران مذهبی و شمار زیادی از
نمایندگان انجمن ها و نهادهای فرهنگی و اجتماعی افغان های ساکن بریتانیا،
به شمول جلالتماب سید طیب جواد، سفیر جمهوری اسلامی افغانستان در لندن حضور
به هم رسانده بودند. قابل یادآوری است حضور بانوان و اعضای خانواده های
اشتراک کنندگان به رنگینی محفل افزوده بود. کنفرانس با مراسم شاندار مذهبی
آیین سیک، شامل دعا، سرود و گفتار بابا نانک و سخنرانی های اشتراک کنندگان
در فضای جشن و سرور برگذار شد.
کنفرانس توسط بانو کمل چوپرا سپرا، منمین کور و دکتر جوگیندر سینگ
گردانندگی شد.
جناب بهاجان سینگ کپور، سید طیب جواد، سفیر کبیر جمهوری اسلامی افغانستان
در بریتانیا، دکتر امرنات کاکار، اونکار ساهوتا، عضو پارلمان، ویریندر
شرما، عضو پارلمان، دکتر ضمیر میهن پور، ذاکر شاه سادات، همایون تاچ، بانو
راحله صدیقی، منجیت سینگ، گوجیندر سینگ و شمار دیگر در کنفرانس سخنرانی
کردند.
محور اصلی گفتار سخنرانان که به زبان های انگلیسی، پنجابی، هندی، اردو،
فارسی و پشتو ارایه گردید، پیرامون تاریخ و مفاهیم دین سیک، شخصیت گورو
بابا نانک و جایگاه موصوف در جامعه افغانی و جهان متمرکز بود.
مختصر زیر برداشتی است از چکیده های سخنان و بیانات ایراد شده در "کنفرانس
بینالمللی بین الادیان و پنجمین کنفرانس جهانی بزرگداشت از ۵۵۰ مین سالگرد
تولد گورو نانک دیو".
دین به عنوان یکی از شاخص های هویت شناسی بشر پیشینه تاریخی طولانی در جهان
دارد. پیوند دین با بشر، پیوند دیرین و پایدار، اما متغیر بوده است. دین
عمدتاً به دو شکل گسترده تر ثبت شده است، یکتاپرستی و بت پرستی؛ در حالی که
ادیان دیگری با عقاید متنوع تر نیز به میان آمده اند که تا هنوز پیروان
میلیونی از آنها در جهان وجود دارند.
از ادیان یکتاپرستی یهودیسم، مسیحیت و اسلام نامبرده می شود، در حالی که
جوان ترین دین، یعنی آیین سیک، نیز به وحدانیت معتقد است، مادامی که
بوداییزم، هندویسم و کنفوسیونیسم دارای پیروان میلیونی اند.
تاریخ ادیان بازگوینده آن است که هر دین به هدف رستگاری بشریت از گمراهی،
جهالت، دشمنی ورزیدن با هم نوع خود و کردار ناشایست و هدایت وی به سوی
زندگی باهمی، دستگیری از نیازمندان، احترام به همدیگر، مهر و محبت ورزیدن
با هم نوع خود بر مبنای برابری، عدالت و مساوات بنا یافته است.
آیین سیک یا سیکیسم دین یکتا پرستانه ای است که در سده پانزدهم در منطقه
پنجاب شبه قاره هند بنیان گذاشته شد. باور های بنیادین دین سیکی را، باور و
مراقبه به خالق یکتا، برابری همه نوع بشر، تلاش برای عدالت اجتماعی، خدمت
به نوع بشر فارغ از خودپرستی، وقف در راه منفعت برای همه، رفتار صادقانه و
حفظ کانون خانوادگی تشکیل می دهد. این دین با ۷۵ میلیون پیرو در سراسر جهان
پنجمین دین پرنفوس شمرده می شود.
موسس سرشناس سیکیسم، نانک (1469- 1538) است که از پدر و مادری هندی زاده
شد. نانک اذعان می دارد که از خدا تماس مستقیمی دریافت کرده و خدا او را
آموزگار معرفی کرده است. او فوراً در منطقۀ پنجاب، در شمال هندوستان، به
خاطر وقف و از خودگذشتگی و تقوایش و ادعای بزرگش سرشناس شد. پژوهشگران دین
و مورخین معتقدند، که سیکیسم ریشه های تاریخی و کلامی هندویسم و اسلام را
با خود دارد، و برخی علاوه می کنند، ولی نمی تواند در قالب تلفیقی از این
دو کاملاً مورد اطمینان و اعتماد باشد.
گورو نانک تعداد قابل توجهی قانون (سیک) وضع کرد. او معتقد بود خدا یکی
است. این یکتاپرستی، وجود را در بر نمی گیرد و نباید هیچ گونه ای از وحدت
وجود شرقی (خدا همه چیز است) را نیز شامل شود. بابا نانک اصول تناسخ در جسم
تازه و کارما را حفظ کرد، که اصول مطرح مذاهب شرقی همچون بودیسم، هندویسم و
مذهب تائوایسم هستند. نانک معتقد بود که شخص می تواند از چرخۀ تناسخ
(سامسارا) گریخته تنها از راه عرفان و از خودگذشتگی و پرستش با خدا یکی
شود.
مرکز سیک ایالت پنجاب است و بیشتر پیروان آیین سیک نیز پنجابی هستند.
پرستشگاههای سیکها از دیدگاه معماری به سبک معماری اسلامی ساخته شدهاست.
نیایشگاه معبد طلایی مقدسترین پرستشگاه سیکها است که در "آمریتسر" واقع
است. از دیدِ گورو نانک، زندگی باید پر از فعالیت، خلاقیت، صداقت،
وظیفهشناسی، خویشتنداری و خلوص نیت باشد. او اینها را از زندگی زاهدانه و
پر از تفکر و عبادت، بهتر میدانست. او بر روی سه اصل مهم تأکید داشت: اول،
کمک به نیازمندان، دوم، کسب روزی و درآمد، بدون فریبکاری و بهرهکشی از
زحمت دیگران و سوم، یاد همیشگی خدا جهت دوری از گناهان. پنج گناه بزرگ یا
کبیره در دین سیک عبارتند از: خشم، طمع، دلبستگی به دنیا، شهوت و خودبینی
یا تکبر.
دین سیکی با تولد گورو نانک شروع شد و ده گوروی پسین این دین را تثبیت کرده
و طی قرن های متمادی گسترش دادند. گورو گوبیند سینگ، آخرین گورو به شکل
انسانی، پیش از مرگ، در ۱۷۰۸ فرمان داد که تنها متن مقدس، گورو گرانت صاحب،
گوروی دایمی و نهایی سیکها خواهد بود. در فلسفهٔ دینی سیکها، منظور از
واژهٔ گورو خدا است، و خدا و گورو اغلب در متون مقدس سیکی مترادفند.
بر طبق گفتههای سیوا سینگ کالسی، "اصلیترین آموزه آیین سیک، یکتاپرستی
است." این آیین، زندگی مادی و روحی و را با یکدیگر متصل میداند. گورو
نانک، بنیانگذار این دین، سیستم لنگر (آشپزخانه همگانی) را برای بیان نیاز
به همسویی و برابری در میان مردم بنیان نهاد.
|