جنرال کلاشینکوف به سن ۹۴ سالگی از دنیا رفت
نیویارک تایمز، ۲۳ دسامبر ۲۰۱۳
نوشته: سی جی چیورز
 

یادداشت مترجم: مانند هزاران هموطنم، من در اواخر دهه هفتاد میلادی با واژه "کلاشینکوف" آشنا شدم. هرچند استاد رضوی مرحوم، پدرم، زمانی پرسیده بود، "گناه کلمه چیست؟" و شرح داده بود که این استفاده از کلمه است که آنرا زشت و زیبا می سازد و به واژگان "خلق" و "رفیق" اشاره کرده بود که در کُنه خود واژگان زیبایند ولی در تاریخ کشور ما مخصوصاً در دوران خلق و پرچم به واژگان منفوری تبدیل شده بودند، ولی "کلاشینکوف" از اول برایم واژه منحوس و دردآوری بوده است.
حکایت کنم که خانه ما در کارته چهار شهر کابل بود و در حومه ما پوهنتون، دارالمعلمین, دو سه تا مکتب لیسه و ابتداییه، تعمیری که به آن "تیلفون خانه" می گفتند، دیپو، و چند تعمیر مهم دیگر بود. بعد از کودتای ثور و آمدن روسها، در جلو این تعمیرها همیشه چند عسکرافغان و روسی دیده میشد که یا کلاشینکوف برشانه داشتند یا بر سر زانو. از جلو خانه ما کاروان موتر های روسها که به سمت دارالمان روانه بودند هم گاهی می گذشتند. این موترها پر از عساکر روسی بودند و همه کلاشینکوف داشتند. سالها گذشت و غربت گذیدم و چندبار حادثه های دردآوری را خواندم که در آنها از کلاشینکوف استفاده شده بود؛ شاعری شکنجه شده بود؛ بزرگواری با فیر آن از بین رفته بود ... عزیزان فامیل و هزاران انسان هموطنم به گمان غالب با شلیک گلوله از دهن کلاشنکوف از دنیا رفته اند.
و چنین بود که وقتی سرخط خبرها را می خواندم و به خبر مرگ "جنرال مخترح کلاشینکوف" برخوردم. نتوانستم از خواندن گذارش خودداری کنم. خوانندگان این سایت می دانند که گپ شعر و ادب و فرهنگ و موسیقی با مذاق من بیشترسازگار است تا حرف جنگ و کلاشینکوف و بیشترین ترجمه هایم درین راستا بوده است. ولی، خواستم این ترجمه را برای نسلی که با این اسلحه بزرگ شده‌اند، نسلی که ازین اسلحه خاطرات بد فراوان دارند، فراهم آورم. من تا ترجمه این خبر نمی دانستم که چرا به این اسلحه کلاشینکوف می گویند و یا چرا در امریکا به آن ای-کی ۴۷ می گویند. حالا میدانم، هرچند به هرنامی که آنرا بخوانم، برایم همچنان منحوس و نفرت آور است. بگذریم.

حامد علی پور

 

جنرال کلاشینکوف به سن ۹۴ سالگی از دنیا رفت
نیویارک تایمز، ۲۳ دسامبر ۲۰۱۳
نوشته: سی جی چیورز

