کتابی (نگاهی گذرا بر ادبیات عامیانهء افغانستان) را هفته پیش به دست آوردم که مایهء شادمانی دل و دیده گردید و با خواندن فهرست پنج صفحه‌ایی آن دانستم که نویسنده‌ی کتاب در آفرینش آن بسا زحمت و تکاپو را به خود روا داشته است.
جناب پوهاند دکتر عنایت الله شهرانی، در یادداشتی (ادبیات شفاهی مردم) در شروع کتاب نگهداشته است که: «کتابی را که دانشور ارجمند نصرالدین سلجوقی در بارهء ادبیات عامیانه مردم افغانستان ـ در دوازده فصل گردآوری نموده، یکی از پر ارزشترین کتاب های میباشد که تا اکنون در باره ادبیات شفاهی وعامیانه تهیه شده و در حقیقت نشاندهنده فهرست کلیه موضوعات فولکوری در افغانستان می باشد.»
فهرست مطالب کتاب که یازده فصل را بازتاب می‌دهد زیاد دقیق تدوین یافته و خواننده را به مطالعه ی کتاب می‌کشاند.
به دنبال فهرست، تقریظی را از قلم دکتر نجیب الله فریور، استاد دانشگاه هرات در رابطه با مضمون کتاب می‌خوانیم. در دنباله تقریظ، مقدمه‌ی نویسنده کتاب آورده شده که در آن نیازی پژوهش را در عرصه ادبیات شفاهی و عامیانه ی مردم افغانستان روش گردیده و اهمیت ادبیات عامیانه مردم سرزمین مشترک مان به گونه گسترده بیان شده است.
کتاب یازده فصل دارد:
۱ـ ادبیات عامیانه، ۲ـ داستان‌ها، ۳- دوبیتی‌ها، ۴ـ ادبیات عامیانه ملیت های مختلف، ۵ـ لالایی‌ها، ۶ـ سرودهای کودکان، ۷ـ سرودها، ۸ـ سرودهای کار و پیشه، ۹ـ سرودهای محلی، ۱۰ـ موسیقی محلی صفحات شمال، ۱۱ـ آهنگهای محلی هراتی.
این یازده فصل در ۳۸۵ برگ با حوصله مندی و علاقه و با زبان شیرین بیان یافته اند که در پایان اثر مؤخذ و منابع کتاب، زیستنامه مختصر نویسنده ی کتاب را می خوانیم. البته تصاویر از برخی هنرمندان و سرود پردازهای وطن نیز زینت بخش کتاب شده اند.
بسا داستان ها، دوبیتی ها و ترانه های را که صرف اندک شنیده ایم و بیقرار انتظار تفاضیل آن را داشته ایم، درین کتاب با صمیمیت اقبال چاپ یافته اند.
کتاب از صفحه آرایی نیک برخوردار است و همین گونه از تایپ دقیق نیز بهره برده است. به باور من، این کتاب بهترین منبع ویا مؤخذ برای کسانی می تواند باشد که در زمینه آهنگ‌ها داستان‌ها و سروده‌های مردمی به کاوش می پردازند.
سه کوتاهی اندک این کتاب بس با ارزش را که می شود از آنها چشم پوشید ولی یادآوری آن خالی از سودمندی نیست می آورم تا در چاپ های بعدی مدنظر باشند:
_ در فهرست عظیم این اثر با ارزش، از ادبیات عامیانهء مردم هندو و سیکهـ افغانستان چیزی نیافتم، دریغم آمد.
_ جای واژه های انگلیسی یا لاتین در بین قوس همیش خالی بوده است که می شد هنگام ویرایش کلمات مربوط به انگلیسی جابه جا می گردیدند.
_ کتاب از ویرایش دقیق برخوردار نیست. به گونه مثال پوهاند دکتر عنایت الله شهرانی فصل های کتاب را دوازده آورده اند در حالیکه یازده اند. نام کتاب نگاهی گذرا بر ادبیات عامیانه افغانستان است یا نگاهی گذرا بر ادبیات عامیانهء مردم افغانستان! موضوع یای نسبی در ویرایش از دید دقیق دور مانده است.
واما خوبی ها کتاب خیلی زیاد اند. فکر نکنم درین گستره تا هنوز ما کتابی به این بزرگی و پنهایی داشته باشیم.
اهالی کابل ناتهـ چاپ و نشر کتاب ادبیات عامیانه مردم افغانستان که دقیق ارزیابی گردیده نه گذرا، بر جناب نصرالدین سلجوقی نویسنده ی کتاب صمیمانه تبریک و شادباش گفته، مطالعه کتاب را بر همگان و به ویژه برای نسل جوان پیشنهاد میدارد.