جنرال ارشد میکاییل تی کلاشینکوف، مخترع و دیزاینر تفنگ ای-کی۴۷ که اولین اسلحه جنگی ساخت اتحاد شوروی بود روز دوشنبه در شهر ایژیفسک، پایتخت جمهوریت ادمورتیا از دنیا رفت. نام او با این اسلحه مدرن که مشهورترین و پراستفاده ترین اسلحه جنگی در تاریخ بوده است، برای همیشه پیوست خورده است. او ۹۴ ساله بود. این خبر اول از آژانس ایتر تاس پخش شد و بعد توسط سخنگوی ریاست جمهوری تایید شد.
جنرال کلاشینکوف در یک فامیل دهقان در جنوب سایبیریا به دنیا آمد. تحصیلات رسمی اش بسیار محدود بوده است و به گفته خودش او از کودکی به مسایل تخنیکی علاقمند بود و هرچه ماشین آلات کوچک و بزرگ به دستش می آمد، باز و بسته و ترمیم می کرد. این علاقمندی او به مسایل تخنیکی و مطالعه او در مورد اسلحه های جنگی دلیل شد که او روزی تفنگی بسازد که در تمام صحنه های جنگی حضور همیشگی داشته است.
سهم او در ساختن این اسلحه توجه و تحسین مسئوولین "ماشین پروپاگند" کرملین را به خود جلب کرد. او به زودی از یک سرباز عادی در ارتش سرخ به مقامات بالای اسلحه سازی شوروی رسید و برای شش دوره عضو شورای عالی اتحاد شوروی بود.
تا به حال ده ها میلیون کلاشینکوف ساخته شده است. این اسلحه با لوله کوتاه، و گلوله دانی (خشاب اسلحه) کج آن چندین چندین دهه می شود که سمبول شوروی سابق، انقلابی ها، و وسیله تروریزم، ملیشه های خوردسال، و جنایتکاران شده است.
جنرال کلاشینکوف هرچند گهگاه افسوس خورده بود که چرا این اسلحه به دست هر گروه به آسانی رسیده است ولی در مجموع به این اختراخ خود که اعتبار فراوان در ساحه جنگی داشت، سخت افتخار می کرد. جنرال بعد از فروپاشی اتحاد شوروی همچنان مانند یک قهرمان ملی و الگوی وطنپرستی روسیه شناخته میشد.
جنرال حسرت دوران گذشته اتحاد شوروی را میخورد و مدتها به عنوان سخنگوی غیررسمی این اسلحه در مجالس و سخنرانی ها از تاریخ نه چندان درخشان آن دفاع می کرد و از تولید اسلحه های تقلبی که کاپی کلاشنینکوف را می کردند شکایت می کرد. به گفته او این اسلحه های کاپی توسط نظامهایی که قبلاً با نظام اتحاد شوروی پیوند داشتند ساخته می شد و فروش اسلحه اصلی کلاشینکوف را ضرر می رساند.
به گفته جنرال، این اسلحه برای دفاع از وطن او ساخته شده بود نه برای اینکه به دست هر تروریست و جانی بیفتد. جنرال گفته بود، "این اسلحه دفاع است، اسلحه تهاجم نیست."
جنرال کلیشنکوف در دوران جنگ سرد به شهرت رسید، زمانی که اتحاد شوروی به صورت مخفی می کوشید یک تفنگ جنگی قوی داشته باشد. نتیجه اختراع تفنگ ای-کی ۴۷ (به انگلیسی AK-۴۷) بود. ای-کی مخفف دو حرف اوتوماتیک (automatic) و کلاشینکوف بود و عدد ۴۷ مصادف با سال اختراع این اسلحه یعنی ۱۹۴۷ بود.
جنرال کلاشینکوف در آن زمان یک صاحب منصب نظامی بود و در جنگ علیه آلمانها زخمی شده بود. او رئیس انجمنی بود که مسوولیت دیزاین و تولید اسلحه ای-کی ۴۷ را به عهده داشت. اتحاد شوروی این اسلحه را به دست عساکرش در سال ۱۹۴۹ داد. ای-کی ۴۷ زیاد دوام نیاورد و در سال ۱۹۵۰ نوع پیشرفته آن به نام ای-کی-ام تولید شد. این اسلحه از نظر دیزاین مشابه اسلحه اصلی بود ولی وزن آن کمتر بود و تولید آن زمان کوتاه را در بر می گرفت.
در اوایل، متخصصین امریکایی به این اسلحه زیاد اعتنا نکردند و برداشت شان اینبود که قدرت جنگی آن کم است زیرا از اسلحه های سنتی آن دوران کوتاه تر بود و گنجایش گلوله های آن چیزی در بین یک تفنچگه عادی و یک تفنگ آنروز ها بود. امریکایی ها می گفتند که این اسلحه دقیق نمی تواند هدف بگیرد، محکم ساخته نشده است، مسافه زیاد را طی نمی تواند و قدرت آن کم است.
کلاشینکوف در جنگ ویتنام در دهه شصت نامش را در تاریخ ثبت کرد. این زمانی بود که اسلحه ام-۱۶ امریکایی مشکلات و عیب های متعدد از قبیل بندش و زنگ زدن پیدا کرد ولی ملیشه های ویتکانگ و عساکر ویتنام شمالی که اسلحه کلاشینکوف استفاده می کردند هیچگونه مشکلی با این اسلحه پیدا نکردند.
در همین زمان بود که اتحاد شوروی به منظور اینکه ساختن این اسلحه را در سراسر جهان یک گونه بسازد، مشخصات و تکنالوژی این اسلحه را به کشورهای مربوط پیمان وارسا، چین، مصرو کوریای شمالی صادر کرد. مهندسین کمونیست این تکنالوژی را بعدا در کشورهای دیگر از جمله در عراق هم بردند.
از دیزاین این اسلحه تا حدی در ساختن تفنگهای دیگری که در فنلد، اسرائیل، افریقای جنوبی و بعضی ممالک دیگرهم استفاده شد. در نتیجه چندین نوع این اسلحه به بازار آمد که در حقیقت شکل نقلی و کاپی کلاشینکوف بود و به صورت اشتباه به همه آنها ای-کی-۴۷ خطاب میشد.
کلاشینکوف معموعلاً به صورت مخفی توسط بعضی کشورها درست می شد و باز به صورت مخفی از یک دست به دست دیگر می رسید. بنابرین دقیقاً معلوم نیست که تا به حال چه مقدار از این اسلحه تولید شده است. تخمین حد وسط همان است که بین ۷۰ الی ۱۰۰ میلیون کلاشینکوف ساخته شده است. تولید هیچ اسلحه دیگر حتی نزدیک به این تعداد نیست.
این اسلحه بلاخره به دست قوتهای نظامی در اروپای شرقی و آسیا رسید و از یک جنگ به جنگ دیگر رد و بدل شد. به دست طرفداران و دست نشاندگان اتحاد شوروی، سازمانهای تروریستی و جانیان که توسط آژانس های مخفی و مخابراتی تمویل میشدند هم رسید. ایالات متحده امریکا در دهه هشتاد به صورت جدی به خرید این اسلحه پرداخت و آنرا به دست افغانها و بعد به دست عراقیها در سالهای بعدی رساند.
کارخانه اسلحه سازی که جنرال کلاشینکوف در آن کار می کرد از دیزاین اسلحه ای-کی-ام در ساختن اسلحه گروه جنگی پیاده و برای اسلحه های که به هلیکوپتر و موترها وصل می شوند هم استفاده کرد. در دهه هفتاد میلادی اتحاد شوروی با استفاده از دیزاین کلاشینکوف یک اسلحه دیگر به نام ای-کی-۷۴ ساخت که مانند اسلحه ام-۱۶ سرعت فیر بیشتر داشت. قوای نظامی روسیه فعلاً ازین اسلحه استفاده می کند.
جنرال همیشه ادعا می کرد که ازین راه هیچگونه پول و مادیات به دست نیاورده است. ولی در عین زمان او از خبرنگارانی که با او مصاحبه کرده اند در سالهای اخیر خواسته است که او را یک انسان نادار جلوه ندهند و علاوه کرده است که او یک اپارتمان بزرگ دارد، موتر دارد و یک ویلا در یک دریاچه نزدیک کارخانه اسلحه سازی که او در آنجا چند دهه کار کرده بود، دارد. جنرال همیشه یاد کرده است که خدمت و وفاداری به وطن پاداش کار او بوده است. یکبار گفته بود که، "به من میگویند که اگر تو در غرب زندگی می کردی تا به حال میلیونر می شدی. درین دنیا اهداف والاتر از پول درآوردن هم وجود دارد."
بحث های متعدد در مورد اینکه سهم واقعی جنرال واقعاً در اختراع این اسلحه صورت گرفته است و روزنامه پراودا رسماً ادعای او را که او شخصیت مرکزی این اختراع بوده است رد کرده است و علاوه کرده که دو رئیس کارخانه به صورت مرتب دیزاین جنرال کلاشینکوف را تغیر می داده اند.
روزنامه ادعا کرده بود که جنرال کلاشینکوف شخصیت ملایمی داشت و زندگی او برای قهرمان سازی نوع پلوراتریا مساعد بود. بنابرین، برای او بیشترین حق را قایل شده اند. جنرال این حرف را به شدت رد میکند ولی در عین حال علاوه می کند که این تفنگ ثمره کار او با همکاری یک گروه دیگر بود که همراه او در کارخانه کار می کردند.
کریملن و دم و دستگاه آن داستان زندگی جنرال کلاشینکوف را تائید می کنند ولی با مرور دقیق تاریخ و روایات رسمی در مورد زندگی جنرال، خدمت نظامی و کارهای اداری او، دیده می شود که دستگاه هر طور که به نفع شان بوده است این سرگذشت را بارها تغیر داده است. بدین ترتیب روی حقیقت بیشتر این مسایل شک است.
میکاییل تیموفیوویچ کلاشینکوف در شهر کویه در ده نوامبر سال ۱۹۱۹ به دنیا آمد. دو بار ازدواج کرد. ازدواج دوم او با کاترینا کلاشینکوف بود که در عین کارخانه با او کار میکرد. از جنرال یک پسر از ازدواج اولش باقی مانده است به نام ویکتور کلاشینکوف که او هم دیزاینر اسلحه است. از ازدواج دوم او یک دختر به نام الینا کراسنوسکی و یک دختر اندر به نام نیلیا باقی مانده است. جنرال ۷ نواسه دارد.
در اواخر زندگی خود، جنرال از تمام کسانی که به نظر او در فروپاشی اتحاد شوروی به نحوی سهم داشته اند و یا اداره امور سیاسی و اقتصادی کشور را از دست شان دادند، انتقاد کرده است. در خاطرات و مصاحبه های خود او به شدت از میکاییل گورباچوف و بورس یلستن انتقاد کرده است.
جنرال تا آخر عمر خود به آرمان های سوسیالیزم و به رهبرانی که این آرمان ها را به گفته او به حقیقت پیوسته بودند وفادار ماند. زمین و خانه فامیل او در اوایل جنبش اشتراکی کردن زمین ها یا "کولیکتوایزیشن" غصب شد و زمانی که او یک کودک بود با فامیلش به نقاط دورافتاده سایبریا فرستاده شد. پدرش در اولین زمستان سایبریا فوت کرد و برادرهایش هفت سال در در کانال دریای سفید به کار جبری پرداختند. ولی او از مشکلاتی که در سالهای اول زندگی او به سرش آمده بود هیچگاه شکایت نکرد.
اما هنوز هم جنرال کلشینکوف از احترام عمیقی که به لینن و استالین دارد یاد می کند. او می گوید، "استالین را هیچگاه از نزدیک نشناختم و ازین بابت سخت متاسفم."